به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آئین پایانی هفدهمین دوره جشنواره «انتخاب بهترین کتاب دفاع‌مقدس» عصر روز گذشته (سه‌شنبه سوم بهمن‌ماه) به کار خود پایان داد؛ اما این جایزه بعد از اتمام با حاشیه‌های مختلفی همراه بود، به‌همین دلیل به گفت‌وگو با محمد حنیف، سرداور بخش داستانی این جایزه به گفت‌وگو پرداخیتم که در ادامه می‌خوانید.
 
سطح کیفی آثار رسیده به جشنواره امسال به چه میزان بود؟
به اعتقاد من در بخش ادبیات داستانی دفاع‌مقدس باید به سمت پیشرفت حرکت کنیم؛ چراکه هنوز هم دو‌سوم آثار منتشر شده در این حوزه کتاب‌هایی هستند که دقت کافی در نگارش آن‌ها نشده است. نویسنده این آثار استعداد خوبی دارند اما خوب آموزش ندیده‌اند و باید سخت‌گیری بیشتری نسبت به آنها اعمال شود. به نظر من این افراد باید با شرکت در دوره‌های آموزشی و مطالعه بیشتر آموزش ببینند و سطح کاری خود را افزایش دهند. با این حال آثاری که امسال در بخش داستان کوتاه و رمان به جایزه رسیده بودند، کارهای ارزشمند و قابل قبولی هستند اما باید سختگیری‌های لازم انجام شود تا خواننده اول و آخر کتاب خودمان نباشیم.
 
میزان استقبال به چه شکلی بوده است؟
در توضیح میزان استقبال باید بگویم که تعداد آثار نسبت به گذشته یا زمان اوج شکوفایی ادبیات دفاع‌مقدس کمتر شده است و من می‌توانم این نکته را بگویم که گرایش به نوشتن این آثار در حال کاهش است؛ بنابراین باید با ایجاد انگیزه به فکر رونق این حوزه باشیم. البته برخی نویسندگان که اعتقاد ویژه‌ای به آثار دفاع‌مقدس دارند هنوز هم می‌نویسند و هنوز هم دچار کلیشه نشده‌اند.
 
جشنواره امسال نسبت به دوره‌های گذشته چه تفاوت‌های داشته است؟
من نمی‌دانم دبیر علمی جشنواره‌های گذشته چه بزرگوارانی بودند اما مطمئنم که تمام تلاش خود را برای برگزاری یک جایزه خوب و قابل‌قبول انجام داده‌اند. جایزه امسال چند تفاوت عمده نسبت به سال‌های گذشته داشت، با این حال امسال یک ترکیب پنج‌گانه برای داوری‌ها در نظر گرفته شده بود که به اعتقاد من بسیاری از مشکلات را کاهش داد.
 
این ترکیب به چه شکلی بود؟
در این ترکیب سه‌کارشناس داستان‌نویس که داستان امروز را به خوبی می‌شناسند و به‌روز هستند انتخاب شدند که این افراد با پیشنهاد سرداور و دبیر علمی در جایزه قرار گرفتند. همچنین یک استاد دانشگاه و یک پژوهشگر جوان به آثار نمره دادند که این ترکیب برای نخستین بار رخ داد.
 
ملاک انتخاب این پنج نفر چه چیزی بوده است؟
سعی شد که در انتخاب افراد این ترکیب به تمامی گرایش‌های فکری توجه شود؛ بنابراین اگر ما داوری را از میان نویسندگانی که فکر اصول‌گرایی دارند انتخاب کردیم به سراغ داوری که فکر اصلاح‌طلبی دارد نیز رفته‌ایم. تمام افرادی که به‌عنوان هیأت داوران در بخش‌های مختلف انتخاب شدند، آدم‌های شناخته شده و سرآمدی هستند که در حوزه ادبیات داستانی همه آن‌ها را می‌شناسند. این افراد بدون شک نظری مستقل داشتند و اجازه اعمال نظر از سوی گروه‌ها و نهادهای دیگر را نداده‌اند. در همین راستا وقتی عده‌ای نامه زدند و خواستند که چند اثر در بین کاندیدا نباشد، آقای فروغی تمام‌قد از آثار دفاع کرد.
 
