خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- بیست‌و دومین جلد از مجموعه «روزشمار جنگ» به قلم علیرضا لطف‌الله‌زادگان به «عملیات محرم» می‌پردازد.
در بخش‌هایی از مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «عملیات محرم 10 آبان 1361 در منطقه عمومی موسیان ـ عین خوش در نوار مرزی شروع شد و تا دهه سوم آبان ادامه یافت. هدف این عملیات آزادسازی بخش‌های اشغال‌شده در این منطقه و تسلط بر ارتفاعات مسلط مرزی حمرین بود که همه این اهداف تصرف و تأمین شد.
...منطقه عملیاتی محرم پر از تپه‌های ماهور و شیارهای آبرفتی است و از نظر نظامی منطقه پیچیده‌ای به حساب می‌آید. در این منطقه دشمن با تسلط بر ارتفاعات مرزی حمرین علاوه بر تصرف بخش‌هایی از خاک ایران، ده‌ها کیلومتر از مناطق ایران را زیر دید و تیر قرار داده بود.
... نحوه قرارگرفتن ارتفاعات حمرین در نوار مرزی و وجود ارتفاعات 400، 298 و 175 موجب می‌شد که نیروهای مسلط بر این ارتفاعات به دو سمت شرق و غرب آن (ایران و عراق) تسلط دید و تیر پیدا کنند. از این رو، جاده مهم عین‌خوش ـ دهلران که از نزدیک‌ترین محورهای مواصلاتی غرب و جنوب بود، به علت تسلط دید و تیر دشمن و اجرای آتش توپخانه ارتش عراق بر روی این جاده، عملا غیرقابل استفاده شده بود.
در این عملیات، قرارگاه مرکزی قائم به مسئولیت «حسین خرازی» از سپاه و سرهنگ «منوچهر دژکام» از ارتش فرماندهی عملیات را برعهده داشت.
...اهداف عمده عملیات محرم عبارت بودند از آزادسازی بخش‌های اشغال شده ایران و رسیدن به مرز؛ رفع تسلط دید و تیر دشمن به عقبه‌های ایران و خصوصاً جاده عین خوش ـ دهلران؛ آزادسازی چندین پاسگاه مرزی و حوزه نفتی در این منطقه؛ پیدا کردن امکان دید و تیر به جاده‌های مواصلاتی دشمن و شهرک‌های موجود در این منطقه و مهم‌تر از همه تحمیل خط پدافندی گسترده بر عراق در دشت باز با استقرار نیروهای خودی در ارتفاعات سرکوب حمرین.
...عملیات محرم پس از 11 روز کشمکش، با پیروزی کامل نیروها و تثبیت مواضع تصرف شده پایان یافت. با اجرای موفقیت آمیز علمیات محرم، منطقه‌ای به وسعت 500 کیلومتر مربع آزاد شد. از جمله حوزه نفتی بیات، نهر عنبر، پاسگاه چم‌سری و موسیان و جادة مهم عین خوش ـ دهلران از دید و تیر نیروهای عراقی رها شد و ارتفاعات مهم مرزی حمرین نیز به تصرف نیروهای خودی درآمد. در این عملیات 6000 تن از نیروهای عراقی کشته یا زخمی و بیش از 2300 تن نیز اسیر شدند و 10 تیپ و 3 گردان تانک و مکانیزه عراق از 50 تا 100 درصد آسیب دید.»
کتاب «روزشمار جنگ ایران و عراق؛ عملیات محرم» به کلیات عملیات محرم، گسترش سازمان رزم سپاه و عوامل تاثیرگذار در آن، وضعیت اعزام نیروهای داوطلب مردمی، سیاست‌های نظامی عراق در محاصره دریایی ایران، نشانه‌های پیشرفت عراق در به‌کارگیری سلاح شیمیایی، عملکرد گروه‌های معارض مسلح در مناطق کرد‌نشین، برگزاری انتخابات مجلس خبرگان، بررسی اقدامات گروه‌های مسلح غیرقانونی در سطح شهر‌ها، بررسی وضعیت کلی ایران با نگاهی بر تاثیر حوزه نظامی، اقدام‌های معارضین عراقی در تاسیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، تنش رابطه سیاسی ایران و فرانسه، بررسی کلی اوضاع عراق با نگاهی بر تاثیر حوزه نظامی، کمک‌های مالی و آمادی کشور‌ها به عراق، بررسی نشست وزیران نفت کشورهای عضو سازمان اوپک، بررسی نشست وزیران خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و تلاش‌های انجام‌شده برای برقراری صلح بین ایران و عراق به صورت روز به روز پرداخته است.
میان ارائه اخبار روزانه «روزشمار جنگ ایران و عراق؛ عملیات محرم»، تصاویر و نقشه‌های عملیاتی مرتبط نیز آورده شده است و در پایان همان روز، منابع و مآخذِ اخبار، شامل روزنامه‌ها، نشریه‌های داخلی سازمان‌ها و نهاد‌ها، اسناد، مصاحبه‌ها و آرشیو تصاویر به چشم می‌خورد.
