خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): محمد مهدی سلطانی‌فر، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در نشست تخصصی «بررسی چالش‌های رسانه‌های محلی در برابر رسانه‌های سراسری» که امروز در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد گفت: موضوع رسانه‌های محلی و تقابل منافع آن‌ها با رسانه‌های سراسری یکی از معضلات همیشگی رسانه‌های این حوزه است. یکی از موضوعات مهم این نشست این است که محلی‌گرایی تا چه اندازه می‌طلبد که ما از مسائل ملی و جهانی دور باشیم. فضا تا چه اندازه آماده است که رسانه‌های ما نگاه ملی و محلی به خود داشته باشند. این‌ها سؤالاتی است که باید نسبت به آن‌ها حساس شویم.
محمد مهدی فرقانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه این نشست گفت: باید حتما یک تشکل مدنی تشکیل تا ما پیگیر مسائل رسانه‌های محلی باشیم تا مقداری از مشکلات ما به‌صورت کوتاه‌مدت حل شود. متأسفانه ما عادت کرده‌ایم به‌صورت تئوری به این‌گونه مسائل بپردازیم و از آن عبور کنیم.
وی ضمن اشاره به آشنایی خود با مطبوعات محلی افزود: آشنایی من با مطبوعات محلی به 40 سال پیش بازمی‌گردد. حدود سال 51 در روزنامه کیهان کار من با مطبوعات محلی به شکل ارتباط با خبرنگاران کیهان در استان‌های مختلف و در قالب سفر به شهرستان‌ها آغاز شد. به خاطر دارم در سال 69 هم که مرکز مطالعات رسانه در این مکان شکل گرفت، به این نتیجه رسیدیم که مطبوعات محلی نیاز به آموزش دارند. به همین دلیل به‌عنوان مدرس به بسیاری از استان‌ها سفر کردم. در دانشگاه هم بسیاری از دانشجویانم را تشویق می‌کنم که موضوع پایان‌نامه‌های خود را نشریات محلی انتخاب کنند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: مطبوعات محلی به‌تبع تحولات تکنولوژیک در حوزه رسانه دچار تحول مفهومی و کارکردی شده‌اند و دیگر نمی‌توانیم نگاه سنتی به آن‌ها داشته باشیم. در یک‌زمان انتشار یک روزنامه در شهرستان‌ها باعث ایجاد هویت شهر و غرور اهالی آن بود و هنوز هم همین‌طور است. بنابراین باید طوری عمل کنند که این حس غرور را میان همشهری‌های خود نگهدارند و نسبت به تقویت آن اقدام کنند.
وی رقابت مطبوعات محلی با رسانه‌های سراسری را نادرست خواند و اضافه کرد: مطبوعات محلی به دلیل سازوکاری که دارند هرگز نمی‌توانند با مطبوعات سراسری از منظر خبر و گزارش نویسی رقابت کنند. زیرا مزیت نسبی آن‌ها پرداختن به مسائل محلی است که مطبوعات سراسری نسبت به آن غافل هستند. این موضوع باعث تمایز آن‌ها و نزدیک شدن به شکل و شمایل مطبوعات سراسری نیست.
فرقانی ادامه داد: من نمی‌گویم عصر رسانه‌های کاغذی به پایان رسیده است اما متأسفانه در تمام دنیا شاهد افت شمارگان نسخه‌های کاغذی هستیم که علت آن دسترسی به نسخه‌های دیجیتال است و با این وجود دیگر نباید انتظار شمارگان ده هزارتایی از نشریات محلی و سراسری داشته باشیم.
روزنامه‌نگاری تاریخ روزمره یک کشور است
فرقانی گفت: روزنامه‌نگاری تاریخ روزمره یک کشور است و به همین دلیل نسخه‌های چاپی همچنان سندیت دارند و نسخه دیجیتال نمی‌تواند جای آن‌ها را بگیرد. اگر مطبوعات محلی بخواهند به اولویت‌های توسعه‌ای خود بپردازند چند شرط لازم است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: بخش اعظمی از نشریات محلی به لحاظ فرم، شکل و شمایل به‌شدت غیرحرفه‌ای هستند و این موضوع موجب کاهش اثرگذاری آن‌ها می‌شود. البته می‌دانم که رویکرد حرفه‌ای برای آن‌ها هزینه دارد اما با مدیریت خوب می‌توان هزینه‌ها را مدیریت کرد و محصول باکیفیتی فراهم آورد.
