به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی مجموعه گلستان هنر عصر دیروز، یکشنبه 24 خرداد، با حضور توکا ملکی، محمدحسن حامدی، علی اصغر میرزایی مهر، احسان الله شکراللهی، علی بوذری، کیانوش معتقدی و امیر سقراطی در سرای اهل قلم برگزار شد.

«گلستان هنر» و لزوم توجه به هنرمندان معاصر
توکا ملکی، محقق حوزه هنرهای تجسمی در این نشست گفت: هدف مجموعه «گلستان هنر» باز کردن باب آشنایی مختصر مخاطبان با هنرمندان و مکتب‌های هنری ایران است. با این اوصاف نباید از اصول پژوهشی و ساختاری غافل شد. به نظرم متن و محتوای مجلدات این مجموعه باهم تفاوت دارند بنابراین برای ایجاد یک پیوستگی میان این مجلدات باید برای آن یک سرویراستار یا یک دبیر انتخاب کرد.

وی افزود: به نظرم این مجموعه باید به هنرمندان معاصر بیشتر از هنرمندان قرون گذشته بپردازد. درباره بسیاری از هنرمندان قدیم ایران کتاب‌ها و تحقیقات بسیاری انجام شده اما درباره هنرمندان تاثیرگذار معاصر متاسفانه گاه حتی یک مقاله هم نداریم و این ضعف بزرگی است.

ملکی درباره برخی اشکالات مجلدات مجموعه «گلستان هنر» گفت: به نظر من بعضی مجلدات این مجموعه با آزمون و خطا نوشته و منتشر شده‌اند. به عنوان مثال من فکری می‌کنم که تعدادی از مجلدات به پژوهشگران سفارش داده شده اما در نهایت، کار آن‌گونه که انتظار می‌رفت درنیامده و ناشر مجبور به انتشار آن به همان صورت شده است.

نویسنده کتاب «هنر نوگرای ایران» در بخش دیگری از سخنان خود به کوتاه بودن متن برخی مجلدات مجموعه «گلستان هنر» اشاره کرد و گفت: در برخی مجلدات این مجموعه به دلیل کوتاه بودن متن، از تصاویر بسیار استفاده شده تا ساختار منطقی کتاب به دست آید. به نظر من همین مساله باعث شده تا این مجلدات به جای کتاب تبدیل به کاتالوگ شوند.

ملکی ادامه داد: کتاب «محمد حسین کشمیری» یکی از کتاب‌هایی است که نقص کوتاهی مطلب و زیادی تصویر دارد. متن کتاب در حدود هفت صفحه است و به نظر من اگر نویسنده نمی‌توانست به مطالب کتاب بیفزاید، اصولا نیازی به انتشار این کتاب نبود.

متن مجلدات «گلستان هنر» بسیار اندک است
علی اصغر میرزایی مهر، پژوهشگر هنر و عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ نیز در این نشست گفت: هرچند که این مجموعه ساختار مناسبی دارد و تصویرهای کتاب‌ها نیز با کیفیت مناسب کار شده اما به نظر من با حجم اندک مطالب مجلدات این مجموعه، سخت است که به آنها بتوان کتاب گفت.

وی افزود: مجموعه «گلستان هنر» تاکنون به هنرمندان درجه یک نپرداخته است. من دو سوال در این راستا دارم؛ آیا قرار است در این مجموعه به هنرمندان شاخصی چون کمال الدین بهزاد هم پرداخته شود؟ آیا در صورت پژوهش درباره هنرمندان درجه یک، مقدار متن آنها به اندازه مجلدات منتشر شده است؟

میرزایی مهر درباره قلم متفاوت نویسندگان مجلدات مجموعه «گلستان هنر» گفت: شیوه نگارش محتوای مجلدات مختلف این مجموعه باهم تفاوت دارد و به نظر من باید یک ناظر یا یک دبیر برای انتشار این مجموعه تعیین کرد تا به‌جز یکدستی در ساختار و یونیفرم مشترک، از نظر محتوا نیز این مجموعه یکدست شود. چنین مجموعه‌های باید از نظر ساختار ادبی یکدست شوند.

«گلستان هنر» به نیاز مخاطبان خود پاسخ می‌دهد
احسان الله شکرالهی، کتابشناس و خوشنویس نیز در این نشست گفت: واقعیت این است که بسیاری از کتاب‌های منتشر شده در حوزه هنر، کتاب‌های فاخر و سلطنتی است که بهای تمام شده آنها بسیار گران است و بنابراین مخاطبان باید برای خرید آنها پول زیادی بپردازند. بر این اساس طیف‌های مختلفی از نیازمندان این کتاب‌ها از جمله دانشجویان هنر توان خرید چنین آثاری را ندارند.

