سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- سیدمجید نبوی: زبان فارسی، زبانی غنی و پربار است که از ظرفیت‌های زیادی برای بیان مفاهیم مختلف برخوردار است. با این حال، در سال‌های اخیر شاهد ورود فزاینده اصطلاحات بیگانه به زبان فارسی بوده‌ایم. این امر دلایل مختلفی دارد، از جمله گسترش ارتباطات بین‌المللی، حضور گسترده رسانه‌های خارجی و ترجمه آثار ادبی و علمی از زبان‌های دیگر. همانطور که هر کشوری به حفظ زبان و فرهنگ خود اقدام می‌کند؛ ما نیز باید به حفظ فرهنگ و زبان خود اقدام کنیم.

در همین راستا باید گفت که یکی از مباحثی که در نقد کتاب مطرح است؛ نقد کتاب به سبب استفاده از کلمات و اصطلاحات خارجی است. سوال مهمی که در این باره وجود دارد و ناقد باید بپرسد؛ این است که آیا نویسنده کتاب از کلمات و اصطلاحات خارجی(انگلیسی و عربی و غیره) استفاده کرده است ؟ آیا می‌توان به جای آن از معادل فارسی کلمات استفاده کرد؟ این نوع نقد مسئله مهمی است زیرا استفاده از کلمات خارجی می‌تواند هویت یک زبان را تحت تاثیر قرار دهد و در مواردی متن را برای خواننده پیچیده کند و خواننده نتواند محتوای متن را به خوبی درک کند. در این رابطه، باید به موارد زیر توجه داشت:

عدم استفاده از اصطلاحات بیگانه و استفاده از معادل فارسی: نویسنده نباید از اصطلاحات و کلمات خارجی استفاده نماید یا اگر درصورت ضرورت و نیاز، استفاده کرد باید توضیح آن ذکر شود چراکه ممکن است خواننده با آن‌ها آشنا نباشد و این مسئله می‌تواند منجر به عدم درک محتوا شود. به عبارت دیگر بهتر است از معادل‌های فارسی برای کلمات و اصطلاحات خارجی در متن استفاده شود.  
 استفاده متعادل از اصطلاحات بیگانه: در برخی موارد و برخی کتاب‌ها، استفاده از اصطلاحات بیگانه ممکن است ضروری باشد، اما باید با دقت و متعادل انجام شود.

هدف نویسنده: آیا استفاده از اصطلاحات خارجی به هدف خاصی در کتاب منجر می‌شود؟ بعضی از نویسندگان ممکن است به دلایل فنی یا علمی خاصی، از اصطلاحات خارجی استفاده کنند که به درک بهتر مفاهیم کمک می‌کند. این موارد استثنا است و مانعی ندارد اما به طورکلی استفاده از واژگان و اصطلاحات بیگانه که معادل فارسی آن وجود دارد؛ ضرورتی ندارد.

سوالات زیر در نقد استفاده از واژگان و اصطلاحات بیگانه در یک اثر، بسیار کمک کننده و راهگشا است:
 
1. آیا نویسنده بیش از حد نیاز از واژه‌ها و اصطلاحات عربی، انگلیسی، فرانسه و غیرفارسی استفاده کرده است که می‌توانست از معادل فارسی استفاده کند؟
2. آیا معادل مناسب و رایج فارسی برای برخی واژگان بیگانه به کار رفته، وجود دارد؟
3. آیا استفاده از واژگان و اصطلاحات بیگانه باعث دشوارتر شدن درک و فهم مطلب شده است؟
4. آیا مخاطبان اثر با واژگان و اصطلاحات خارجی به کار رفته آشنایی کامل دارند؟
5. آیا معنا و مفهوم اصطلاحات بیگانه در متن توضیح داده شده است؟
6. آیا کاربرد اصطلاحات بیگانه در متن ضروری و توجیه‌پذیر است؟
 
ناقد می‌تواند بر اساس این معیارها، ضرورت به‌کارگیری واژگان بیگانه را بسنجد و نظر نهایی خود را در این باره اعلام نماید.
 لازم به ذکر است که استفاده از اصطلاحات بیگانه در کتاب‌ها، می‌تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد. از جمله:

 تضعیف زبان فارسی: استفاده بی‌رویه از اصطلاحات بیگانه، می‌تواند به تضعیف زبان فارسی و کاهش ظرفیت‌های آن منجر شود.

 ایجاد ابهام و سردرگمی: استفاده از اصطلاحات بیگانه، می‌تواند برای خوانندگان ایجاد ابهام و سردرگمی کند.
 
محدود کردن مخاطبان کتاب: استفاده از اصطلاحات بیگانه، می‌تواند دسترسی و فهم کتاب را برای افرادی که با زبان‌های خارجی آشنا نیستند، محدود کند.

در پایان، باید توجه داشت که استفاده از اصطلاحات بیگانه در کتاب‌ها، همیشه محکوم نیست. در برخی موارد استثناء، استفاده از اصطلاح خارجی اشکالی ندارد. با این حال، در صورت امکان، بهتر است از معادل فارسی اصطلاحات خارجی استفاده شود.