10 سال پیش (20 فروردین‌ماه سال 1385 خورشیدی/ 9 آوریل 2006 میلادی) بعد از چندین دور مذاکره با طرف‌های غربی بر سر دستیابی ایران به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای، جمهوری اسلامی ایران به همت دانشمندان برومند خود اعلام کرد که با دستیابی به فناوری غنی‌سازی اورانیوم و راه‌اندازی یک زنجیره کامل غنی‌سازی با سانتريفيوژهاى ساخت ايران به باشگاه اتمی جهان پیوسته است.
دانش هسته‌ای؛ عرصه عمل و قلم
فارغ از ابعاد سیاسی و موضوعاتی که به امنیت ملی کشور مربوط می‌شود دستیابی به دانش صلح‌آمیز هسته‌ای از ابعاد مختلفی قابل بررسی است. یکی از این موضوعات، وضعیت نشر این حوزه است؛ به‌عبارت دیگر نویسندگان تا حدی توانسته‌اند از ابعاد مختلف اعم از تخصصی، عمومی، فقهی، سیاسی و حتی کودک و نوجوان به مقوله فناوری هسته‌ای بپردازند.
با نگاهی به آمار منتشر شده از سوی مراجع مربوط به نشر کتاب، مانند موسسه خانه کتاب در مدت مشابه امسال (20 فروردین سال 1393) فقط 13 عنوان کتاب با کلید واژه تخصصی «انرژی هسته‌ای» در این حوزه منتشر شده است. با توجه به ابعاد گسترده دانش هسته‌ای انتظار می‌رود بیش از این شاهد تولید محتوای مکتوب باشیم.
سید مهدی حسینی پویا، نویسنده چند کتاب در این حوزه در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا بخش‌هایی را که دانش هسته‌ای می‌تواند نقش‌آفرینی کند برمی‌شمرد و می‌گوید: «دانش هسته‌ای طیف وسیعی از موضوعات از جمله نیروگاه‌های هسته‌ای، سوخت هسته‌ای، ایمنی هسته‌ای، کاربردهای پزشکی چون تولید رادیوداروها و به‌طور عام مباحث مربوط به کاربرد پرتوها در زندگی بشر را در بر می‌گیرد.»
وی معتقد است که ناشران نامداری در عرصه نشر علوم هسته‌ای فعالیت می‌کنند، سپس می‌گوید: «از این لحاظ خوشبختانه به موازات پیشرفت‌های صورت گرفته در حوزه دانش هسته‌ای در کشور، کتابهای تخصصی فراوانی در هر یک از موضوعات فوق از سوی اعضای هیات علمی، پژوهشگران و متخصصان چه به‌صورت ترجمه یا تالیف به رشته تحریر درآمده است.»
درحالی که حسینی‌پویا به وجود منابع غنی در کشور درباره فناوری هسته‌ای اعتقاد دارد، حسن انوشا، نویسنده جوان که تجربه تالیف را به تازگی به دست آورده به خبرنگار ایبنا می‌گوید: «کتاب به زبان فارسی در حوزه پسماند‌‌های هسته‌ای اندک است.» از سوی دیگر وی تاکید می‌کند حمایت از مولفان جوان که در رشته‌های مربوط به فناوری هسته‌ای مدرک دانشگاهی اخذ کرده‌اند ضعیف است. انوشا در شرح تجربه انتشار کتاب خود به صرف هزینه شخصی برای انتشار کتاب اشاره می‌کند.
این نویسنده جوان معتقد است که برای تقویت نشر تخصصی در شاخه‌های مربوط به فناوری هسته‌ای بازار تقاضا با بهبود فرهنگ کتابخوانی تقویت می‌شود. انوشا، دانشجوی فیزیک دانشگاه سهند تبریز مقالات انگلیسی را منبع اصلی خود در جریان تالیف کتاب عنوان کرد.