در صفحه 185 و در بخشی از روز دهم آبان 1361 که زمان آغاز انجام عملیات محرم است، می‌خوانیم: «راوی قرارگاه مرکزی فتح در این باره می‌گوید: فرماندهی، دستور رفتن نیروها را صادر کرد. اگر طوفان هم نمی‌شد، باید می‌رفتند. البته من نمی‌دانم که اگر طوفان نمی‌شد، چه اتفاقی می‌افتاد، زیرا هیچ تمهیدی برای آن درنظر نگرفته بودند و اگر هم در دید عراق می‌رفتند، احتمالا باید با هوشیاری دشمن به خط می‌زدند، ولی این گرد و خاک خیلی از مشکلات ما را حل کرد و کمترین اثر این بود که عراق، ما را ندید و اصلا روی نیروها آتش اجرا نکرد و یگان‌ها و ستون ماشین‌ها به راحتی وارد منطقه عملیات شدند.
حوالی غروب، در حالی که همه نیروها بدون مشکل وارد منطقه عملیات شده بودند، باران به آرامی شروع به باریدن کرد و گرد و غبار این منطقه وسیع را از بین برد و همه چیز را آرام کرد، گویی اتفاقی نیفتاده است و آن هوای طوفانی، جای خود را به یک هوای بهاری کوهستانی داد. قابل تصور نبود که آن طوفان شدید، به این سرعت به سکون و آرامش تبدیل شود اما در آن سوی منطقه عملیاتی، بر اساس گزارش نیروهای اطلاعات، سمت ارتفاعات داخل ایران در سرچشمه‌های رودخانه «دویرج»، ابر پیچیده، سنگین و سیاهی بالا آمد... در این لحظات فرماندهان 4 تیپ عمل‌کننده، در تماسی با قرارگاه فرماندهی عملیات (فتح) اعلام آمادگی کردند. احمد کاظمی، فرماندهی تیپ8 نجف از قائم 1 اعلام کرد: من رسیده‌ام و همه نیروها در پای محور تجمع کرده‌اند مرتضی قربانی فرمانده تیپ 25 کربلا از قائم 2 هم اعلام کرد: من رسیده‌ام و مشکلی ندارم... پس از اعلام رسیدن نیروها به نقطه رهایی، نگرانی تازه‌ای شروع شد...»
بیست‌و دومین «روزشمار جنگ ایران و عراق؛ عملیات محرم» را انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، با شمارگان یک‌هزار نسخه، هزار و 72 صفحه، در قطع وزیری، جلد سخت و به بهای 240هزار ریال روانه بازار نشر کرده است.
در بخش‌هایی از مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «عملیات محرم 10 آبان 1361 در منطقه عمومی موسیان ـ عین خوش در نوار مرزی شروع شد و تا دهه سوم آبان ادامه یافت. هدف این عملیات آزادسازی بخش‌های اشغال‌شده در این منطقه و تسلط بر ارتفاعات مسلط مرزی حمرین بود که همه این اهداف تصرف و تأمین شد.
...منطقه عملیاتی محرم پر از تپه‌های ماهور و شیارهای آبرفتی است و از نظر نظامی منطقه پیچیده‌ای به حساب می‌آید. در این منطقه دشمن با تسلط بر ارتفاعات مرزی حمرین علاوه بر تصرف بخش‌هایی از خاک ایران، ده‌ها کیلومتر از مناطق ایران را زیر دید و تیر قرار داده بود.
... نحوه قرارگرفتن ارتفاعات حمرین در نوار مرزی و وجود ارتفاعات 400، 298 و 175 موجب می‌شد که نیروهای مسلط بر این ارتفاعات به دو سمت شرق و غرب آن (ایران و عراق) تسلط دید و تیر پیدا کنند. از این رو، جاده مهم عین‌خوش ـ دهلران که از نزدیک‌ترین محورهای مواصلاتی غرب و جنوب بود، به علت تسلط دید و تیر دشمن و اجرای آتش توپخانه ارتش عراق بر روی این جاده، عملا غیرقابل استفاده شده بود.
در این عملیات، قرارگاه مرکزی قائم به مسئولیت «حسین خرازی» از سپاه و سرهنگ «منوچهر دژکام» از ارتش فرماندهی عملیات را برعهده داشت.
...اهداف عمده عملیات محرم عبارت بودند از آزادسازی بخش‌های اشغال شده ایران و رسیدن به مرز؛ رفع تسلط دید و تیر دشمن به عقبه‌های ایران و خصوصاً جاده عین خوش ـ دهلران؛ آزادسازی چندین پاسگاه مرزی و حوزه نفتی در این منطقه؛ پیدا کردن امکان دید و تیر به جاده‌های مواصلاتی دشمن و شهرک‌های موجود در این منطقه و مهم‌تر از همه تحمیل خط پدافندی گسترده بر عراق در دشت باز با استقرار نیروهای خودی در ارتفاعات سرکوب حمرین.