وی افزود: «گلستان هنر» با حجم کم و قیمت مناسبی که دارد به نیاز مخاطبان واقعی خود که دانشجویان هنر هستند، به خوبی پاسخ می‌دهد. همچنین امتیاز دیگر این مجموعه صحافی مناسب و طراحی خوب صفحاتِ کتاب‌هاست.

این کتابشناس درباره محتوای مجموعه «گلستان هنر» اظهار کرد: به‌جز جلد دوم این مجموعه که درباره عمادالکتاب، خوشنویس شهیر و اثرگذار دوران قاجاریه است، باقی مجلدات درباره هنرمندانی است که تاکنون حتی یک پاراگراف و یا یک خط هم درباره آنها نوشته نشده بود. از این نظر این مجموعه اعتبار علمی قابل قبولی دارد.

تاریخ‌نویسان هنر به برخی هنرمندان اجحاف کرده‌اند
محمدحسن حامدی، مدیر نشر پیکره و مدیرمسئول و سردبیر دوهفته‌نامه تندیس نیز در این نشست گفت: نشریه هنرهای تجسمی «تندیس» در سال 1381 شروع به کار کرد. ما از همان دوران سعی کردیم در این نشریه به زندگینامه هنرمندان نیز بپردازیم. ضرورت انتشار مجموعه «گلستان هنر» نیز از همان دوران حس شد.

وی افزود: اگر به کتاب‌های تذکره هنرمندان ایران زمین مانند کتاب «گلستان هنر» نوشته قاضی احمد منشی، هنرمند و تاریخ نگار مشهور دوره صفویه مراجعه کنیم، متوجه می‌شویم که تاریخ‌نویسان و تذکره نویسان درباره برخی هنرمندان اجحاف کرده‌اند. زندگینامه برخی از هنرمندان در این کتاب‌ها به یک یا دو پاراگراف و برخی دیگر در حد یک جمله خلاصه شده و حتی تعدادی از هنرمندان نیز صرفا درحد یک نام بردن ساده مورد اشاره قرار گرفته‌اند.

حامدی در ادامه با اشاره به این نکته که هدف از انتشار مجموعه «گلستان هنر» پرداختن به زندگی و آثار هنرمندانی بوده که تاکنون درباره آنها هیچ کتاب یا پژوهش مستقلی منتشر نشده است گفت: ما با این‌کار تلاش کردیم تا سندهایی از هنر ایران را برای آیندگان ذخیره کنیم. البته این مجموعه به هنرمندان معاصر هم می‌پردازد. همچنین ما محدودیتی نیز برای مجلدات این مجموعه در نظر نگرفته‌ایم و به امید خدا اگر وضعیت مالی و اقبال عمومی باشد، انتشار آن را ادامه خواهیم داد.

اگر حتی یک‌برگ را هم به فرهنگ ایران اضافه کنیم، کار خود را انجام داده‌ایم
 سردبیر نشریه «تندیس» در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم انتشار اسناد هنری نیز اشاره کرد و گفت: اگر از هنرمندی حتی یک سند هم باقی مانده، باید آن را منتشر کرد. بسیاری از مجلدات این مجموعه درباره هنرمندانی است که پیشتر هیچکس، تاکید می‌کنم هیچکس و هیچ پژوهشگری به آنها نپرداخته بود.

وی افزود: بنابراین کم بودن مطالب برخی مجلدات را به این حساب بگذارید که همان مقدار اندک نیز باید برای آیندگان در قالب کتابی به یادگار می‌ماند. مجموعه گلستان هنر اگر بتواند جتی یک برگ را نیز به فرهنگ ایران اضافه کند، کار خود را انجام داده است.

درباره کسانی نوشته‌ایم که دیگران درباره آنها ننوشته‌اند
سیدامیر سقراطی، نویسنده چند جلد از مجموعه «گلستان هنر» نیز در این نشست گفت: من در این مجموعه نویسنده کتاب‌های «اردشیر محصص» و «پرویز شاپور» هستم. پس از انقلاب درباره این دو هنرمند هیچ کتابی منتشر نشده بود. این مساله نشان می‌دهد که پژوهشگران به سمت نگارش درباره این هنرمندان اثرگذار معاصر نرفته‌اند.

وی افزود: هدف نویسندگان مجلدات مجموعه گلستان هنر این بود که اسنادی جمع‌آوری و به بدنه پژوهشی هنر در ایران اضافه شود. حُسن این کار در این است که آیندگان با این اسناد درباره این هنرمندان بیشتر خواهند دانست و بنابراین بیشتر خواهند نوشت.

انتشار مجموعه «گلستان هنر» از سال 1391 در انتشارات پیکره شروع شد. از این مجموعه تاکنون 15 عنوان کتاب به قلم نویسندگانی چون یعقوب آژند، حمیدرضا قلیچ‌خانی، سیدامیر سقراطی و... منتشر شده است.