به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سومین دوره جایزه گنجینه پژوهشی ایرج افشار امروز (14 مهر) با حضور شخصیت‌هایی چون عبدالحسین آذرنگ، رحمت‌الله فتاحی، سید عبدالله انوار، کامران فانی، رضا داوری اردکانی، حجت‌الاسلام و المسلمین دعایی، برخی از مدیران کتابخانه ملی، کارشناسان و پژوهشگران حوزه کتابداری و همچنین فرزندان مرحوم ایرج افشار، با معرفی دو پایان‌نامه برگزیده، در مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

رحمت‌الله فتاحی در این مراسم با اشاره پایان‌نامه دکترای سعیده اکبری داریان، به بررسی «کارکرد‌پذیری ریشه‌های مستند مارک در ایران» پرداخت و گفت: سرشت علم گسترش پذیری آن و پالایش خودش است اما این علم برای در دسترس قرار گرفتن باید سازماندهی شود.

ضرورت تدوین قواعدی نظری برای دسترسی آسان به منابع
این استاد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: در طول تاریخ افراد مختلفی چون کاتر، پانیتسی، لوبتسکی، انگلو امریکن و امروز ایفلا اصول و قواعدی را برای سازماندهی کتاب‌ها و کتابخانه‌ها اعم از چاپ و الکترونیک، درنظر گرفتند تا دسترسی آسان به آنها میسر شود. همچنین مستندسازی نام‌ها و موضوعات و ارزش و اهمیت افراد، سازمان‌ها، خاندان‌ها و انواع روابط آنها، بر ضرورت این امر می‌افزاید.

وی در ادامه با بیان اینکه «آثار شناخته شده در طول تاریخ به تناسب شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی متفاوت از دوره‌های دیگر منتشر می‌شود» گفت: به طور مثال ممکن است در کتابخانه‌ای بزرگ ما با املاهای متفاوتی از نام یک نویسنده و یا یک اثر روبه رو شویم، چراکه آثار معروف و مورد توجه در طول تاریخ خاصیت زایشی دارند و در هر دوره متفاوت از دوره دیگر مطرح می‌شوند.

فتاحی افزود: بر همین اساس دانشمندان مسلمان در گذشته‌های دور و دانشمندان غربی در ادامه، فعالیت‌هایی برای شناسایی رابطه این آثار و تبدیل این روابط به ضوابط و چهارچوب‌هایی مشخص کردند و امروزه ایفلا سه مدل مشخص برای این امر ارائه کرده است که کمک شایانی به کارشناسان برای ارائه این روابط کرده است.

پیشنهاد تشکیل کمیته ملی سازماندهی دانش در ایران
این استاد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد، با تقدیر از پایان نامه سعیده اکبری داریان گفت: از نکات قابل توجه پایان نامه خانم داریان ارائه پیشنهاد تشکیل کمیته ملی سازماندهی دانش در ایران است که بنده 14 سال پیش این موضوع را مطرح کردم و امروز خوشحالم که او در پژوهشی گسترده به این موضوع پرداخته است؛ چراکه این اقدام می‌تواند مسیر پژوهش در کشور را بسیار هموار کند.



وی ادامه داد: این پایان‌نامه به واکاوی وضعیت پیشینه‌های مستند مارک ایران از جهت کاربردپذیری و انطباق آنها با مدل‌های مفهومی «فراد» و «فرساد» از منظر ساختاری و محتوایی پرداخته و بانکی برای مستندات کشورهای استفاده کننده از یونی مارک با محوریت کتابخانه ملی، ارائه کرده است. همچنین در بخشی دیگر با اشاره به ارائه 25 پایان نامه در 5 سال اخیر، به افزایش علاقه‌مندی به پژوهش در این زمینه پرداخته است.

نشر در ایران تاکنون موضوع پژوهشی جدی نبوده است
عبدالحسین آذرنگ نیز طی سخنانی با اشاره به پایان‌نامه دکترای سپیده فهیمی فر، انتخاب پایان نامه پژوهشگری جوان در زمینه نشر را به چند دلیل حائز اهمیت دانست و گفت: هیات داوران جایزه استاد افشار، با انتخاب این پایان‌نامه به عنوان یکی از پایان‌نامه‌های برگزیده، مبحث نشر را در شمار موضوع‌های مشمول جایزه قرار داده تا شاید شماری از پژوهشگران با انگیزه و جوان را برانگیزد که به پژوهش در زمینه نشر روی آورند؛ زمینه‌ای که هیچ یک از بنیادهای اصلی‌اش در ایران تا کنون موضوع پژوهشی جدّی نبوده است.

این پژوهشگر عرصه کتابداری پذیرفته شدن این پایان نامه در گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی را نوید بخش پایان دادن گروه‌های آموزشی به غفلت سالیان گذشته خود دانست و گفت: دانشگاهیان باید توجه کنند که سیر نشر تا این نقطه و مسائل تولید محتوا که نشر با آن رو به رو و درگیر است، نکته‌ای نیست که بتوانند در برنامه‌های آموزشی‌شان نادیده بگیرند و بازهم به تربیت استاد و دانشجو بی اعتنا بمانند.

وی افزود: توجه داوران و استادان به این موضوع، این نوید را هم به اتحادیه ناشران می‌دهد که تلاش‌های آن نهاد در شاخه آموزش، بدون همراه و یاور نیست. حتی یک پژوهش درخشان هم از ظرفیت‌هایی خبر می‌دهد که می‌توان در راه نشر بی آموزش و پژوهش و نیازمند به روش، نگرش، تأمل و تحلیل و خروج از وضعیتی گرداب وار به کار گرفت.

از هر سو بنگریم، حیات معنوی ما به نشر وابسته است
عبدالحسین آذرنگ در ادامه با ابراز امیدواری نسبت به آغاز پژوهش‌های گسترده در حوزه نشر گفت: همه یا شاید غالب کسانی که در این مجلس حضور دارند، عمیقاً حس می‌کنند که حیات معنوی ما از هر سو که بنگریم به نشر وابسته است و هر تحولی در نشر روی حیات معنوی تأثیر می‌گذارد. امیدوارم توجه و کوشش درخور تقدیر پژوهشگر جوان ما نوای زنگی باشد، هم هشدار دهنده و هم نوید بخش.

در ادامه این مراسم، جایزه سومین دوره گنجینه پژوهشی ایرج افشار که به پایان‌نامه برگزیده در حوزه کتابداری اختصاص دارد، به طور مشترک به سپیده فهیمی فر و سعیده اکبری داریان اهدا شد.



همچنین در حاشیه برگزاری این مراسم، نمایشگاهی از اصل یادداشت‌ها و دفترهای خاطرات مرحوم محمدعلی فروغی، رجل نامدار عرصه سیاست و فرهنگ در تاریخ معاصر ایران، سپرده شده به گنجینه پژوهشی ایرج افشار، برپا بود که با استقبال حاضران مواجه شد.