حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره سیره امام حسن عسگری(ع) گفت: روزگار امام حسن عسگری(ع) به لحاظ تاریخی برای شیعه روزگار خاصی است و تقریباً از زمان امام موسی بن جعفر(ع)، شیعه موقعیت خاص اجتماعی و سیاسی گسترده پیدا می‌کند و بخاطر روشنگری‌ها و هدایت‌آفرینی‌ها که امام چهارم داشتند و به لحاظ موقعیت فرهنگی، فقهی و اجتماعی صادقین(ع) و امام موسی بن جعفر(ع)، شرایط به گونه‌ای می‌شود که حاکمیت به شدت هراس داشتند که اهل بیت(ع) به پا خیزند و قیام کنند و ماجرا را بدست گیرند.

وی اظهار کرد: در دوران امام رضا(ع) حکومت مجبور می‌شود، ولایت عهدی ظاهری را به امام(ع) بسپارد و ایشان را مطرح کند و امام عملاً در فضای فکری و علمی زمان وارد می‌شود. بعد از امام رضا(ع) فرقه ساخته شده شیعی نداریم و در دوران امام حسن عسگری(ع) تقریباً در تمام جهان اسلام هرجا شیعه وجود داشت به مرکزیت امام(ع) متصل بوده و این یک ماجرای بسیار عجیب و حیرت‌آور است که ائمه به راه انداختند.

این پژوهشگر در پاسخ به این پرسش که امام حسن عسگری(ع) در دوران اسارت چگونه مذهب خود را تبلیغ می‌کردند، عنوان کرد: امام حسن عسگری فقط 6 سال دوران حکومتشان به طول انجامیده ولی در همین روزگار کوتاه با تمام شیعیان جهان اسلام در ارتباط بوده در حالیکه بخش اعظمی از همین زمان را نیز در پادگان بوده‌اند و اینکه به عسگری معروف هستند به همین دلیل است که در پادگان حضور داشتند و زندانی بودند آن هم در شرایطی که حاکمیت زمان تقریباً از امام رضا(ع) به بعد دربان‌های حکومتی ائمه را از غیر عرب می گذاشتند به خیال اینکه اگر عرب باشند با این‌ها ارتباط برقرار می‌کنند و با اخلاق الهی که دارند آنها تحت تأثیر قرار می‌گیرند و البته همین گونه نیز می‌شد و عجیب است که امام از داخل همان پادگان و از طریق همان زندان‌بان‌ها با بیرون و جهان اسلام ارتباط برقرار می‌کردند و این ارتباط به گونه‌ای بوده که زمانی شخصیت جلیل‌القدری از نیشابور خود را به سامرا می‌رساند و با رابطین ارتباط برقرار می‌کند و امام(ع) پس از اینکه سؤال ایشان را پاسخ می‌دهند، می‎فرمایند چرا رنج می‌کشید و این همه راه را طی می‌کنید، ما در بیهق وکیل داریم و از این به بعد با ایشان ارتباط برقرار کنید و در نیشابور نیز ایشان وکیل داشتند. در مدت 6 سال امام(ع) به تمام فضای اسلامی که جهان شیعه وجود دارد اشراف داشتند و برای آنها خوراک فکری تهیه و عرضه می‌کردند و به کمک شاگردانشان جریان سیاسی و فکری را هدایت می‌کردند.

وی با بیان اینکه تبلیغ دین در سایه تفسیر قرآن یکی دیگر از شیوه‌های تبلیغی امام بود، افزود: چند نکته در زندگانی امام حسن عسگری(ع) و تداوم حرکت روشنگرانه ائمه(ع) مهم است، یکی تکیه بر قرآن و عرضه قرآن به عنوان مرجعیت فکری است و امام حسن عسگری(ع) قطعاً تفسیر هم داشته‌اند و آنچه از این کتاب در اختیار ما هست بخش اندکی از آن است و در این که از امام(ع) باشد گفت‌وگو بسیار است، اما اصل اینکه ایشان تفسیری داشته‌اند قابل انکار نیست.

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌راد به مسئله امامت به عنوان نکته بعدی اشاره و تصریح کرد: دو عنصر ثقل اکبر و ثقل اصغر که پیغمبر(ص) و ائمه در تداوم آن تلاش کردند به عنوان دو جریان در مقابل جریان خلافت همیشه روشنفکری شده تا هم قرآن به عنوان کتاب هدایت برای مردم معلوم باشد و هم سنت رسول الله(ص) و سنت ائمه، در واقع ائمه(ع) همواره تلاش کرده‌اند به مردم بفهمانند که قرآن کتاب هدایت و آیاتش راهنماهای هدایت است و سنت رسول الله(ص) و آیات قرآن برای عمل است، لذا امام حسن عسگری می‌فرمودند، سبک زندگی افراد باید نشان دهد که شیعه ما هستند.

وی تأکید کرد: نکته مهم دیگر که جامعه کلان ما به آن نیاز دارد، تعامل انسانی با همه جریان‌های فکری است، یعنی ائمه(ع) از علی(ع) تا امام حسن عسگری(ع) همیشه تأکید می‌کردند که حق با من است اما بلوا راه نمی‌انداختند و مردم را به تقوای الهی و کوشش و تلاش و اجتهاد بالله تشویق می‌کردند.

این استاد دانشگاه در رابطه با میراث مکتوب منسوب به امام حسن عسگری(ع) اظهار کرد: چند گونه میراث از امام(ع) در مجموعه‌های کتابشناسانه وجود دارد که متأسفانه بدست ما نرسیده است. از امام حسن عسگری(ع) تفسیری وجود داشته که بسیار مفصل و مهم بوده که در اختیار ما نیست. همچنین امام(ع) مجموعه‌ای داشته که حلال و حرام‌ها در آنجا گزارش شده که در دسترس قرار ندارد، اما وصیت‌ها و کتاب‌ها و رساله‌های کوچک در میان میراث ائمه برای ما باقی مانده از جمله مجموعه ای که راوی جلیل القدر، احمدبن اسحاق که در غرب کشور مدفون است از امام گزارش کرده که بسیار قابل توجه است و محتوا و هم‌آمیختگی آن با قرآن مهم است.

وی تصریح کرد: در نهایت رساله و رسالت امام حسن عسگری(ع) در تداوم رسالت امامان پیشین تأکید بر قرآن و سنت دارد و تأکید بر اینکه قرآن و سنت میراثی برای عمل کردن و زندگی را با آنها رنگ خدایی و علوی زدن است و صرف خواندن و رفتن نیست.