تدقیق در بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و پیام هایی که در زمینه ترویج کتاب و کتابخوانی در جامعه ایراد فرموده‌اند، به روشنی وضعیت کتاب در ایران را روشن میکند، ضعفها را نشان میدهد و راهکارهای برون‌رفت از این وضعیت را نیز ترسیم میکند.
نقش بی بدیل ائمه جمعه در ترویج کتابخوانی به عنوان یک واجب دینی
یکی از مهم‌ترین توصیه‌های رهبر معظم انقلاب برای ترویج فرهنگ مطالعه و بالا بردن سرانه کتابخوانی در جامعه، در کنار ایجاد زنگ کتابخوانی در مدارس، برپایی محافل کتابخوانی برای جوان‌ها، هدیه کتاب، صدقه کتاب، معرفی درست و اصولی کتاب در جامعه است، به طوریکه در جایی فرموده‌اند: «...چیزهایی هست که باگفتن تنها تمام نمی شود. معلومات خاصیتش این است که یک بار که چیزی را گفتیم، طرف می‌فهمد؛ دیگر لازم نیست آن را دوباره، سه باره، ده باره بگوییم، می‌شود تکرار ممل لیکن اخلاقیات و خلقیات و عادات و رفتارها این طوری نیستند. وقتی کسی عادت ناپسندی دارد، کافی نیست که بگوییم آقا! این عادت ناپسند است، یا این کار را انجام نده، یا این کار را انجام بده. یک بار تذکر بدهیم و بگوییم ما گفتیم، دیگر تکلیفمان تمام شد؛ نه، این طوری نیست. این گفتن و باز گفتن و باز گفتن و به زبان‌های گوناگون گفتن و از همه طرف گفتن و او را با فکر محاصره کردن می‌خواهد، تا یک عادت از میان برود، یا به وجود بیاید.»
ایشان همچنین از کتابخوانی به عنوان یک واجب دینی نام می‌برند و می‌فرمایند: «امروز کتابخوانی و علم‌آموزی نه تنها یک وظیفه ملی، که یک واجب دینی است... اگر چه آن گاه که انس با کتاب رواج یابد، کتابخوانی نه یک تکلیف، که یک کار شیرین و یک نیاز تعلل‌ناپذیر و یک وسیله برای آراستن شخصیت خویشتن، تلقی خواهد شد.»
در این راستا و با توجه به تلقی مقام معظم رهبری از کتابخوانی به عنوان یک واجب دینی، نمی‌توان به راحتی از نقش مهم منبرهای نماز جمعه به عنوان محلی برای واداشتن مردم به تامل و ایجاد میل به کتاب و کتابخوانی در آنها گذاشت. اهمیت این مساله چنان بالاست که ایشان نه تنها از منبرهای نماز جمعه به عنوان محلی برای واداشتن مردم به تدبر و تفکر یاد می‌کنند، بلکه نماز جمعه را همچون نشانه‌های راهنمایی می‌دانند که هر جمعه در مقابل دیدگان آحاد مردم قرار می‌گیرد و به آنان مسیر صحیح حرکت را نشان میدهد.
از معرفی کتاب در نماز جمعه سال 1374 تا حرکت یک گروه ترویجی در نجف‌آباد
آیت‌الله العظمی خامنه‌ای خود از اولین کسانی بودند که از تریبون نماز جمعه به عنوان محلی برای معرفی گسترده کتاب استفاده و در خردادماه سال 1374 مصادف با عاشورای حسینی اقدام به معرفی کتاب فاخر «لهوف» به نمازگزاران نمودند.
به دنبال این حرکت برجسته و اقدام شایسته مقام معظم رهبری تلاش‌هایی برای بهره‌گیری از این ظرفیت ارزشمند در جامعه، نه فقط از جانب شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، بلکه از سوی گروه‌های ترویجی در شهرها و استان‌های مختلف کشور صورت گرفت از جمله مردم نجف‌آباد اصفهان بیش از یک سال است که هر هفته در خطبه‌های نماز جمعه با یک کتاب جدید از تازه‌های نشر کشور آشنا می‌شوند. این حرکت از سوی موسسه شهید کاظمی به عنوان یک نهاد خصوصی فعال در حوزه کتاب آغاز شد. استقبال کم‌سابقه از این حرکت جهادگونه نشان داد که ائمه جمعه و گفتارشان از اهمیت بالایی در میان مردم برخوردار است و با تکیه بر آن می‌توان زمینه را برای رفع دغدغه‌های مقام معظم رهبری در حوزه تبلیغ و ترویج کتاب فراهم کرد.
حمید خلیلی، مدیر مؤسسه شهید کاظمی درباره این تجربه و دستاوردهای آن می‌گوید: «با توجه به دغدغه‌هایی که برای ترویج کتاب داشتیم، برنامه معرفی آثار را در خطبه‌های نماز جمعه از حدود یک سال پیش شروع کردیم. در ابتدا جلب اعتماد امام جمعه کمی سخت بود؛ چون به‌هر حال تریبون نماز جمعه حساسیت‌های خاص خود را دارد؛ ولی کم‌کم با کار قوی که برای معرفی آثار انجام دادیم، توانستیم دغدغه‌مند بودنمان را ثابت کنیم و در حال حاضر، خیلی از نهادها از جمله شهرداری، نهاد کتابخانه‌های عمومی و وزارت ارشاد تمایل دارند که با این طرح همکاری کنند.»
