به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «لهجه تهرانی» با تالیف لازار ساموئیلوویچ پی‌سیکوف، حاصل مشاهده‌های نویسنده از گویش مردم تهران در سال‌های پس از شهریور ۱۳۲۰ است. مولف همچون یک زبان‌شناس کاملاً توصیف‌گرا بر پیکره زبانی‌ای که از زبان مردم کوچه و بازار فراهم آورده، تکیه کرده است؛ اما در عین حال، در موارد بسیاری، نظریات و داوری‌های دیگر فارسی‌شناسان را نیز در مقایسه با داده‌های زبانی گردآورده خود، به نقد کشیده است.

متن اصلی کتاب در ۱۹۶۰ منتشر شده است؛ اما داده‌های لازم برای تدوین آن را پی‌سیکوف پس از پایان تحصیل در مؤسسه شرق‌شناسی مسکو، در ۱۹۴۱ و در مدت اقامتش در تهران، گردآورده است.

بخش عمده‌ای از داده‌های زبانی کتاب، که جمله‌های یادداشت‌شده از زبان مردم تهران است، در پایان کتاب گنجانده شده است و تقریبا هم همه جنبه‌های زبانی لهجه رایج تهران آن روزگار بررسی شده و بخش‌های مستقلی از کتاب به صرف، نحو، واژه‌سازی و ویژگی‌های آهنگ جمله اختصاص یافته است. واژه‌نامه سه‌زبانه پایان‌ کتاب (فارسی ـ انگلیسی ـ روسی/ روسی ـ انگلیسی ـ فارسی) را نیز می‌توان از نخستین کوشش‌های تدوین یک واژه‌نامه تخصصی زبان‌شناسی برای اصطلاحات روسی دانست.

برای توصیف گفتار لهجه‌ای، تقریبا همه مثال‌ها آوانویسی شده‌اند؛ چراکه در این مورد خط رسمی فارسی تقریبا کارایی ندارد. آوانویسی استفاده شده نیز تفاوت‌های بسیار اندکی با خط آوانگار لاتینی رایج در پژوهش‌های ایران‌شناسی دارد. به منظور نمایش دقیق‌تر جنبه آوایی این لهجه، تنها چند حرف و نشانه افزوده شده است. روش آوانویسی واجی است؛ زیرا این روش آسان‌تر و ساده‌تر از روش آوایی است. به هر حال گاه به منظور تصریح در نمایش تلفظ، به‌ویژه هنگام ارائه صورت‌های به اصطلاح گفتار سریع (یعنی صورت‌های مربوط به آهنگ سریع گفتار) به‌ناچار به روش آوایی روی آورده شده است.

نهایتا اینکه توصیف آوایی ـ دستوری خواننده را با نظام آواها و ساختمان دستوری لهجه تهرانی در مقایسه با زبان ادبی فارسی امروز آشنا می‌کند. مطالب پیوست کتاب نیز می‌تواند به عنوان مواد آموزشی برای همه علاقمندان بررسی لهجه تهرانی به کار آید.

لازار ساموئیلوویچ پی‌سیکوف در دسامبر ۱۹۱۵ در خوقند، شهری از شهرهای استان فرغانه در جمهوری ازبکستان چشم به جهان گشود. در ۱۹۴۷ از پایان‌نامه دکتری خود با عنوان «بررسی ویژگی‌های آوایی و دستوری زبان عامیانه تهرانی (فارسی)» دفاع کرد. در ۱۹۵۰ به درجه دانشیاری و در ۱۹۶۶ به مقام استادی ارتقاء یافت و تا نوامبر ۱۹۷۸ که چشم از جهان فروبست، مدیر گروه زبان‌ها و ادبیات ایرانی در دانشگاه مسکو بود. بیش از پنجاه اثر از او منتشر شده که تقریباً همگی مربوط به جنبه‌های گوناگون زبان فارسی است.

سرفصل‌های کتاب نیز عبارتند از: لهجه تهرانی و پیشینه بررسی آن، توصیف آوایی، توصیف ساخت‌واژی، برخی ویژگی‌های واژه‌سازی، یادداشت‌هایی درباره نحو با پیوست جمله‌های گفتاری که در ایران یادداشت شده است.

 
کتاب «لهجه تهرانی» با تالیف لازار ساموئیلوویچ پی‌سیکوف با ترجمه محسن شجاعی و یادداشت‌های علی‌اشرف صادقی در ۲۳۷ صفحه و با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه از سوی انتشارات کتاب بهار منتشر شده است.