به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نفیسه اسماعیلی در فارس نوشت: نوشتن از کتاب آن هم برای ۴۰ سالگی دفاع مقدس شیرینی و تلخی‌های خاص خود را دارد شیرینی به واسطه کارهای ارزشمند و تلخی برای بی‌توجهی به حوزه‌ها و بخش‌های زیربنایی و مهم.
اما آنچه در اینجا تلاش داریم به مخاطبان گزارش عرضه کنیم، سهم کتاب‌‌های دفاع مقدسی در چهلمین سالگرد آغاز دفاع مقدس در بخش تالیف و ترجمه «کتاب‌های عمومی و کودک و نوجوان» است تا بدانیم در چه جایگاهی قرار داریم.
اطلاعات این گزارش با استناد به بانک اطلاعاتی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران تهیه شده و در کنار آن تحلیل هر دوره به تناوب فراز و فرودها از سال ۶۸ تا ۹۹ بررسی و منتشر می‌شود.

کل کتاب‌های دفاع مقدس در بازه ۴ دهه/ اوضاع انتشار چگونه است؟
نخست اینکه کل کتاب‌های دفاع مقدسی در بازه زمانی مذکور ۱۵ هزار و ۲۰۵ عنوان است که ۹ هزار و ۳۶۰ عنوان چاپ اول و ۵ هزار و ۸۵۳ عنوان تجدید چاپی را شامل می‌شود؛ در حالی که کل کتاب‌های کشور حدود یک میلیون و ۴۳۴ هزار و ۱۹۷ عنوان است.

جدول زیر را ببینید:

سال	عناوین کل کتب دفاع مقدس	عناوین کل کتاب‌های کشور	نسبت کتاب‌های دفاع مقدس به کل کتب منتشره (بر حسب درصد)
۱۳۶۸	۲۰	۷۷۱۱	۰.۳
۱۳۶۹	۲۹	۸۱۶۲	۰.۴
۱۳۷۰	۲۷	۷۵۶۲	۰.۴
۱۳۷۱	۱۶	۷۴۹۲	۰.۲
۱۳۷۲	۳۵	۸۲۰۳	۰.۴
۱۳۷۳	۶۱	۱۰۵۹۰	۰.۶
۱۳۷۴	۵۰	۱۱۹۷۰	۰.۴
۱۳۷۵	۷۹	۱۴۵۴۹	۰.۵
۱۳۷۶	۹۲	۱۵۳۹۵	۰.۶
۱۳۷۷	۸۸	۱۷۳۲۶	۰.۵
۱۳۷۸	۶۸	۲۱۳۷۰	۰.۳
۱۳۷۹	۱۱۱	۲۴۷۹۳	۰.۴
۱۳۸۰	۱۹۶	۳۲۲۶۳	۰.۶
۱۳۸۱	۲۶۰	۳۵۷۰۵	۰.۷
۱۳۸۲	۳۰۲	۳۷۶۶۰	۰.۸
۱۳۸۳	۳۱۵	۴۲۰۹۲	۰.۷
۱۳۸۴	۳۷۷	۵۳۵۴۰	۰.۷
۱۳۸۵	۴۲۷	۵۳۶۹۷	۰.۸
۱۳۸۶	۵۸۰	۵۶۸۵۲	۱.۰
۱۳۸۷	۶۲۳	۵۷۱۷۲	۱.۱
۱۳۸۸	۷۶۵	۶۰۸۸۱	۱.۳
۱۳۸۹	۹۷۷	۶۵۲۴۵	۱.۵
۱۳۹۰	۱۰۳۱	۶۸۹۴۵	۱.۵
۱۳۹۱	۸۴۶	۶۴۳۲۴	۱.۳
۱۳۹۲	۷۷۴	۶۶۶۹۶	۱.۲
۱۳۹۳	۹۴۶	۷۴۰۸۷	۱.۳
۱۳۹۴	۹۵۸	۸۱۷۷۶	۱.۲
۱۳۹۵	۱۲۶۵	۸۹۸۴۵	۱.۴
۱۳۹۶	۱۱۷۶	۹۹۹۶۷	۱.۲
۱۳۹۷	۱۲۶۰	۱۰۱۷۶۵	۱.۲
۱۳۹۸	۱۰۶۰	۱۰۵۵۶۳	۱.۰
۱۳۹۹	۳۸۴	۳۱۰۶۶	۱.۲
مجموع	۱۵۲۰۵	۱۴۳۴۱۹۷	۱.۱