همتی مضاعف برای تولید محتوا در حوزه دانش هسته‌ای
حسینی‌پویا در بخش دیگری از صحبت‌‌های خود درباره ارزیابی نشر حوزه هسته‌ای به نشر دانشگاهی اشاره می‌کند و می‌گوید: «برخی از این کتاب‌ها به‌عنوان مرجع درسی دانشجویان مورد استفاده قرار می‌گیرند. ازجمله ناشران پیشتاز در این زمینه انتشارات پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای (سازمان انرژی اتمی ایران) و نیز ناشران دانشگاه‌ها هستند.» وی اما مانند حسن انوشا بر این نکته تاکید دارد که «با این وجود هنوز زمینه‌ها و موضوعات فراوانی برای چاپ کتاب و آشنایی بیشتر پژوهشگران و دانشجویان علاقه‌مند وجود دارد که همت مضاعفی را از نویسندگان می‌طلبد.»
بازار محدود کتابهای حوزه فناوری هسته‌ای
مهدی نبوی‌نیا، یکی دیگر از نویسندگان حوزه دانش هسته‌ای نشر حوزه دانش هسته‌ای را با دو مقوله ارزیابی می‌کند. نخست موضوع ترجمه و تالیف و وجود نگاه تخصصی. نبوی‌نیا معتقد است عمده منابع موجود در بازار نشر دانش هسته‌ای ترجمه است تا تالیف از سوی دیگر به دلیل مباحث تخصصی مخاطبان این کتاب‌ها از سطح دانشگاهی عبور نمی‌کند. بنابراین نویسنده باید تلاش خود را بر ساده نویسی قرار دهد. وی با استفاده از تعبیر «بازار محدود» نشر دانش هسته‌ای را در عرصه دانشگاهی محدود به کتابهای درسی تعریف می‌کند.
راه‌های تقویت بازار نشر دانش هسته‌ای
حسینی‌پویا در پاسخ به پرسشی درباره راه‌های تقویت بازار نشر دانش هسته‌ای می‌گوید: «ابتدا نیاز به یک بانک اطلاعاتی متمرکز وجود دارد تا بر اساس آن نویسندگان علاقه‌مند بتوانند به نواقص موضوعی در این حوزه پی ببرند و همزمان قبل از اقدام به تآلیف یا ترجمه، از تکراری نبودن آنها اطمینان حاصل کنند. این بانک اطلاعاتی می‌تواند کتابهای در حال نگارش و چاپ را هم در بر داشته باشد.»
وی در ادامه ضمن تایید وجود مخاطب محدود نشر تخصصی دانش هسته‌ای می‌گوید: «با توجه به این که مخاطبان و نیز دانشجویان علاقه‌مند به این حوزه از نظر تعداد در کشور نسبت به سایر رشته‌های علمی محدودتر هستند افرادی که نیت قدم گذاشتن در مسیر چاپ کتابهای مربوطه را دارند باید بدانند که نباید در این راه به کسب منفعت مالی توجه داشته باشند و با توجه به مشکلات عمومی نشر کتاب در کشور، در این باره باید از خودگذشتگی فراوانی به خرج دهند و نیت آنان بیشتر متمرکز بر انتقال دانش به جامعه علمی کشور باشد. علاه بر این با توجه به تخصصی بودن مطالب این حوزه، نیاز به یک ویراستاری منسجم از نظر واژه‌گزینی اصطلاحات فارسی با هماهنگی و مشورت نهادهای مرتبط ضروری به نظر می‌رسد. همچنین نیاز به نشر کتابهای بیشتری به زبان ساده برای عموم مردم وجود دارد تا با حوزه‌های فن‌آوری هسته‌ای آشنایی بیشتری پیدا کنند.»
دیدگاههای مختلف در عرصه نشر کتابهای تخصصی از جمله دانش هسته‌ای بر این نکته مشترک‌اند که باید از دانشی که به دست آورده‌ایم صیانت کنیم یکی از راه‌ها تولید محتوای به روز و البته با چشم‌پوشی از منفعت‌های مادی است؛ اما این موضوع موجب نمی‌شود تا دستگاه‌های مربوط به حمایت از نویسندگان جوان بی‌توجه باشند.
نظر شما