به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) حجت‌الاسلام علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی امروز 16 بهمن ماه در همایش ملی «کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره» طی سخنانی گفت: موضوع اساسی این همایش در وهله اول، معرفی این دستگاه و نهاد مبارک است و محور اصلی برگزارکنندگان این مجمع، بررسی چالش‌های فرا روی کرسی‌های نظریه‌پردازی است. زمانی که این پیام در 16 بهمن سال 81 صادر شد، در مکه بودم اما حدود 40 نکته را در 12 گروه دسته‌بندی کردم که به برخی از آنها می‌پردازم.

وی ادامه داد: یکی از این موارد موانع فرهنگی و روانی نظریه‌پردازی در جوامع شرقی و شاید ایران باشد. مانع دیگر، دیگر شیفتگی است که ناشی از دیگر اِنگاری است. ما ایرانیان تصور می‌کنیم که دیگران تافته جدا بافته‌اند و دیگران هر چه دارند، ارزشمند و آنچه خودمان داریم، بی‌ارزش است. این دیگر شیفتگی و بزرگ شماردن دیگری است. خویش را اِنکار می‌کنیم و دیگری را بزرگ می‌یابیم.

وی تاکید کرد: همین موضوع موجب می‌شود که جرات نکنیم چیزی فراتر از آنها بگوییم. عنصر اعتماد به نفس در ما را از بین می‌برد چون اعتماد به نفس معجزه می‌کند، اگر انسان به توانایی‌های درونی خودش باور داشته باشد.

رشاد با اشاره به این‌که مانع دیگر، اسطوره‌ کردن بزرگان به جای اُسوه شمردن آنهاست گفت: جرات نکردن از عبور از آنها، از جمله موانع ذهنی، فرهنگی و اجتماعی ماست. به طور مثال در حکمت ما 400 سال در فلسفه صدرالمتهالین بزرگ توقف کردیم و حاشیه‌نشین شدیم. من همه اینها را مقدس می‌شمارم و به جای خودشان ارزشمندم اما امروز از آن زاویه مساله را نمی‌بینم. این‌که نمی‌توانیم در فلسفه از صدرالمتالیین عبور کنیم، یک ضعف است.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همچنین اظهار کرد: میراث‌پرستی ضعف دیگری ماست. میراث و معرفت باز مانده از سَلَف، سرمایه ماست و در آن هیچ حرفی نیست اما تا چه اندازه باید در این سرمایه باقی ماند؟

به گفته وی، پیر پرستی و بی‌توجهی به جوانان و سیاست‌زدگی دیگر آفت‌های این حوزه است. عالم علم، اسیر سیاست است. همه عالم کم و بیش در ایران دچار سیاست‌زدگی هستند که مانع علم شده است. 

رشاد عنوان کرد: تکریم نکردن بزرگان هم بد است. فقدان عُرف مبادله علمی در بین ما وجود دارد و ما جرات گذشتن از مشهورات را نداریم. اجماعاتی که به صورت کاذب به نحو تعیُین در بین اذهان شکل گرفته است، از آنها نمی‌توانیم عبور کنیم. مغالطات بلای جان معرفت است. علم، علم است. علم دینی و غیردینی نداریم؛ اینها مغالطه است.

وی با بیان این‌که آخرین و مهم‌ترین مانع، مانع خودمان است یادآور شد: ما اسیر درون خودمان هستیم. اگر بتوانیم موانع درونی را بزداییم، موانع بیرونی خود به خود از بین می‌رود. مهم‌ترین مانع، توهم فقر آزادی است. این توهم که شاید بتوان گفت به جای اینکه یک توهم روانی است، یک تهمت سیاسی است. در کشور یا جامعه ما چنین مانعی وجود ندارد. 

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان یادآور شد: من فکر می‌کنم موضوع عدم مواجهه با رقیب، موضوع این افراد است. به هر حال اینها بهانه است و این فقر نظری است و آنها حرفی برای گفتن ندارند، می‌گوییم آزادی نیست در حالی که فقر جرات مواجهه با رقیب به اینها اجازه نمی‌دهد که سخنشان را بگویند.
 
گزارش تکمیلی مراسم متعاقبا ارسال می‌شود.