   

شاید برای شما خالی از لطف نباشد تا با میزان اعداد و آمار این ۴ دهه آشنا شوید و بدانید در کدام سال چه میزان کتاب دفاع مقدسی به چه شکل منتشر شده است؛ کدام سال‌ها ناشران فعالی داشته و یا پدیدآورندگان بیشتری داشته‌ایم یا اوضاع ترجمه و تالیف چطور بوده است؟
پس در ادامه همین گزارش از سال ۶۸ تا ۹۹ شرحی بر ماجرای چاپ کتاب در کشور آن هم در حوزه «کتاب‌های دفاع مقدسی» خواهیم داشت:
شرحی بر ماجرای پس از دفاع مقدس از ۶۸ تا ۹۹
در سال ۱۳۶۸ از مجموع کل کتاب‌های کشور که حدود ۷ هزار و ۷۱۱ عنوان است، سهم کتاب‌های دفاع مقدس ۰/۳ درصد است یعنی فقط ۲۰ عنوان. سهم ترجمه در بخش عمومی، یک کتاب و سهم تالیف در همین بخش ۱۶ کتاب است، اما در این سال در بخش کودک و نوجوان ۳ کتاب تالیف شد و از ترجمه خبری نبود. (در این سال، سهم صفحات کتاب‌های دفاع مقدس نسبت به کل کتاب‌های کشور تنها ۰/۲ درصد است)

شاید در سال‌های ابتدایی پس از جنگ تحمیلی آمار پایین باشد. از این رو سال‌های پس از آن را نیز مرور می‌کنیم تا به جدولی مستند برسیم. در سال ۱۳۶۹ از تعداد ۸ هزار و ۱۶۲ عنوان کتاب در کل کشور، تنها ۲۹ کتاب دفاع مقدس منتشر شد؛ یعنی نسبت این کتاب‌ها به کل نشر آن سال ۰/۴ درصد است. 
ممکن است آمار سال به سال برای مخاطب خسته‌کننده باشد؛ برای همین، روند گزارش را مقایسه‌ای و به شکل تحلیلی پیش می‌بریم تا جذاب‌تر باشد و در نهایت بدانیم کدام سال‌ها طلیعه‌دار بوده‌ایم.
سال ۱۳۷۲ برای نخستین بار کتاب‌های تالیفی چشمگیری منتشر شد. در این سال ۳۲ عنوان کتاب تالیفی عمومی برای نخستین بار منتشر شد و شاهد اوج‌گیری نشر بودیم.
سالی که تألیف، رشد قابل توجهی داشت
اما در سال ۱۳۷۵ حدود ۶۳ عنوان تالیفی در برابر ۱۱ کتاب ترجمه نشان از رشد چشمگیر و توجه در حوزه ادبیات معکوس را نمایان می‌کند. اما پس از این سال در بخش ترجمه نزول قابل اعتنایی پدید آمد که حتی آمار به صفر هم می‌رسد.

اما تعداد کتاب‌های عمومی دفاع مقدسی در سال ۱۳۸۰ افزایش عجیبی داشته و آمار سه رقمی شد. این آمار سه رقمی برای اولین بار پس از دفاع مقدس ثبت شد؛ در حالی که همچنان در ترجمه صفر هستیم.

 سال ۱۳۸۱ در بخش کتاب‌های تالیفی عمومی ۲۳۸ عنوان چاپ می‌شود که با نگاهی به جدول درمی‌یابیم ۱۸۲ عنوان چاپ اول و ۵۶ عنوان تجدید چاپ شده است و می‌بینیم پس از ۱۳ سال که از آغاز دفاع مقدس می‌گذرد، هم تعداد زیادی کتاب چاپ شده و هم منحنی تالیف و ترجمه افزایشی بوده است.
۸ سال پس از دفاع مقدس و در سال ۱۳۷۶ به یک‌باره با انتشار ۲۵ عنوان تالیفی کتاب در حوزه کودک، شاهد اوج انتشار اینگونه کتاب‌ها برای این گروه سنی خاص هستیم.