وی درباره شیوه اجرایی این طرح توضیح میدهد: «اوایل کار خود من یا یکی از کارشناسان موسسه حدود 5 دقیقه وقت می‌گرفتیم و آن را به سه بخش کوتاه یک و نیم دقیقه‌ای تقسیم می‌کردیم تا درباره دغدغه‌های مقام معظم رهبری و وضعیت کلی کتابخوانی صحبت کنیم و سپس به معرفی یک کتاب بپردازیم. این کار هر هفته انجام می‌شد و در قالب مسابقه بود؛ یعنی بعد از نماز، بروشورهای معرفی و خود کتاب آماده عرضه به نمازگزاران بود. اکنون با توجه به تجربیاتی که به دست آوردیم، برنامه را به یک فرایند پنج‌هفته ای تبدیل کردیم و در طول سه هفته اول به معرفی کتاب می‌پردازیم و در هفته چهارم هم قرعه‌کشی‌ها و اهدای جوایز در نماز جمعه انجام می‌شود. البته در حال حاضر خود امام جمعه شهر با اعتمادی که به وجود آمده به معرفی کتاب می‌پردازند و باقی کارها از جمله برنامه‌ریزی برای مسابقه به عهده ماست»
درخواست مدیرعامل مجمع از ائمه جمعه: تریبون نماز جمعه محل تبلیغ کتاب شود
در راستای تحقق بخشیدن به منویات مقام معظم رهبری، مجمع ناشران انقلاب اسلامی به عنوان یکی از نهادهای فعال در حوزه کتاب بر آن است تا با همکاری شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه از این ظرفیت مهم و حیاتی برای آشتی دادن مردم با کتاب استفاده کند. میثم نیلی مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی در گردهمایی ائمه جمعه سراسر کشور که اواخر تابستان سال جاری در مشهد برگزار شد، ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های این مجمع، خواستار ایجاد فرصتی برای تبلیغ کتاب در تریبون نماز جمعه شد.
نیلی در این جلسه تاکید مقام معظم رهبری بر مساله کتاب را قابل‌تامل دانست و گفت: «چرا در تریبون‌های نماز جمعه حداقل کتاب‌هایی که مقام معظم رهبری معرفی کردند، با بیان بازتری توسط خود علما و نیروهای مرجع فرهنگی جامعه تبلیغ نشود؟»
وی در آن جلسه ضمن اعلام آمادگی مجمع برای برنامه‌ریزی جهت ایجاد نهضت محتوایی برای مطالعه کتاب در کشور گفت: جامعه ما به‌ویژه پس از جنگ، نوعی حالت رفاه‌زدگی پیدا کرده است، درحالیکه مقام معظم رهبری با کتاب‌هایی که تقریظ می‌کنند، دعوت به ایثار و حفظ روحیه جهادی و اندیشه اسلامی و انقلابی می‌کنند. اگر قرار است این اتفاق در سلسله مراتب بیفتد و در شهرها و استان‌های مختلف جاری شود، بهترین شخص برای ساماندهی این مساله ائمه جمعه و بهترین ابازری که در اختیارشان است کتاب است.»
معرفی کتاب من زنده‌ام درخطبه های نماز جمعه کرج
اقدام اخیر حجت الاسلام و المسلمین حاج سید محمد مهدی حسینی همدانی، نماینده ولی فقیه در استان البرز و امام جمعه کرج در راستای معرفی کتاب «من زنده‌ام» در خطبه نماز جمعه این شهر در 23 آبان ماه سال جاری نشان داد که شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه در کشور به خوبی از اهمیت مساله ترویج مطالعه در کشور آگاه است و این دغدغه را دارد تا با بهره‌گیری از اعتماد بجای مردم به ائمه جمعه شهرشان، به طور جدی‌تری به مساله کتاب بپردازد.
حجت الاسلام و المسلمین حاج حسینی همدانی در خطبه‌های نماز جمعه مطالعه کتاب «من زنده‌ام» را نمازگزاران پیشنهاد کرد و اظهار داشت: «کتاب فرهیختگی می‌آورد. یک کتابی هم توصیه می‌کنیم دوستان بخوانند تا با فرهنگ جنگ و جهاد آشنا بشوند. چهار خانم در زندان‌های عراق اسیر بودند که یکی از آنها زندگی خودش را بصورت کتابی به نام «من زنده‌ام» چاپ کرده بسیار کتاب زیبایی است. یک دختر هفده ساله اسیر دشمن بعثی شده و آن چهار سالی که در اسارت بوده چگونه از کیان دین، ناموس و عفت اسلامی و با غیرت دینی که داشته خودش را و اسلام را و دین را حفظ کرده، دشمن را مستأصل کرده است.»
