به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در آستانه سالروز ورود نخستین گروه آزادگان دفاع مقدس به میهن اسلامی، نشست «ادبیات پایداری در حوزه آزادگان» به همت موسسه پیام آزادگان روز دوشنبه هفته جاری (24 مرداد) با حضور کارشناسان در سالن سلمان هراتی حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار شد.

در این نشست، محمدرضا سنگری، رییس اندیشکده ادبیات پایداری در سخنانی با تاکید بر شباهت شگفت وقایع مرتبط با اسیران کربلا و آزادگان دفاع مقدس عنوان کرد: از جمله شباهت‌های میان اسرای کربلا و آزادگان دفاع مقدس می‌توان به استقامت در آرمان‌ها و تن‌ندادن به انفعال با وجود تحمل توهین و شکنجه اشاره کرد.

آزادگان دفاع مقدس در خاک دشمن خاکریز زدند
سنگری با تاکید بر اینکه آزادگان ما در خاک دشمن و در زمان اسارت مقاومت کردند و حتی یک خاکریز مبارزه  جدید را ایجاد کردند،‌ افزود: آنچه در دفاع مقدس و نیز در دوران اسارت رزمندگان ما رخ داد با عاشورا یگانگی دارد.

وی همچنین با بیان اینکه هنوز در حوزه ادبیات آزادگی راه‌های نارفته زیادی وجود دارد و مقوله‌های ناکاویده بسیاری داریم، گفت: به عنوان نمونه، هنوز پژوهشی درباره نامه‌های آزادگان، سرودها و نثرهای ادبی انجام نشده است.



رییس اندیشکده ادبیات پایداری بر ضرورت توجه به هویت معنوی، ملی، تاریخی و مذهبی ایرانیان در ادبیات آزادگی نیز تاکید کرد و افزود: مباحثی چون آموزش، قومیت، خرده‌فرهنگ‌ها و هویت زبانی نیز در این ادبیات باید مورد توجه قرارگیرد.

وی همچنین گفت: برای تقویت ادبیات آزادگی باید درباره اتفاق‌های پیش از اسارت و پس از آزادی نیز کنکاش شود.

تفاوت بارز ادبیات اسارت ایران با سایر کشورها
در این نشست، معصومه رامهرمزی، نویسنده دفاع مقدس نیز در سخنانی با تاکید بر اینکه اسارت از تلخ‌ترین مفاهیم انسانی است، عنوان کرد: یکی از عمیق‌ترین مفاهیم دفاع مقدس در سطح بین‌الملل اسارت است که مفهومی جهان‌َشمول را دربردارد.

رامهرمزی از اسارت به عنوان فرصتی برای آزمون ظرفیت‌های انسان‌ها و خودیابی آنها یادکرد و افزود: فضای اسارت، ایدئولوژی را نیز تحت آزمون قرارمی‌دهد.

وی با تاکید بر تفاوت مشهود میان ادبیات آزادگی ایران و سایر کشورها گفت: آزادگان ما در سال‌های اسارت انگیزه دینی و ملی داشتند که جهان‌بینی الهی ما را منعکس می‌کرد.



رامهرمزی با بیان اینکه در ادبیات آزادگی باید به لایه‌های ژرف حوادث و نه وقایع تکراری توجه شود، ادامه داد: ادبیات ازادگی، ادبیات بقاست و نشان می‌دهد چگونه یک انسان می‌تواند در شرایطی که به شدت در فضایی ظالمانه مورد حقارت است و به وی ظلم می‌َود و به ناامیدی نزدیک است برای بقا تلاش کند و به فرهنگی مانا برسد.

این نویسنده با تاکید بر اینکه قلم‌زدن در حوزه ادبیات آزادگی به ظاهر آسان و در واقع دشوار است، تاکید کرد: ادبیات اسارت در جهان پس از جنگ جهانی دوم شکل‌گرفت و کتاب‌های موفقی چون «انسان در جست‌وجوی معنا» و «سلاخ‌خانه شماره پنج» دارای تاثیر اجتماعی بالایی هستند که توانسته‌اند خط بطلان بر تقابل انسان با رنج بکشند. درحالی‌که غربی‌ها در بستر جنگ ظالمانه نقاط روشنی را می‌یابند ما که دفاع مقدس را پشت سرگذاشته‌ایم می‌توانیم مفاهیم بسیاری را کشف کنیم که در سایر جنگ‌ها سابقه ندارد.