چرا در جایزه امسال تعداد آثار تقدیری بسیار زیاد بود و کمتر برگزیده داشتیم؟
از نظر من در بین کارهای تقدیری آثاری بودند که شایسته برگزیده‌شدن داشتند و بدون شک اگر من به‌شخصه نظر می‌دادم این آثار به‌عنوان آثار برگزیده انتخاب می‌شدند؛ اما موضوع این است که من به‌عنوان یکی از پنج داور رأی داده‌ام و برگزیده‌شدن یک اثر به رأی چهار نفر دیگر نیز بستگی داشت. برای پاسخ به این موضوع باید به چند نکته توجه کرد. یک، هر داور تنها یک رأی داشته است. دو، وقتی داوران جدی‌تر با مسئله برخورد می‌کنند توقع بیشتری دارند و‌ آثار را با کارهای بین‌المللی می‌سنجند به‌همین دلیل نمره قابل‌توجهی به آثار نمی‌دهند. سه، نشر آثار دفاع‌مقدس نمره حداقلی برای آثار برگزیده را 93 درنظر گرفته است که این موضوع کار را بسیار سخت می‌کند؛ چراکه اگر تنها یک داور نمره‌ای مانند 80 به اثر بدهد، میانگین نمرات به‌شدت پایین می‌آید و احتمالا آن اثر برگزیده نخواهد شد.
 
آیا این توجیه مناسبی برای اعلام هفت اثر تقدیری و نبود اثر برگزیده در جایزه است؟
به‌اعتقاد من کارهای برگزیده باید نسبت به سطح رایج آن اثر در منطقه جعفرافیایی مشخص بررسی شود و نباید آثار را در سطح جهانی مقایسه کنیم. همچنین نمره داده شده باید نسبت به آثار رسیده به جشنواره باشد. بنابراین اگر چنین دیدگاهی اعمال شود قطعا در هر جایزه برگزیده خواهیم داشت اما برخی دوستان این موضوع را نمی‌پذیرند و مخالف این نظر هستند که من به نظر این افراد احترام می‌گذارم.
 
قرار دادن حداقل نمره برای برگزیده شدن که نمره بالایی هم است (نمره 93) باعث نداشتن برگزیده نشده است؟
دو کتاب «دختر لوطی» اثر شهریار عباسی و کتاب «لم یزرع» اثر محمدرضا بایرامی برگزیده جایزه جلال بودند و بدون شک آثار خوبی هستند و می‌توانستند در این جایزه نیز جزو برگزیدگان باشند؛ اما به‌دلیل همین شرایط در این جایزه در بین کتاب‌های تقدیری قرار گرفتند. به‌نظرمن اگر اختیار انتخاب برگزیده و تقدیری به داوران داده می‌شد چنین اتفاقی رخ نمی‌داد.
 
بعد از اعلام اسامی تقدیری‌ها مسائل مختلفی در شبکه‌های مجازی مطرح شد و عده‌ای معتقد بودند که با فشار برخی افراد اسم شهریار عباسی، محمدرضا بایرامی و مجید قیصری  از میان برگزیدگان خارج شده است. شما این صحبت‌ها را قبول دارید؟
بله من هم این صحبت‌ها را شنیده‌ام و به شما می‌گویم که شاید چنین چیزی هم رخ داده باشد؛ اما داوران عقب‌نشینی نکردند و دبیر علمی جایزه نیز مقاومت کرد. اگر قرار بود که فشار‌ها اعمال شود بدون شک دوستان کتاب‌های مدنظر شما را حتی در میان آثار تقدیری نیز قرار نمی‌دادند. همان طور که در صحبت‌های قبل مطرح کردم بسیاری از این آثار که در لیست تقدیری‌ها قرار گرفته‌اند شایسته برگزیده‌شدن هستند و انتخاب ‌آن‌ها به‌عنوان آثار تقدیری به این معنا نیست که این آثار شایسته و خوب نبوده‌اند.
 
مراسم پایانی کمی شلوغ برگزار شد. این موضوع را هم قبول دارید؟
وقتی قرار است که در یک مراسم از بیش از صدنفر تقدیر شود، بدون شک ناهماهنگی‌هایی ایجاد می‌شود که طبیعی است.
 
سخن آخر...
خوشحالم که هفدهمین جشنواره انتخاب بهترین کتاب دفاع‌مقدس با استقلال به کار خود پایان داد و همان کسانی که درباره آنها حرف و حدیث بود و می‌گفتند که قرار است، اسم آنها نباشد در این جایزه به‌عنوان تقدیری معرفی شدند.