امام محمدتقی (ع) با وجود فشارهای حاکمان بنی‌عباس، اصحاب و شاگردان زیادی تربیت کرد که نام آنها در برخی کتاب‌های شیعه در حدود ۲۶۰ نفر ذکر شده که عبدالعظیم حسنی، ابوهاشم جعفری، ابراهیم بن مهزیار اهوازی، حسین بن سعید اهوازی، دعبل خزاعی، حسن بن محبوب سراد کوفی، اسماعیل بن بزیع و صفوان بن یحیی از معروف‌ترین آنها هستند.
لزوم نظارت نهادهای مسئول بر محتوای آثار مرتبط با سیره ائمه (ع)
سیدابراهیم مرتضوی، دانشجوی دکترای الهیات و مترجم کتاب «بررسی و تحلیل زندگانی امام جواد (ع)» در سالروز میلاد باسعادت امام محمدتقی (ع) درباره ضرورت پژوهش و تالیف درباره سیره معصومین (ع) و کیفیت آثار موجود در این زمینه، به خبرنگار ایبنا گفت: درباره چند معصوم آخر از جمله امام جواد (ع) و امام هادی (ع) نسبت به دیگر ائمه کمتر کتاب تالیف و ترجمه شده است. به‌نظرم درباره امام جواد (ع) حدود 30 عنوان کتاب در کارنامه نشر کشور ثبت شده که این کتاب از نظر کیفیت و ویژگی‌ها در مکان‌های بالای این جدول نشر قرار دارد.
وی افزود: بیشتر کتاب‌هایی که درباره امام جواد (ع) تالیف شده، نگاهی کلی به مباحث داشته و به‌صورت موضوعی به ابعادی ویژه از زندگی این بزرگوار از جمله سیاسی، فقهی و عقیدتی نپرداخته‌اند. زندگی ائمه (ع) باید به‌صورت موضوعی تفکیک، پژوهش و در قالب کتاب منتشر شوند.
مترجم کتاب «بررسی و تحلیل زندگانی امام جواد (ع)» گفت: نهادهای مسئول باید بر کیفیت و محتوای آثاری که درباره زندگی ائمه (ع) تولید می‌شوند، نظارت داشته باشند تا کتاب‌های کم‌کیفیت با محتوای تکراری وارد بازار نشوند. حمایت نهادهایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان اوقاف، سازمان تبلیغات و مجمع جهانی اهل بیت (ع) از پژوهشگران و نویسندگان منجر به تولید آثاری تخصصی‌تر با غنای بیشتر خواهد شد.
وی در ادامه درباره کتاب «بررسی و تحلیل زندگانی امام جواد (ع)» عنوان کرد: این اثر ترجمه‌ای از کتاب «حیاة الامام الجواد، دراسة و تحلیل» تألیف باقر شریف‌القَرشی، از دانشمندان و عالمان فقید نجف اشرف است. ایشان در سال 1344 هجری قمری در شهر نجف متولد شد. پدرش شيخ شريف از علمای نجف و جدش شيخ مهدی قرشی از شاگردان ميرزای شيرازی بود. وی از محضر استادان بزرگی همچون سيد موسی البعاج، شيخ بشير العاملی، شيخ محمدتقی الايروانی، سيدمحمود مرعشی نجفی، شيخ محمدطاهر آل شيخ راضی، آيت‌الله خويی و آيت‌الله سيدمحسن حكيم بهره برده است. به گفته خودش، 20 سال در کلاس درس‌های مرحوم خويى حاضر شده و مباحث علمی و مهم وی را در فقه و اصول نوشته كه به‌صورت نسخه خطی در كتابخانه امام حسن(ع) در نجف نگهداری می‌شود.
مرتضوی ادامه داد: به گفته باقر شریف‌القَرشی، در زمان عبدالكريم قاسم كه تفكرات كمونيستی در حال گسترش بود و طرفداران اين مكتب سمينارها و آیین‌هایی برگزار می‌كردند، وی به همراه برخی علما و طلاب از جمله محمدحسين حرزالدين به مقابله با كمونيسم و طرفداران آن پرداخته و با سخنرانی‌ها و اعلاميه‌های مختلف، سعی بر آگاه كردن اقشار و عامه مردم داشتهاند. همچنين در اين زمينه كتاب‌های مختلفی از جمله «العمل و حقوق العامل فی الاسلام»، «فی انظمه الحكم و الاداره» را به رشته تحریر درآورند. پس از آن در پى گفتوگو با شهيد محمدباقر صدر تصمیم به تأليف روشمند در زمينه اهل بيت (ع) گرفت و بیش از 50 عنوان کتاب از وی منتشر شده که از این تعداد، 46 اثر درباره اهل بيت (ع) است.