...عملیات محرم پس از 11 روز کشمکش، با پیروزی کامل نیروها و تثبیت مواضع تصرف شده پایان یافت. با اجرای موفقیت آمیز علمیات محرم، منطقه‌ای به وسعت 500 کیلومتر مربع آزاد شد. از جمله حوزه نفتی بیات، نهر عنبر، پاسگاه چم‌سری و موسیان و جادة مهم عین خوش ـ دهلران از دید و تیر نیروهای عراقی رها شد و ارتفاعات مهم مرزی حمرین نیز به تصرف نیروهای خودی درآمد. در این عملیات 6000 تن از نیروهای عراقی کشته یا زخمی و بیش از 2300 تن نیز اسیر شدند و 10 تیپ و 3 گردان تانک و مکانیزه عراق از 50 تا 100 درصد آسیب دید.»
کتاب «روزشمار جنگ ایران و عراق؛ عملیات محرم» به کلیات عملیات محرم، گسترش سازمان رزم سپاه و عوامل تاثیرگذار در آن، وضعیت اعزام نیروهای داوطلب مردمی، سیاست‌های نظامی عراق در محاصره دریایی ایران، نشانه‌های پیشرفت عراق در به‌کارگیری سلاح شیمیایی، عملکرد گروه‌های معارض مسلح در مناطق کرد‌نشین، برگزاری انتخابات مجلس خبرگان، بررسی اقدامات گروه‌های مسلح غیرقانونی در سطح شهر‌ها، بررسی وضعیت کلی ایران با نگاهی بر تاثیر حوزه نظامی، اقدام‌های معارضین عراقی در تاسیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، تنش رابطه سیاسی ایران و فرانسه، بررسی کلی اوضاع عراق با نگاهی بر تاثیر حوزه نظامی، کمک‌های مالی و آمادی کشور‌ها به عراق، بررسی نشست وزیران نفت کشورهای عضو سازمان اوپک، بررسی نشست وزیران خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و تلاش‌های انجام‌شده برای برقراری صلح بین ایران و عراق به صورت روز به روز پرداخته است.
میان ارائه اخبار روزانه «روزشمار جنگ ایران و عراق؛ عملیات محرم»، تصاویر و نقشه‌های عملیاتی مرتبط نیز آورده شده است و در پایان همان روز، منابع و مآخذِ اخبار، شامل روزنامه‌ها، نشریه‌های داخلی سازمان‌ها و نهاد‌ها، اسناد، مصاحبه‌ها و آرشیو تصاویر به چشم می‌خورد.
در صفحه 185 و در بخشی از روز دهم آبان 1361 که زمان آغاز انجام عملیات محرم است، می‌خوانیم: «راوی قرارگاه مرکزی فتح در این باره می‌گوید: فرماندهی، دستور رفتن نیروها را صادر کرد. اگر طوفان هم نمی‌شد، باید می‌رفتند. البته من نمی‌دانم که اگر طوفان نمی‌شد، چه اتفاقی می‌افتاد، زیرا هیچ تمهیدی برای آن درنظر نگرفته بودند و اگر هم در دید عراق می‌رفتند، احتمالا باید با هوشیاری دشمن به خط می‌زدند، ولی این گرد و خاک خیلی از مشکلات ما را حل کرد و کمترین اثر این بود که عراق، ما را ندید و اصلا روی نیروها آتش اجرا نکرد و یگان‌ها و ستون ماشین‌ها به راحتی وارد منطقه عملیات شدند.
حوالی غروب، در حالی که همه نیروها بدون مشکل وارد منطقه عملیات شده بودند، باران به آرامی شروع به باریدن کرد و گرد و غبار این منطقه وسیع را از بین برد و همه چیز را آرام کرد، گویی اتفاقی نیفتاده است و آن هوای طوفانی، جای خود را به یک هوای بهاری کوهستانی داد. قابل تصور نبود که آن طوفان شدید، به این سرعت به سکون و آرامش تبدیل شود اما در آن سوی منطقه عملیاتی، بر اساس گزارش نیروهای اطلاعات، سمت ارتفاعات داخل ایران در سرچشمه‌های رودخانه «دویرج»، ابر پیچیده، سنگین و سیاهی بالا آمد... در این لحظات فرماندهان 4 تیپ عمل‌کننده، در تماسی با قرارگاه فرماندهی عملیات (فتح) اعلام آمادگی کردند. احمد کاظمی، فرماندهی تیپ8 نجف از قائم 1 اعلام کرد: من رسیده‌ام و همه نیروها در پای محور تجمع کرده‌اند مرتضی قربانی فرمانده تیپ 25 کربلا از قائم 2 هم اعلام کرد: من رسیده‌ام و مشکلی ندارم... پس از اعلام رسیدن نیروها به نقطه رهایی، نگرانی تازه‌ای شروع شد...»
بیست‌و دومین «روزشمار جنگ ایران و عراق؛ عملیات محرم» را انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، با شمارگان یک‌هزار نسخه، هزار و 72 صفحه، در قطع وزیری، جلد سخت و به بهای 240هزار ریال روانه بازار نشر کرده است.
نظر شما