خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)ـ براساس اطلاعات ویژه‌نامه آیینه نشر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در بهار و تابستان سال جاری تولید عناوین کتاب 9 درصد رشد داشته است، به طوری که طی  ۶ماه نخست امسال  50 هزار و 277 عنوان کتاب منتشر شده اما در مدت مشابه سال قبل، 46 هزار و 298 عنوان منتشر شده است.
 
نگاهی به آمار شمارگان کتاب‌های منتشر شده، رشد 6 درصدی را در این بخش نشان می‌دهد؛ در  ۶ماه نخست امسال 49 میلیون و 521 هزار و 405 نسخه کتاب منتشر شده، درحالی که ۶ماه نخست سال 1400 این تعداد حدود 47 میلیون و 946 هزار و 556 نسخه بوده است.
 
اما طی سه ماه دوم امسال در تابستان سال جاری 18 هزار و 875 عنوان کتاب منتشر شده، درحالی که تابستان گذشته، 19 هزار و 642 عنوان کتاب منتشر شده و براساس آمار، 4 درصد کاهش داشته است.  نگاهی به شمارگان کتاب‌ها در تابستان سال جاری نشان می‌دهد که کتاب‌ها  در شمارگان 15 میلیون و 240 هزار و 126 نسخه منتشر شده‌اند و این آمار در تابستان سال گذشته، 16 میلیون و 546 هزار و 629 نسخه بوده که نشانگر ۸ درصد کاهش شمارگان است.
 
بر اساس این گزارش، میانگین شمارگان کتاب‌های منتشر شده، در تابستان 1401، 813 عنوان است که این عدد در تابستان سال گذشته 856 عنوان بوده و نشان دهنده 5 درصد کاهش است، همچنین بیشترین افزایش شمارگان در کتاب‌های زبان با 23 درصد و در دین با 20 درصد رشد همراه بوده است. مروری بر آمار کتاب‌های تالیفی نیز بیانگر یک درصد رشد در این بخش است، به طوری که در تابستان امسال 13 هزار و 880 عنوان کتاب منتشر شده و سال گذشته این عدد 13 هزار و 728 عنوان بود.
 
 اطلاعات نشان دهنده 16 درصد کاهش در تعداد کتاب‌های ترجمه شده است؛ در این زمینه تابستان 1401 حدود 4 هزار و 995 عنوان کتاب منتشر شده اما در مدت زمان مشابه، این عدد هزار و 914 عنوان بود. براساس این آمار، نسبت کتاب‌های تالیف به کل، در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته 4 درصد رشد داشته است، تابستان امسال 74 درصد آثار تالیفی و 26 درصد ترجمه شده بودند، اما در تابستان 1400 آثار تالیفی 70 و آثار ترجمه شده 30 درصد بودند.
 
براساس اطلاعات ثبتی، کتاب‌هــای تابســتان ســال 1401 را 2 هزار و 466 ناشر منتشر کرده‌اند که 2 هزار و 429 ناشر دارای پروانه نشر و 37 ناشر موردی هستند. تعداد ناشران فعال (دارای پروانه نشر) در سال 1400 حدود 2 هزار و 391 مورد بود که در تابستان سال جاری با 2 درصد افزایش به دو هزار و 429 ناشر رسیدند.

در این میان اگر بخواهیم نگاهی به سهم بازار کتاب‌های علوم اجتماعی داشته باشیم بر اساس آمار منتشر شده توسط موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران  رتبه سوم فراوانی کتاب به موضوع علوم اجتماعی با 3357 عنوان اختصاص دارد که با توجه به چاپ کتاب در تابستان 1400 رشد دو درصدی داشته است. از سوی دیگر حوزه علوم اجتماعی بعد از دو حوزه ادبیات و علوم عملی با اختصاص 14 درصد سهم از بازار نشر ایران در رتبه سوم قرار گرفته است.

وضعیت نشر موضوع «علوم اجتماعی» در بازار کتاب ایران
به اعتبار آمار‌های بانک اطلاعاتی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، در زیر شاخه «جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی» هزار و 845 عنوان کتاب منتشر شده که از این تعداد هزار و 478 عنوان کتاب تالیف و 367 عنوان کتاب ترجمه بوده است. همچنین با توجه به انتشار هزار و 537 عنوان کتاب چاپ اولی در این حوزه نسبت به 308 عنوان کتاب تجدید چاپی متوجه رشد محسوس کتاب‌های چاپ اولی در این حوزه می‌شویم. غلبه بیش از 50 درصد کتاب‌های تالیفی بر ترجمه نیز بارقه‌های امید را برای روشن نگاه داشتن چراغ پرسشگری و تالیف از سوی این حوزه افزایش می‌دهد.

اما در حوزه «مدیریت، اقتصاد و بازرگانی» هزار و 664 عنوان کتاب منتشر شده که از این تعداد هزار و 110 عنوان تالیف، 554 عنوان ترجمه، هزار و 345 عنوان چاپ اول و 319 عنوان تجدید چاپ است. در این زیرشاخه علوم اجتماعی نیز شاهد غلبه 50 درصدی کتاب‌های تالیفی نسبت به ترجمه هستیم. علاوه بر این افزایش بیش از 50 درصد کتابهای چاپ اولی نیز در این زیر شاخه مشاهده می‌شود.

در زیر شاخه «حقوق» 748 عنوان کتاب منتشر شده که  بر اساس این آمار 716 عنوان کتاب تالیف، 32 عنوان ترجمه، 508 عنوان چاپ اول و 240 عنوان تجدید چاپ بوده است. در این زیر شاخه آمار بسیار پایین ترجمه نشان از سلطه بی چون و چرا کتاب‌های تالیفی در این حوزه دارد. همچنین در این زیرشاخه کتاب‌های چاپ اولی دو برابر کتاب‌های تجدید چاپی رشد داشته‌اند.

در زیر شاخه «علوم سیاسی» نیز 177 کتاب به چاپ رسیده که از این تعداد 99 عنوان کتاب تالیفی، 78 عنوان ترجمه، 118 عنوان کتاب چاپ اول و 59 عنوان تجدید چاپ است. بر اساس آمار این زیرشاخه کتاب‌های حوزه علوم سیاسی با اختصاص 4 درصد از سهم بازار کتاب‌های علوم اجتماعی، در آخرین رده قرار می‌گیرد و به ترتیب حوزه علوم اجتماعی و جامعه شناسی با 42 درصد سهم، مدیریت، اقتصاد و بازرگانی با 37 درصد و حقوق با 17 درصد در رده‌های نخست تا سوم قرار می‌گیرند. 

با توجه به اختصاص 42 درصد سهم از بازار کتاب‌های علوم اجتماعی به موضوع جامعه شناسی و علوم اجتماعی متوجه علاقه‌مندی مخاطبان ایرانی طی سال‌های اخیر به این حوزه می‌شویم که نشان از توجه جامعه ایرانی به مسایل و نیازهایش دارد. تلاش‌های اخیر صاحب نظران حوزه علوم اجتماعی و جامعه شناسان در تشخیص مسایل مبتلا به جامعه ایرانی و سعی در پاسخگویی به آن در این رشد دو برابری کتاب‌های حوزه علوم اجتماعی کمک کرده است.