این‌ها سیمای بخشی از مهم‌ترین عناوین کتاب‌های دفاع مقدس هستند
نکته جالب اینکه از دهه ۸۰ در حوزه نشر کتب دفاع مقدسی در برخی محورها با منحی افزایشی مواجهیم. در همین سال ۱۵۴ عنوان تالیف و ۲ ترجمه و ۱۱۲ چاپ اول در کنار ۴۴ عنوان تجدید چاپی باب جدیدی را گشود؛ به نحوی که در سال ۸۱ برای اولین بار تالیفی‌ها رکوردی را ثبت کردند، اما باز به مرور در ترجمه صفر شدیم.
سیر صعودی تالیف از همین دهه آغاز شد؛ به نحوی که در سال ۱۳۸۲ حدود ۲۸۰ عنوان تالیفی عمومی و ۲۰ تالیفی در حوزه کودک ثبت شده است و برای اولین بار تعداد کل کتاب‌های دفاع مقدسی به ۳۰۲ عنوان رسید.

ثبت رشد کتاب‌های دفاع مقدسی نسبت به کل کتاب‌های کشور در سال ۸۲
از سال ۶۸ تا اوایل دهه هشتاد تنها یک سال (سال ۱۳۷۵) بود که ترجمه کتاب‌های عمومی ۲ رقمی شد. در این سال ۱۱ کتاب به دیگر زبان‌ها برگردان شده است. ولی متاسفانه طی ۱۶ سال (از سال ۶۸ تا ۸۳) فقط در سال ۸۲ شاهد رشد کتاب‌های دفاع مقدسی نسبت به کل کتاب‌های کشور آن هم به میزان ۰/۸ درصد بوده‌ایم.

در یک جمع‌بندی آنچه از ۱۶ سال ابتدایی استخراج می‌شود، اینکه در سال ۸۳ برای اولین بار رکورد کتاب‌های دفاع مقدسی با ۲۹۲ عنوان شکسته شد. در همین سال برای اولین بار ۲۹۰ عنوان تالیفی عمومی منتشر شد. 

در سال ۱۳۸۳ حدود ۲۲۸ عنوان چاپ اولی راهی بازار شد و در سال ۱۳۸۲ بازار کتاب‌ ۶۷ کتاب تجدید چاپی به خود دید. از سال ۸۴ به بعد کمی ورق برگشت و آمار کتاب‌های دفاع مقدسی چشمگیرتر شد. در همین سال از مجموع ۳۷۷ عنوان چاپ شده دفاع مقدس، سهم عمومی‌ها ۳۵۱ عنوان و سهم کودک و نوجوان ۲۶ کتاب بود.
سال ۸۴ تا ۹۹ چند کتاب منتشر شد؟
در بازه سال ۸۴ تا ۹۹ (حدود ۱۵ سال)‌ آمار نشان می‌دهد ۱۲۵۳ عنوان در سال ۹۵ چاپ شده است که همین سال رکورددار بیشترین تالیف در بخش عمومی بوده‌ایم. اما کماکان در ترجمه ضعیف بودیم و تنها در یک سال ۲۳ عنوان ترجمه کتاب‌های دفاع مقدس ثبت شد که مربوط به سال ۱۳۹۷ است.
در سال ۹۷ اما چاپ اولی‌ها هم رکوردی با ۹۹۵ کتاب زدند و تنها رکورد در بخش تجدید چاپی‌ها مربوط به سال ۸۹ با ۵۲۱ کتاب بود.

بیش‌ترین کتاب دفاع مقدس از سال ۸۴ تا ۹۹ مربوط به سال ۹۵ با ۱۲۶۵ عنوان است که نظیر آن را شاهد نبودیم. به نوعی سال ۹۵ در بخش کتاب‌های تالیفی عمومی دفاع مقدس آمار خوبی ثبت شد، اما با استناد به جدول اولین‌هایی را برای مخاطبان منتشر می‌کنیم؛  جدول را ببینید.
در ادامه منحنی تالیف و ترجمه طی این چند دهه را ببینید:

 
مروری بر اولین‌های کتاب دفاع مقدس
* اولین بار که آمار کتاب‌های ترجمه پس از دفاع مقدس ۲ رقمی شد سال ۱۳۷۵ بود.
* اولین بار که آمار کتاب‌های تالیفی به خوبی بالا رفت و ۳ رقمی شد، سال ۱۳۸۰ بود.
* اولین بار که کتاب‌های چاپ اول در حوزه کودک و نوجوان نداشتیم، سال ۱۳۷۲ بود.
* اولین بار که تعداد کل کتاب‌های دفاع مقدس، سه رقمی شد سال ۱۳۷۹ بود.

