خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- نهم بهمن‌ماه مصادف با سالروز درگذشت یحیی مافی از پیشگامان آموزش و پرورش نو در ایران و از بنیان‌گذاران شورای کتاب کودک و مدیر مجتمع آموزشی مهران است. شهرام اقبال‌زاده در قالب یادداشتی به اقدامات، فعالیت‌ها و خدمات یحیی مافی در زمینه ادبیات کودک پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم.
شهرام اقبال‌زاده: یحیی مافی فرزندی از سران کرد تبعیدی بود که اجداد وی را به دلیل شورش در برابر حکومت به سه گروه تقسیم کرده و به سه بخش مختلف ایران اعم از خراسان، خرم‌آباد و روستاهای تاکستان تبعید کرده بودند.
یحیی در زمان کوچ اجباری در تاکستان زاده می‌شود و از کودکی او را «یحیی‌خان» می‌خواندند. در زمان حکومت رضاخان باز این خاندان مورد غضب قرار می‌گیرد و عموی یحیی را به یکی از روستاهای اطراف چالوس تبعید می‌کنند. در آن زمان، دسترسی به مدرسه برای همه کودکان و در همه نقاط ایران فراهم نبود. یحیی هم نمی‌توانست در منطقه خودش به مدرسه برود؛ عموی تبعیدی او که فرزندی نداشت نامه‌ای به برادرش (پدر یحیی) می‌نویسد و از او می‌خواهد که یحیی را برای تحصیل به چالوس بفرستید.
بدین ترتیب یحیی‌خان با رفتن به شمال نه تنها سواد می‌آموزد بلکه خود به یکی از چهره‌هایی تبدیل می‌شود و در دوران پهلوی دوم به همراه همسرش زنده‌یاد معصومه سهراب، مدرسه «مهران» را بنیان‌گذاری می‌کند که به موازات مدارسی چون «فرهاد» با بنیان‌گذاری بانویی فرهنگ‌ساز به نام توران میرهادی، الگویی مدرن را در آموزش و پرورش ایران پی می‌ریزد.
همفکری زنده‌یادها یحیی مافی و معصومه سهراب همزمان با توران میرهادی به تأسیس شورای کتاب کودک در سال 1341 می‌انجامد. از نقش بی‌بدیل توران میرهادی که بگذریم، یحیی مافی و همسرش در کنار بزرگانی چون نوش‌آفرین انصاری و تنی چند از جریان‌سازان ادبیات کودک ایران، نه تنها در تحول آموزش و پرورش ایران که در تحول کیفی ادبیات کودک ایران نقشی بی‌همتا داشته‌اند.
نقش مافی در تحول ادبیات کودک ایران، نقشی نهادی است؛ یعنی یحیی مافی از بنیان‌گذاران و ستون‌های شورای کتاب کودک در ایران است که با کاری شورایی، ادبیات کودک در ایران را متحول کرد. زمانی که شورای کتاب کودک تأسیس شد، میزان تألیف در ادبیات کودک بسیار کم بود و توران میرهادی نخستین کسی بود که به این مساله توجه کرد. وقتی آذریزدی هم این خلاء را در تالیفات و تولیدات ادبیات کودک متوجه شد اقدام به تولید کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» کرد. البته این توجه فقط به کتاب‌های تألیفی نبود بلکه در حوزه ترجمه هم بررسی‌های بیشتر و توجهات بیشتری صورت گرفت و گروه‌های بررسی در شورای کتاب کودک تشکیل شد و آثار تألیف و ترجمه مورد بررسی قرار گرفت و به آثار خوب جایزه داده شد.
درواقع، یحیی مافی و گروهش بالابردن سطح دانش نویسندگان بود و این کار را با برگزاری سمینارهای مختلف در زمینه ادبیات کودک مانند برگزاری نخستین سمینار «تشکیل ادبیات ملی» انجام داد. یحیی مافی یکی از بزرگترین افرادی بود که در این زمینه نقش پیشگام داشته و نسلی از پژوهشگران و نظریه‌پردازان ادبیات کودک را تربیت کرد و با مشخص کردن فهرست کتاب‌های خوب و پرورش کارشناسان مجرب در شورای کتاب کودک خدمت بزرگی به ادبیات کودک کرد.