وی خاطرنشان کرد: نکته دوم استقلال رسانه‌ها است. متأسفانه بسیاری از مطبوعات محلی ما به رغم اینکه غیردولتی هستند اما در عمل خود را وابسته به دستگاه‌ها و نهادهای دولتی میکنند. فکر می‌کنم دلیل اصلی این موضوع ضعف بنیه مالی آن‌ها است اما جلب این حمایت‌ها به قیمت از دست رفتن استقلال حرفه‌ای آن‌ها تمام می‌شود و مطبوعات را به بولتن محلی تبدیل می‌کند.
فرقانی فقر نیروی انسانی را مشکل دیگر رسانه‌های محلی دانست و تصریح کرد: شاید بخشی از مشکلات مسئله اقتصادی هم جزیی از این موضوعات باشد اما بخش دیگر آن حتما مدیریتی است. آیا دانشجویان را فقط برای رسانه‌های سراسری تربیت می‌کنیم؟ رسانه‌هایی که آن‌قدر سیاسی شده‌اند که بیشتر به دنبال سیاسی‌ها هستند و گرایش کمتری به نیروهای آموزش دیده دارند؟ درحالی‌که رسانه‌های محلی بیشتر می‌توانند از این ظرفیت استفاده کنند.
رسانه‌های محلی باید تولیدکننده باشند نه مصرف‌کننده
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: متأسفانه رسانه‌های محلی بیشتر از اینکه تولیدکننده باشند مصرف‌کننده هستند.بر اساس تحلیل محتوای اکثر پایان‌نامه‌های دانشجویی درباره رسانه‌های محلی می‌توان فهمید بیش از 90 درصد محتوای رسانه‌ای محلی ما کپی پیست است که موجب زیر سؤال رفتن فلسفه وجودی آن‌ها می‌شود. تنها مزیت نسبی مطبوعات محلی همین تولیدات محلی می‌تواند باشد اما متأسفانه امروز شاهد کار خلاقانه در رسانه‌های محلی نیستیم.
حکایت مطبوعات محلی و مطبوعات سراسری حکایت دارا و ندار است
در ادامه این نشست خداداد ابراهیمی، رئیس اتحادیه مطبوعات محلی گفت: من به‌طور کل بانام این نشست مخالفم و فکر می‌کنم نباید ما را در تقابل با رسانه‌های سراسری قرار دهید. حکایت مطبوعات محلی و مطبوعات سراسری حکایت دارا و ندار است و تفاوتشان از زمین تا آسمان است.
وی ادامه داد: لابی‌های صورت گرفته بین مسئولان و سیاستمداران باعث شده مسئولان بیشترین توجه را به رسانه‌های سراسری داشته باشند که این موضوع نشان‌دهنده بي توجهي به قابلیت‌هاست. ما می‌بینیم بیشتر نشریات محلی به‌صورت دو زبانه فعالیت میکنند و باعث می‌شود کارکرد رسانه محلی نمود پیدا کند. نشریه‌ای که در استان ایلام به دو زبان عربی و فارسی منتشر می‌شود در ایام مسافرت زائران کربلا با استقبال روبه‌رو می‌شود که آن‌هم به دلیل وجود صفحات عربی است که گفتمان جمهوری اسلامی را به آن‌سوی مرزها می‌برد. پس چرا به این ظرفیت‌ها توجه نمی‌شود؟
ابراهیمی با اشاره به اینکه این‌گونه نشست‌ها باید در مراکز استان‌ها برگزار شود افزود: به نظر من این نشست باید در یکی از استان‌ها برگزار می‌شد تا اصحاب رسانه در آن منطقه صحبت‌های شما را بشنوند. ما خوب می‌دانیم که در هر استان نیاز به دوره‌های آموزشی وجود دارد. به همین دلیل درخواست ما از دفتر مطالعات این است که به ترتیب حروف الفبا این دوره‌ها را در شهرستان‌ها برگزار کنند و استادان را هماهنگ کنند.
بی‌توجهی مسئولان به نشریات محلی در نمایشگاه مطبوعات
وی حضور نداشتن مسئولان در نمایشگاه مطبوعات استانی را بی‌توجهی آن‌ها دانست و اظهار كرد: ما باید به‌جایی برسیم که دیگر غرفه رسانه‌های محلی را در کوچه‌پس‌کوچه‌های نمایشگاه مطبوعات برگزار نکنیم. من تابه‌حال ندیدم که هیچ وزیری در نمایشگاه مطبوعات از بخش نشریات محلی دیدار کند.