وی ادامه داد: «حضرت آقا این کتاب را وقتی که خواندند خیلی تقریظ قشنگی هم برایش نوشته اند که: من این کتاب را با احساسی دوگانه از پشت پرده ای از اشک در بعضی از مواقع خواندم. این کتاب «من زنده ام» نوشته خانم معصومه آباد را تهیه کنید. یک مسابقه ای در این ایام از این کتاب در حال برگزاری است... به نظرم در روحیه افراد جامعه بسیار مؤثر خواهد بود، خواندن این و کتابها و دیدن فیلم‌هایی که بر اساس این کتابها نوشته می‌شود برای تربیت روح حماسی و انقلابی و آرمان گرایی ما بسیار مفید خواهد بود.»
دغدغه رهبر معظم انقلاب رفع نمی‌شود مگر با همت مردم و مسؤولان
گفتنی است مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی نیز در خطبه‌های نماز جمعه هفته گذشته تهران، اقدام به معرفی کتاب من زنده‌ام» به نمازگزاران کرد.
وی ضمن اشاره به وضعیت نابسامان کتاب در کشور گفت: «بدون رودربایستی باید قبول کنیم که وضع کتابخوانی در کشورمان چندان مناسب نیست و همین مساله باعث شده که رهبر معظم انقلاب چندین بار نسبت به این مساله تذکر داده و فرموده‌اند وضعیت کتابخوانی در ایران باید 10 برابر بیشتر و بهتر از وضعیت موجود باشد. این مساله نیز اتفاق نمی‌افتد مگر با همت مردم و مسئولان.»
وی هفته بسیج را نقطه آغاز مناسبی برای حرکت‌های جهادی در عرصه کتاب و کتابخوانی دانست و اضافه کرد: «کتاب من زنده‌ام خاطرات دوران اسارت چهار زن ایرانی از جمله دکتر معصومه آباد، عضو شورای شهر تهران را روایت میکند.»
نیلی اضافه کرد: «خواننده این اثر با زندگی دختری از دهه 60 همراه می‌شود که در دوران جنگ با تمام ظرفیت اراده و ایمان آمیخته با عشق و عاطفه دخترانه خود در صحنه مبارزه حضور پیدا میکند و به همراه سه زن دیگر در حال انجام ماموریت امدادی در جاده ماهشهر به آبادان، زینب‌وار به اسارات در می‌آید. این دختر در آن برهه زمانی زینب‌وار آزادگی خودش را به رخ دشمن می‌کشد و در دوران اسارات نیز به خوبی ثابت میکند که لایق اسم «معصومه» و عنوان «ژنرال خمینی» که بعثی‌ها به این زنان شجاع داده بودند هست.»
نیلی در ادامه به بخشی از کتاب من زنده‌ام اشاره کرد و گفت: «خانم آباد در کتابشان روایت کرده‌اند که نمی‌خواستم جلوی دشمن ضعف نشان دهم. عنوان «بنت الخمینی» و ژنرال به من جسارت و جرات بیشتری می‌داد؛ اما از سرنوشت مبهمی که پیش رویم بود می‌ترسیدم. نمی‌توانستم فکر کنم چه اتفاقی ممکن است برایم بیفتد. دلم روضه امام حسین علیه السلام می‌خواست. دوست داشتم یکی برایم بنشیند و روزه عصر عاشورا بخواند. خودم را سپردم به بی بی حضرت زینب سلام الله علیها.»
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی با اشاره به کتاب‌های پرفروش حوزه دفاع مقدس از جمله کتاب «دا» گفت: «این کتابها مورد استقبال مردم واقع شدند و به تیراژهای بالایی هم رسیدند؛ اما هیچ کدامشان به مساله اسارات دختران و زنان ایرانی در دست دژخیمان بعثی نپرداخته بود و کتاب من زنده‌ام به دلیل طرح چنین مساله‌ای توانست شوق خواندن حکایت این اسارات را در مخاطبان برانگیزد.»
وی افزود: «آنچه کتاب من زنده‌ام را خواندنی‌تر و دلپذیرتر میکند، منطق باورپذیر همراه با نثر روان و سلیس و لحن خاص آن است که باعث می‌شود خواننده از همان صفحه اول و بسم الله کتاب غرق در آن شود و تبحر نویسنده در استفاده از آرایه‌های لفظی و ادبی با تنوع بسیار بالا و مناسب نیز این لذت را دوچندان کرده است.»
وی تاکید کرد: «خاطرات خود نوشت خانم آباد از دوران اسارت خود در زندان‌های رژیم بعثی این ارزش را دارد که نمازگزاران علاوه بر این که خود کتاب را می‌خوانند، در محیط های فرهنگی مرتبط با خود نیز این کتاب را معرفی کرده و خواندن آن را به دوستان، خانواده و کسانی که به آنها اعتماد دارند، پیشنهاد دهند.»
گفتنی است امکان تهیه این اثر پس از پایان خطبه‌های نماز جمعه برای نمازگزاران فراهم شده و به فروش رسید.
نظر شما