* اولین بار که کتاب‌های دفاع مقدس در حوزه کودک و نوجوان رکورد زد سال ۱۳۷۶ با ۲۵ کتاب بود.
* اولین سالی که پس از دفاع مقدس ناشران و پدیدآورندگان اقدام به انتشار کتاب دفاع مقدسی کردند، سال ۶۸، ۱۷ ناشر با ۲۱ پدیدآورنده بود.
* اولین سالی که تعداد ناشران دفاع مقدسی رکوردار شد، سال ۱۳۹۷ بود که ۳۸۱ ناشر کتاب منتشر کردند.
* اولین بار که رکورد پدیدآورندگان دفاع مقدسی را شاهد بودیم در سال ۹۷ با ۱۵۲۱ پدیدآورنده بود.
* اولین بار که تعداد صفحات کتاب‌های دفاع مقدسی رکوردی در ۴ دهه ثبت کرد، سال ۹۹ بود که با ۲/۱ درصد نسبت به کل کتاب‌های کشور آماری ثبت شد.
* اولین سالی که کم‌ترین کتاب دفاع مقدس منتشر شد، ۱۳۷۱ بود که تنها ۱۶ کتاب چاپ شد.

در ادامه نمودار و جدول بخش تالیف و ترجمه را از سال ۶۸ تا ۹۹ ملاحظه می‌کنید:

 

سال	رده	کتاب‌های دفاع مقدس	تألیف	ترجمه
۶۸	عمومی	۲۰	۱۶	۱
	کودک و نوجوان		۳	0
۶۹	عمومی	۲۹	۲۶	۱
	کودک و نوجوان		۲	0
۷۰	عمومی	۲۷	۱۸	0
	کودک و نوجوان		۹	0
۷۱	عمومی	۱۶	۱۲	۱
	کودک و نوجوان		۳	0
۷۲	عمومی	۳۵	۳۲	۱
	کودک و نوجوان		2	0
۷۳	عمومی	۶۱	۵۰	۷
	کودک و نوجوان		۴	0
۷۴	عمومی	۵۰	۴۷	0
	کودک و نوجوان		۳	0
۷۵	عمومی	۷۹	۶۳	۱۱
	کودک و نوجوان		۴	۱
۷۶	عمومی	۹۹	۷۱	۳
	کودک و نوجوان		۲۵	0
۷۷	عمومی	۸۸	۸۳	۳
	کودک و نوجوان		۲	0
۷۸	عمومی	۶۸	۵۶	۳
	کودک و نوجوان		۹	0
۷۹	عمومی	۱۱۱	۹۳	0
	کودک و نوجوان		۱۸	0
۸۰	عمومی	۱۹۶	۱۵۴	۲
	کودک و نوجوان		۳۹	۱
۸۱	عمومی	۲۶۰	۲۳۸	0
	کودک و نوجوان		۲۲	0
۸۲	عمومی	۳۰۲	۲۸۰	۲
	کودک و نوجوان		۲۰	0
۸۳	عمومی	۳۱۵	۲۹۰	۲
	کودک و نوجوان		۲۳	0
۸۴	عمومی	۳۷۷	۳۵۱	0
	کودک و نوجوان		۲۶	0
۸۵	عمومی	۴۲۷	۳۹۵	۴
	کودک و نوجوان		۲۸	0
۸۶	عمومی	۵۸۰	۵۴۱	۱۴
	کودک و نوجوان		۲۵	0
۸۷	عمومی	۶۲۳	۵۶۱	۱۵
	کودک و نوجوان		۴۷	0
۸۸	عمومی	۷۶۵	۷۱۱	۱۴
	کودک و نوجوان		۴۰	0
۸۹	عمومی	۹۷۷	۹۵۸	۳
	کودک و نوجوان		۱۶	0
۹۰	عمومی	۱۰۳۱	۹۸۶	۱۱
	کودک و نوجوان		۳۴	0
۹۱	عمومی	۸۴۶	۸۱۶	۴
	کودک و نوجوان		۲۶	0
۹۲	عمومی	۷۷۴	۷۵۱	۹
	کودک و نوجوان		۱۴	0
۹۳	عمومی	۹۴۶	۹۲۹	۴
	کودک و نوجوان		۱۳	0
۹۴	عمومی	۹۵۸	۹۳۹	۴
	کودک و نوجوان		۱۵	0
۹۵	عمومی	۱۲۶۵	۱۲۴۸	۵
	کودک و نوجوان		۱۲	0
۹۶	عمومی	۱۱۷۶	۱۱۰۶	۷
	کودک و نوجوان		۶۳	0
۹۷	عمومی	۱۲۶۰	۱۲۲۹	۲۳
	کودک و نوجوان		۸	0
۹۸	عمومی	۱۰۶۰	۱۰۳۹	۱۰
	کودک و نوجوان		۱۱	0
۹۹	عمومی	۳۸۴	۳۷۹	۲
	کودک و نوجوان		۳	0
جمع		۱۵۲۰۵	۱۵۰۳۷	۱۶۸