شهرام اقبال‌زاده: یحیی مافی فرزندی از سران کرد تبعیدی بود که اجداد وی را به دلیل شورش در برابر حکومت به سه گروه تقسیم کرده و به سه بخش مختلف ایران اعم از خراسان، خرم‌آباد و روستاهای تاکستان تبعید کرده بودند.
یحیی در زمان کوچ اجباری در تاکستان زاده می‌شود و از کودکی او را «یحیی‌خان» می‌خواندند. در زمان حکومت رضاخان باز این خاندان مورد غضب قرار می‌گیرد و عموی یحیی را به یکی از روستاهای اطراف چالوس تبعید می‌کنند. در آن زمان، دسترسی به مدرسه برای همه کودکان و در همه نقاط ایران فراهم نبود. یحیی هم نمی‌توانست در منطقه خودش به مدرسه برود؛ عموی تبعیدی او که فرزندی نداشت نامه‌ای به برادرش (پدر یحیی) می‌نویسد و از او می‌خواهد که یحیی را برای تحصیل به چالوس بفرستید.
بدین ترتیب یحیی‌خان با رفتن به شمال نه تنها سواد می‌آموزد بلکه خود به یکی از چهره‌هایی تبدیل می‌شود و در دوران پهلوی دوم به همراه همسرش زنده‌یاد معصومه سهراب، مدرسه «مهران» را بنیان‌گذاری می‌کند که به موازات مدارسی چون «فرهاد» با بنیان‌گذاری بانویی فرهنگ‌ساز به نام توران میرهادی، الگویی مدرن را در آموزش و پرورش ایران پی می‌ریزد.
همفکری زنده‌یادها یحیی مافی و معصومه سهراب همزمان با توران میرهادی به تأسیس شورای کتاب کودک در سال 1341 می‌انجامد. از نقش بی‌بدیل توران میرهادی که بگذریم، یحیی مافی و همسرش در کنار بزرگانی چون نوش‌آفرین انصاری و تنی چند از جریان‌سازان ادبیات کودک ایران، نه تنها در تحول آموزش و پرورش ایران که در تحول کیفی ادبیات کودک ایران نقشی بی‌همتا داشته‌اند.
نقش مافی در تحول ادبیات کودک ایران، نقشی نهادی است؛ یعنی یحیی مافی از بنیان‌گذاران و ستون‌های شورای کتاب کودک در ایران است که با کاری شورایی، ادبیات کودک در ایران را متحول کرد. زمانی که شورای کتاب کودک تأسیس شد، میزان تألیف در ادبیات کودک بسیار کم بود و توران میرهادی نخستین کسی بود که به این مساله توجه کرد. وقتی آذریزدی هم این خلاء را در تالیفات و تولیدات ادبیات کودک متوجه شد اقدام به تولید کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» کرد. البته این توجه فقط به کتاب‌های تألیفی نبود بلکه در حوزه ترجمه هم بررسی‌های بیشتر و توجهات بیشتری صورت گرفت و گروه‌های بررسی در شورای کتاب کودک تشکیل شد و آثار تألیف و ترجمه مورد بررسی قرار گرفت و به آثار خوب جایزه داده شد.
درواقع، یحیی مافی و گروهش بالابردن سطح دانش نویسندگان بود و این کار را با برگزاری سمینارهای مختلف در زمینه ادبیات کودک مانند برگزاری نخستین سمینار «تشکیل ادبیات ملی» انجام داد. یحیی مافی یکی از بزرگترین افرادی بود که در این زمینه نقش پیشگام داشته و نسلی از پژوهشگران و نظریه‌پردازان ادبیات کودک را تربیت کرد و با مشخص کردن فهرست کتاب‌های خوب و پرورش کارشناسان مجرب در شورای کتاب کودک خدمت بزرگی به ادبیات کودک کرد.
نظرات