به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) همایش «زن، کتاب، توسعه پایدار» صبح امروز (23 آبان‌ماه) با حضور جمعی از مدیران نشر و فعالان فرهنگی در ساختمان آرشیو ملی برگزار شد.

بخشی از این همایش به میزگرد تخصصی با حضور مریم جلالی نائینی، کاظمی، عباس محمدی‌اصل و سید قاسم یاحسینی اختصاص داشت.
 
جلالی در ابتدای این میزگرد توضیحاتی را درباره تعریف فرهنگ در ادبیات این حوزه ارایه کرد و گفت: اکنون حوزه نشر با مشکلاتی چون کاهش شمارگان کتاب، کاهش سرانه مطالعه، تعداد ناشران و تعداد کتاب‌ها روبه‌روست. توسعه فرهنگی نیز معطوف به مشارکت مردم به ویژه زنان در تولید فرهنگی است. این بدین معناست که تولید فرهنگی باید از کنترل دولت خارج شود و در اختیار بخش‌های مردم و مستقل قرار گیرد.
 
وی با بیان اینکه ارزیابی توسعه فرهنگی پیچیده است و نمی‌توان با معیارهای کمی آن را سنجید، اظهار کرد: در این زمینه سوالاتی مانند اینکه فرهنگ قالب کشور ما چیست مطرح می‌شود اگر ما تولیدکننده فرهنگ نیستیم چه چیزی را مصرف می‌کنیم؟ این پرسش‌ها ما را به یک سوال اصلی می‌رساند و آن این است که آیا حضور زنان در تولید فرهنگی نشان از پاسخ به این پرسش‌ها ندارد.
 
وی در بخش پایانی سخنانش با بیان اینکه انجمن زنان ناشر برای ترویج کتابخوانی تلاش‌های بسیاری کرده گفت: از میان کتاب‌های منتشر شده در سال گذشته 788 کتاب درباره زنان و 577 کتاب درباره خانواده منتشر شده که مصداقی برای این تلاش‌هاست.
 
میزان تولید علم در جهان در مقایسه با ایران
عباس محمدی‌اصل؛ جامعه‌شناس جنسیت نیز در ادامه این نشست با اشاره به آمار تولید علم در جهان عنوان کرد: میزان تولید علم در جهان 400 هزار صفحه است در حالی که این میزان در ایران یک صفحه است! اکنون شمارگان کتاب در ایران به کمتر 500 نسخه می‌رسد مگر اینکه خرید حمایتی صورت گیرد. از سی سال گذشته تاکنون با جمعیتی 19 میلیونی، 5 هزار شمارگان کتاب داشتیم و اکنون باید ببینیم با جمعیت 80 میلیونی چه میزان شمارگان کتاب داریم.
 
وی با ارایه آماری از آسیب‌های اجتماعی مختلف در کشور افزود: در حالی که وزیر بهداشت اشاره کرده که 30 درصد مردم ایران گرسنه هستند و نیز یازده میلیون بیمار روانی در کشور وجود دارد باید دید که این مشکلات چه ارتباطی می‌تواند به توسعه فرهنگی پیدا کند. متاسفانه ما دچار استغنای فرهنگی و خودشیفتگی فرهنگی هستیم. مطالعه را کار محققان می‌دانیم و تلاشی برای این مهم انجام می‌دهیم چرا که تنبلی و ساده‌انگاری در ما رسوخ پیدا کرده است.
 
وی تاکید کرد: آگاهی برای ما ارزشی ندارد و از این ناآگاهی، آگاه هستیم. حال باید دید که آیا کتاب نخواندن در چنین شرایطی می‌تواند با نابرابری‌های جنسیتی در جامعه ارتباط داشته باشد. در پاسخ باید گفت در حالی که گذشته ما حاکی از رسوخ عناصر زنانه در تاریخ و تمدن است مانند اینکه بسیاری از مکان‌ها عناوین زنانه دارند و بسیاری از آداب و سنن زنانه هستند در مقابل در اجرای سیاست‌ها در سطح کشور تعارضی صورت می‌گیرد و همه چیز ضد زنان می‌شود.
 
استفاده نکردن روشنفکران و نویسندگان از پتانسیل‌ها
سید قاسم یاحسینی دیگر سخنران این میزگرد با طرح این سوال که جنبش زنان نتوانسته توده‌ای شود، گفت: این سوال مطرح است که زنان ما تا چه حد از توان خودشان در جامعه استفاده کرده‌اند. متاسفانه روشنفکران، محققان و نویسندگان نتوانسته‌اند از پتانسیل‌هایشان استفاده کنند و دلیل آن حاکمیت عمیق مردسالارانه در لایه‌های اجتماعی است.
 
وی افزود: روشنفکران فمینیست ایرانی در زمینه تولید اندیشه ایرانی ناتوان بوده‌اند جالب است که اتحادیه ناشران زنان هنوز تاریخچه‌ای از خودشان ندارند و ما حتی کتابی نداریم که بدانیم نخستین زن ناشر که بوده و با چه چالش‌هایی روبه‌رو بوده این مسایل را باید کجا خواند. در دوره رضاشاه، حروفچین زن در بوشهر داشتیم اما جالب است در تمام کتاب‌های کارگری نشانی از آن نیست.
 