این مترجم درباره ویژگی‌های این کتاب و دیگر آثاری که نویسنده درباره سیره 14 معصوم (ع) تالیف کرده، گفت: آثاری که باقر شریف‌القَرشی درباره سیره 14 معصوم (ع) نوشته، با آن‌كه متعدد هستند ولی در سبک و روش تأليف تفاوتی ندارند، از جمله کتابی که درباره آن گفتوگو می‌کنیم. نخستین ويژگى اين اثر و دیگر آثار ایشان درباره سیره اهل بیت (ع) تتبع فراوانى است كه مؤلف انجام داده و به منابع بسيارى مراجعه كرده است. اين منابع، منحصر به كتاب‌های تاريخ و حديث يا منابع معتبر نيست؛ وی تنها به مآخذ كهن و دست اول اكتفا نكرده و آثار متأخران را نيز ديده است. همچنين منابع مورد استفاده در این کتابها، به فرقهاى ویژه منحصر نشده و شامل كتاب‌های شيعه و سنى است. از اين رو ارجاع به منابع متعدد و متنوع از ويژگىهاى ديگر آثار اين نويسنده است.
وی افزود: از دیگر ویژگی‌های این اثر، تنوع در عناوين است. مؤلف همه موضوعات و مباحث مربوط به زندگى امام را به خوبى گزارش كرده و عنوانى خاص براى هر يک قرار داده است؛ لذا تنوع تيترها و سرفصلها در دستيابى خواننده به زندگى امام مؤثر است. در مجموعه کتاب‌هایی که ایشان درباره سیره 14 معصوم (ع) نوشته‌اند، پس از بيان شرح كاملى از زندگى هر امام، روايات منقول از آن امام در موضوعات مختلف كلامى، تفسيرى، اخلاقى و فقهی به تفصيل نقل شده و گاهی بخش قابل توجهى از يک مجموعه را به اين روايات اختصاص مىدهد.
این مترجم ادامه داد: معرفی كتاب‌ها و آثار منسوب به ائمه (ع) نيز بخش ديگرى از اين آثار را تشكيل مىدهند. در این اثر و دیگر کتابها به تفصيل از ياران و راويان ائمه (ع) نام برده و شرح حال مختصرى از آنان ارائه شده است. مؤلف به شرح حال امام و يارانش اكتفا نكرده و از اوضاع دوران معاصرش نيز سخن گفته است. بيان نظرات افراد مختلف از دوست و دشمن و نقل قول نویسندگان متاخر و معاصر نیز در این اثر لحاظ شده است.
مرتضوی در ادامه اظهار کرد: باقر شريف تلاش كرده از تحليل و اظهارنظر درباره روايات فروگذار نكند، به‌ویژه در مواردى كه يک خبر با مسلمات تاريخى و گاه با اصول مذهبى شيعه سازگار نيست، به بررسى آن پرداخته است. مؤلف در آثار خود مقيد به ذكر منابع در پاورقىهاست. علی‌رغم دقت و تحقيق وى، به نظر مىرسد در مواردى هم به قلمفرسايى و توضيح واضحات دچار شده و هم نگاه غالب سنتى در آثار مربوط به ائمه(ع) را از دست نداده است. همچنين در موضوع راويان، بيشتر به جمعآورى پرداخته و بررسى كافى انجام نشده و مشتركات از هم تفكيک نشدهاند.
مترجم کتاب «بررسی و تحلیل زندگانی امام جواد (ع)» گفت: بسیاری از آثار باقر شریف به فارسی ترجمه شده، اما با جست‌وجویی که انجام گرفت، ترجمه این اثر یافت نشد، به این دلیل تصمیم گرفتم تا این کتاب ارزشمند را به فارسی ترجمه کرده و در اختیار علاقه‌مندان قرار دهم. در ترجمه این کتاب، در بسیاری از موارد عبارات دقیقا به فارسی برگردانده شده و در برخی از جملات، آنجا که ترجمه دقیق، روانی تعابیر را برهم می‌زده، برگردان جملات به شکل مفهومی صورت گرفته است. آثار بشری، هیچ‌گاه خالی از نقص نبوده و این ترجمه نیز قطعا با کاستی‌هایی همراه است.
نظر شما