در ادامه نشست محمدمهدی سلطانی فر درباره درخواست ابراهیمی گفت: بحث آموزش در استان‌ها امروز هم جزو اولویت‌های ما است. در طول چند سالی که این سمت را بر عهده‌دارم هیچ استانی نبوده که درخواست دوره آموزش از ما نداشته باشد و به آن پاسخ نداده باشیم. من اعلام می‌کنم آمادگی این را داریم در تمام استان‌ها و حتی شهرستان‌ها این دوره‌ها را برگزار کنیم.
حسن حیدری، مدیرعامل اتحادیه مطبوعات محلی نیز یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که گفت: من گله بزرگی دارم که چرا این نشست رسانه‌های محلی را در تهران برگزار می‌کنید. من تمام صحبت‌هایی را که دکتر فرقانی به آن اشاره کردند قبول دارم اما به ما بگویید که باید با تبعیض چه کنیم؟ به نظر شما باید به نشریات سراسری مانند همشهری، جام جم و ایران مجوز ویژه‌نامه استانی بدهیم؟ چرا باید با وجود روزنامه‌های شهرستانی به روزنامه‌های سراسری مجوز ویژه‌نامه دهیم؟
وی افزود: چرا باید شهرداری‌ها رسانه اختصاصی داشته باشند و به دیگر رسانه‌ها کمک نکنند. آیا این تبعیض نیست؟ دکتر فرقانی شما کارکشته این بحث هستید اما حرف دل ما این است که وقتی نشریات سراسری به شهرستان‌ها می‌آید چرا باید آگهی‌های محلی را هم جذب خود کند.
نبود حمایت‌های مالی موجب از بین رفتن رسانه‌های محلی می‌شود
مدیرعامل اتحادیه مطبوعات محلی نبود کیوسک‌های روزنامه‌فروشی‌ها در شهرستان‌ها را هم یکی از نقاط ضعف دانست و گفت: متأسفانه ما در شهرستان‌ها کیوسک مطبوعاتی هم نداریم. از 1800 رسانه محلی تنها 500 مورد آن به کار خود ادامه می‌دهند و امروز همه دارند به ترتیب قربانی شرایط مالی می‌شوند.
فرقانی در پاسخ به صحبت‌های حیدری گفت: من پیشنهاد می‌دهم به‌صورت آزمایشی انتشار ویژه‌نامه محلی رسانه‌های سراسری متوقف شود چرا که وقتی شهرداری‌ها روزنامه داشته باشند دیگر فضای رقابت از بین می‌رود.
فروغ نیا، سخنگوی اتحادیه نشریات محلی نیز در ادامه گفت: مشکل ما نه در روزنامه‌نگاری بلکه در روزنامه‌داری است؛ اگر بخواهیم در نقطه سر به سر هزینه و تولید باشیم درصحنه می‌مانیم اما وقتی رقابت میان بخش دولتی و بخش خصوصی لاغر مثل ما است، نتیجه این معادله از قبل مشخص است. چرا وزارت صنایع باید بخش‌نامه به کارخانه‌های استانی بدهد که به فلان روزنامه‌ای که تنها 100 نسخه‌اش به استان من می‌رسد آگهی‌های میلیونی بدهند؟
وی ادامه داد: ما می‌دانیم که کیفیت کار ما پایین است اما ناچار به تسلیم هستیم. خود من روزنامه‌نگار هستم و می‌بینم که استعدادهای بسیاری هم در منطقه من وجود دارند اما نمی‌توانم نیرو استخدام کنم، چون حمایت مالی نمی‌شوم. احساس می‌کنم در قبال رسانه‌های سراسری شهروند درجه‌دو هستم و نتیجه این موضوع این می‌شود که من ضعیف نگه‌داشته می‌شوم درحالی‌که هیچ مسئولی به فکر من نیست.
این نشست امروز چهارشنبه با حضور دکتر مهدی فرقانی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر علی گرانمایه‌پور، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، حسن حیدری، مدیر عامل اتحادیه مطبوعات محلی و دکتر محمد سلطانی‌فر، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در دفتر مطالعه و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد. نشست آینده در خصوص واگذاری رسانه‌های دولتی به بخش خصوصی خواهد بود.
بخش اول این گزارش مربوط به صحبت‌های حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت ارشاد است که متن کامل آن را می‌توانید در اینجا بخوانید.
چهارشنبه ۱۲ آذر ۱۳۹۳ - ۱۷:۲۳
نظر شما