وی با تاکید بر اینکه جنبش فمینیستی در ایران مرکزنشین بوده یادآور شد: در شهرهای دیگر کشور مانند بوشهر، اصفهان، شیراز و ... نتوانسته‌ایم نقش زنان را پررنگ کنیم. ما درباره جنبش فمینیستی در ایران کتاب نداریم و تاکنون هیچ اثری در این باره نگاشته نداشته است. علاوه بر این هیچ کتابی درباره جنبش زنان در خاورمیانه نداریم. به طور مثال درباره جنبش زنان در مالزی، عربستان و ... می‌توانست کتاب‌های مختلفی منتشر شود که تجربه زیسته ما را افزایش دهد. آیا این نشان‌دهنده آن نیست که نگاه ما، نگاه عوضی است؟!
 
صنعت چاپ می‌تواند تبدیل به صنعتی زنانه شود
کاظمی نیز در بخشی از این نشست با اشاره به اقتصاد خلاق و نقش زنان در آن گفت: زنان در اقتصاد چاپ و نشر به سه صورت زنان پدیدآور، زنان به عنوان تولیدکننده کالاهای فرهنگی، زنان به مثابه مخاطب می‌توانند حضور پیدا کنند. از زمان حضور مدرنیته در ایران اگرچه آموزش زنان آغاز شده اما مردان با شتاب بیشتری از بیسوادی رهایی پیدا کردند. افزایش سواد زنان به حضور آن‌ها در تولید کالاهای فرهنگی و تالیف کتاب انجامیده است و همان‌گونه  که می‌دانید کالای فرهنگی مبتنی بر تولید اندیشه است و از این منظر زنان می‌توانند در توسعه فرهنگی حضور پیدا کنند.
 
وی با ارایه آماری از میزان نسبت زنان مولف به مردان پدیدآور گفت: در سال 1379، 1539 مرد مولف داشتیم در حالی‌که تعداد زنان 744 مولف بوده است. در سال 94 نیز 6هزار و 884 پدیدآورنده مرد و 3هزار و 666 پدیدآورنده زن داشتیم. با نگاهی به این آمار متوجه می‌شویم که اگرچه سطح سواد زنان امروزه حتی بیشتر از مردان است اما همچنان این نسبت به نفع مردان به هم خورده است.
 
کاظمی تاکید کرد: صنعت چاپ می‌تواند تبدیل به صنعتی زنانه شود و در این زمینه توجه به نهادهای صنفی حایز اهمیت است. جالب است که بعد از برگزاری 13 دوره انتخابات انجمن ناشران و کتابفروشان هنوز زنان از امتیاز برخورداری در این نهاد قدرتمند محروم بودند و به همین دلیل اقدام به نهاد صنفی زنان کردند. 

زنان شایسته و بهره‌مندی از نقش‌های اجتماعی
پروین داداندیش، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور زنان نیز در این مراسم طی سخنانی  گفت: همه‌کاره‌ توسعه نقش زنان در حوزه فرهنگ خود شما هستید و دولت‌ها هیچ‌کاره‌اند. راه نجات ما این است که خودمان دست به زانو بگیریم و بلند شویم. 

وی به برخی از برنامه‌های دولت حسن روحانی در حوزه زنان اشاره کرد و گفت: از نظر دولت روحانی زنان شایسته بهره‌مند از تمام نقش‌های اجتماعی هستند. 

کم‌خوانی و فقر مطالعه یکی از مشکلات فرهنگی کشور
اکرم مصوری‌منش، مدیر موسسه مطالعات و پژوهش‌های زنان در بخشی از این مراسم به ارائه گزارشی از تاریخچه شکل‌گیری این موسسه و اهداف آن پرداخت و گفت: این موسسه با هدف بسترسازی برای بهبود زندگی زنان با تاکید بر آموزه‌های دینی فعالیت می‌کند و تاکنون بیش از 70 همایش، جشنواره و نشست برگزار کرده است.
 
وی با بیان اینکه کم‌خوانی و فقر مطالعه یکی از مشکلات فرهنگی کشور ماست، گفت: حل این موضوع در گروه توسعه فرهنگی است و توسعه فرهنگی نیز با رشد ذهنی افراد میسر می‌شود البته دستیابی به توسعه فرهنگی دشوارتر از توسعه اقتصادی و اجتماعی است و نیز توسعه فرهنگی زیربنای توسعه اجتماعی و اقتصادی است
 
مصوی‌منش با اشاره به کاهش شمارگان کتاب در کشور افزود: کم‌خوانی در میان زنان رواج دارد و زنان ایرانی به دلایل شرایط ویژه خود کم مطالعه می‌کنند براساس آمار 60 درصد زنان ایرانی در شبانه‌روز اصلاً مطالعه‌ای ندارند در حالی که تحصیلاتشان روز به روز در حال افزایش است. از سوی دیگر با توجه به تاثیر سبک زندگی بر تربیت فرزندان، مصرف فرهنگی والدین بیش از تحصیلاتشان روی موفقیت فرزندان تاثیرگذار است.
 
مدیر موسسه مطالعات و پژوهش‌های زنان با تاکید بر اینکه باید عادت به مطالعه را در افراد ترویج دهیم یادآور شد: زنان می‌توانند بهترین نقش را در راه توسعه فرهنگی و گسترش کتابخوانی ایفا کنند.
 
پروین صدقیان نیز در ادامه این همایش با اشاره به مفهوم توسعه پایدار اظهار کرد: توسعه پایدار منجر به پایداری منابع تجدیدناپذیر در کشور می‌شود و تنها در صورتی می‌تواند راه‌حل‌هایی به ما ارایه دهد که مشارکت زنان در آن افزایش داشته باشد.
 
وی با تاکید بر اینکه تعداد زنان ناشر طی سال‌های اخیر به دو برابر میزان اولیه آن رسیده است، گفت: این انجمن توانسته مجموعه‌ای از فعالیت‌های مختلف را در حوزه نشر با مشارکت زنان ناشر انجام دهد.