وی تصریح کرد: اگر در کتاب‌های ادبیات آزادگی بیش از رفتارهای تکراری دشمن به شخصیت اصلی بپردازیم هر کتاب می‌تواند به دور از کلیشه و تکرار باورمندی بیشتری را ایجاد کند.

رامهرمزی همچنین با اشاره به اینکه تاثیر فرهنگ آزادگی در یک دهه پس از آزادی آنها مشهود بود، ادامه داد: شاهد بودم که مردم اهواز در گرمای شدید تابستان هر روز در مصلا جمع می‌شدند تا از آزادگان استقبال کنند. 

این نویسنده ضمن تصریح این موضوع که این نوع از ادبیات دچار رخوت شده معتقد است که آزادگان دارای یک تجربه غنی از اسارت هستند که باید انتقال یابد و ادبیات آزادگی کارنامه فرهنگی آزادگان است.

تجلی انسانی‌ترین وجوه جنگ در ادبیات اسارت
همچنین در این نشست، جواد کامور بخشایش، نویسنده دفاع مقدس در سخنانی با بیان اینکه سابقه ادبیات اسارت در دنیا به جنگ جهانی دوم می‌رسد، گفت: این ادبیات در کشور ما سابقه طولانی دارد و می‌توان نمونه‌های آن را در حبسیه‌ها دید که به نوعی به روایت مقاومت با دست بسته در برابر سختی‌های ظلم و استبداد بوده است.

وی با تاکید بر اینکه انسانی‌ترین وجوه جنگ در ادبیات اسارت جلوه دارد، افزود: در ادبیات اسارت جهان شاهدیم که صهیونیست‌ها تلاش می‌کنند با خلق آثاری در این حوزه به مظلوم‌نمایی بپردازند و از این ادبیات استفاده ابزاری می‌کنند که متاسفانه گاه شاهد رسوخ این ادبیات در میان نویسندگان ایرانی وابسته به صهیونیست نیز هستیم.

کامور بخشایش با بیان اینکه تولید کتاب ادبیات آزادگی به تعداد هر آزاده تا وقتی در ژانرهای مختلف غیر از روایت نباشد، ‌کافی نیست، عنوان کرد: در ادبیات آزادگی ما در کنار میهن‌پرستی که عالی‌ترین حس در ادبیات اسارت دنیاست، تعلق مذهبی و ملی بسیار ممتاز است. در عین حال همچنان در نقطه ابتدایی ادبیات اسارت قرارداریم و تنها به تولید روایت و خاطره اکتفا کرده‌ایم.



وی بر ضرورت تولید سایر گونه‌های ادبیات آزادگی همزمان با تولید مستند و روایت تاکید کرد و افزود: با تولید ادبیات اسارت در تمام گونه‌های ادبی می‌توانیم در عرصه بین‌الملل بدرخشیم و مانع نفوذ و قدرت‌نمایی ادبیات صهیونیستی شویم.

کامور بخشایش با تاکید بر اینکه هنوز ابعاد نهفته بسیاری از ادبیات آزادگی نامکشوف مانده است، گفت: ادبیات اسارت ابعاد گسترده‌تری از ادبیات دفاع مقدس دارد و هر اقدامی که اسرای ما در راه نپذیرفتن ظلم انجام می‌دادند محل تجلی آزادگی است.

این نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس همچنین جای کتاب‌های موضوعی اسرای شهید را خالی دانست.

ادبیات اسارت، ادبیات امید است
امیرمحمد عباس‌نژاد، محقق و نوینسده دفاع مقدس نیز در این نشست بر ضرورت معطوف کردن نگاه جامعه‌شناختی به روایت در ادبیات آزادگی تاکید کرد و گفت: ادبیات اسارت، ادبیات امید و انسانیت است. در عین حال در ادبیات آزادگی ما اغلب تنها به روایت و تکرار خاطره‌ها توجه می‌شود و هویت دینی، طیف‌های مختلف و اقشار گوناگون همچنین جهان‌بینی آزادگان مغفول مانده است.


وی تصریح کرد: متاسفانه در ادبیات آزادگی نتوانسته‌ایم اسطوره‌سازی کنیم و این یک ضعف مشهود است.