 
بازهم ترجمه و بی‌توجهی نهادهای مسئول/ تاکید رهبری روی زمین مانده است!
اما تاسف شدید برای حوزه ترجمه است؛ چرا که در تمام ادوار گذشته با توجه به تاکیدات مکرر رهبر انقلاب در راستای ترجمه، می‌بینیم که نهادهای متولی کم‌کاری‌هایی را داشته‌اند و در اغلب سال‌ها هیچ کتابی ترجمه نشده است. این کم‌کاری در حوزه کتاب‌های دفاع مقدس کودک و نوجوان به وفور دیده می‌شود، اما کتاب بزرگسال هم وضع خوبی ندارد و در حالت عملکرد منفی است.
طبق آمار وزارت ارشاد طی ۴ دهه ۱۶۸ کتاب، ترجمه و ۱۵ هزار و ۳۷ کتاب تالیفی با موضوع دفاع مقدس در بازار کتاب ایران موجود است.
دهه‌های طلایی برای کتاب‌های دفاع مقدس، دو دهه ۸۰ و ۹۰ است و ۲۰ سال پس از جنگ از روایت‌های دست اول خبری نبود و محروم ماندیم.

  

سال	ناشران	پدیدآورندگان
۶۸	۱۷	۲۱
۶۹	۷	۱۴
۷۰	۱۳	۱۶
۷۱	۱۰	۱۶
۷۲	۱۲	۳۲
۷۳	۱۵	۳۸
۷۴	۲۲	۴۷
۷۵	۳۶	۷۷
۷۶	۴۸	۹۷
۷۷	۵۰	۹۲
۷۸	۵۶	۹۲
۷۹	۶۷	۱۱۸
۸۰	۹۶	۹۵
۸۱	۱۳۰	۲۷۰
۸۲	۱۳۱	۳۰۳
۸۳	۱۵۸	۳۳۵
۸۴	۱۸۰	۴۰۵
۸۵	۱۷۲	۳۷۷
۸۶	۱۶۱	۴۷۶
۸۷	۱۵۲	۴۴۴
۸۸	۱۶۶	۴۴۲
۸۹	۲۳۶	۷۲۷
۹۰	۲۹۶	۹۲۳
۹۱	۲۵۵	۷۸۹
۹۲	۲۷۶	۸۳۰
۹۳	۲۷۶	۹۶۲
۹۴	۳۳۵	۱۰۴۵
۹۵	۳۶۱	۱۴۱۳
۹۶	۳۷۷	۱۳۵۹
۹۷	۳۸۱	۱۵۲۱
۹۸	۲۹۶	۱۱۶۲
۹۹	۱۵۰	۵۸۷
مجموع	۴۹۳۸	۱۵۲۲۵

 
حالا تعداد ناشران و پدیدآورندگان را از سال ۶۸ تا ۹۹ به شکل جداگانه ببینید تا بدانید در چه مقطعی بیش‌ترین ناشر و پدیدآورنده فعال بوده‌اند. در حال حاضر ۱۵ هزار و ۲۲۵ پدیدآورنده و ۴ هزار و ۹۳۸ ناشر در حال انتشار کتاب‌های دفاع مقدسی هستند.
 در این بخش دهه ۹۰ پیشگام است و در سال‌های اخیر خصوصا از سال ۹۱ ناشران و پدیدآورندگان بیش‌تری به حوزه دفاع مقدس توجه داشته‌اند. البته ناگفته نماند که انتشار کتاب‌هایی در زمینه مدافعان حرم و محور مقاومت نیز به پربار شدن فهرست عناوین و آمارهای کتب دفاع مقدسی کمک کرده است.