دکتر حاتمی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره وضعیت همکاری مشترک دانشجویان و مدرسان دانشگاه در تولید کتاب اظهار کرد: همکاری بین دانشجویان و مدرسان دانشگاه در تولید آثار، از همکاری‌های علمی قدیمی در حوزه نشر است. البته در دنیا بسیاری از منابع معتبر دانشگاهی نیز نتیجه همکاری دانشجویی یا متخصصان زیرنظر یک صاحبنظر مطرح است. 

همکاری مشترک مدرس و دانشجو در فضای عادی
مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی افزود: در کشورهای دیگر گاه بعد از درگذشت یا از کارافتادگی مولف یک اثر مطرح در حوزه علمی، دانشجویانش یا یک گروه جدید نویسندگی، انتشار آن اثر را ادامه می‌‌دهند. البته لازم است نام مولف نخست، همچنان در شناسنامه کتاب درج شود.

حاتمی گفت: در کشور ما نیز دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی که علاقه‌مند حوزه نشر هستند، در فضایی عادی، همکاری‌های مشترکی با مدرسان خود در تولید کتاب دارند. بسیاری از ناشران موفق نیز تجربه‌های زیادی از تالیف مشترک در دوران دانشجویی دارند. 

تربیت نسل نویسنده برای تولید آثار تخصصی
عضو هیات علمی گروه فيزيک زمين دانشگاه تهران، با اشاره به نقش برخی ارگان‌‌ها در تقویت جریان تولید کتاب دانشجویی ادامه داد: جهاد دانشگاهی به‌عنوان متولی برگزاری جشنواره کتاب و پایان‌نامه‌‌های سال دانشجویی، نقش مهمی در تقویت جریان تولید کتاب دانشجویی در کشور دارد. مهم‌ترین اثر برگزاری این جشنواره‌ها، تولید نسل نویسنده برای کتاب‌های تخصصی است. پایان‌نامه‌های برتر را نیز می‌توان در قالب کتاب منتشر کرد.

حاتمی درباره انتشار برخی آثار مشترک دانشجویان و مدرسان بدون درج نام دانشجو اظهار کرد: این موضوع را قبول ندارم، چراکه طرح این موضوع در حقیقت اتهام‌زنی به استادان دانشگاه به‌صورت کلی  است. البته همه‌چیز در این عالم امکان وقوع دارد اما باید دقت داشت که این موضوع در حوزه دانشگاهی ما فراگیر نیست. 

سوء‌استفاده برخی دانشجویان از استادان
رئيس مركز مطالعات پيش‌نشانگرهای زلزله افزود: به شخصه نمونه‌ای از همکاری مدرس دانشگاه و دانشجو سراغ دارم که دانشجو کتاب را به نام خود منتشر کرده است، اما هر دو این نمونه‌ها یعنی انتشار کتاب بدون نام مدرس یا بدون نام دانشجو، بدون تحقیق قابل استناد نیست؛ به‌عبارتی دیگر، نمی‌توان در حد شنیده‌ها حکم داد، چراکه جامعه دانشگاهی ما بسیار قابل احترام است. البته انتشار آثار مشترک بدون درج نام هر یک از مولفان، کار پسندیده‌ای نیست. 

وی گفت: نباید نسبت به دلایل درج یا درج نکردن نام مدرس و دانشجو در یک طرح تحقیقاتی یا کتاب، سطحی و عامیانه برخورد کرد؛ به‌عبارتی دیگر، گاهی یک ایده از سوی یک مدرس مطرح و از سوی دانشجویان به‌ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی، با صرف زمانی بسیار پیگیری می‌شود. این موضوع که چرا نام صاحب ایده یا محقق در پایان تحقیق نیامده، چندان جالب به‌نظر نمی‌رسد. 

ثبت قرارداد پیش از شروع همکاری
دبير انجمن ژئوفيزيک ايران عنوان کرد: هر دو طرف مانند دو شریک، پیش از شروع به کار می‌توانند درباره مراحل کار با ثبت قرارداد کتبی درباره موارد مختلف حتی جزئیاتی مثل نام کدام مولف در ابتدا یا در جایگاه دوم درج شود، به توافق برسند. اگر بعد از ثبت این مراحل، تخلفی صورت گرفت، قابل پیگیری است.

وی ادامه داد: تخلف در تولید مشترک کتاب، بیشتر در حوزه منابع تخصصی احتمال دارد. البته آثاری در بازار نشر وجود دارند که محصول جمع‌آوری از چند منبع مختلفند که این آثار مصداق کتابسازی‌ هستند. 

بدون مدرک نباید به اختلافات احتمالی دامن زد
حاتمی درباره نوع رویکرد نسبت به نمونه‌های اندک تخلف در همکاری‌های مشترک بین دانشجو و مدرس دانشگاه گفت: هرچند امکان وقوع این تخلفات وجود دارد، اما همه ما از جمله رسانه‌ها اجازه نداریم به این اختلافات دامن بزنیم. بلکه به‌صورت غیر مستقیم می‌توان بر اهمیت رعایت حق ایده و تالیف تاکید کنیم. یعنی باید حداقل به رعایت حق کپی‌رایت در داخل عمل کنیم. 

این عضو هیات علمی گروه فيزيک زمين دانشگاه تهران، درباره چگونگی برخورد با متخلفان احتمالی نیز اظهار کرد: در صورت بروز چنین تخلفی، ارگان‌های قضایی و دعاوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، باید وارد عمل شوند. بدون مدرک و سند نمی‌توان به اختلافات ناشی از تخلفات احتمالی دامن زد، بلکه باید با تاکید بر اهمیت رعایت حق ایده، افراد را نسبت به عملکردشان هوشیار کرد. 

برخی مدرسان به تخلفشان آگاه نیستند
مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، درباره احتمال بیشتر احقاق حق یک مدرس دانشگاه در مقایسه با یک دانشجو گفت: دانشجو هم می‌تواند برای احقاق حقش به مراجع قضایی مراجعه کند؛ یعنی تفاوتی بین این دو قشر در احقاق حقشان وجود ندارد. هرچند صدای یک مدرس به‌عنوان چهره‌ علمی بلند‌تر باشد اما قاضی مسئول رسیدگی به تخلف، نباید به صدای بلند مدرس دانشگاه توجه کند؛ یعنی محکمه باید هوشمندی خود را حفظ کند. در بین جامعه دانشگاهی ما مدرسانی هستند که نسبت به تخلفی که انجام می‌دهند، آگاه نیستند و آگا‌ه‌سازی وظیفه رسانه‌هاست.

مروری بر پرونده
استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه مازندران معتقد است که مدرسانی که از حاصل دسترنج دانشجویان به نام خود استفاده می‌کنند، به سه درصد نمی‌رسند.گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با اسمعیل ابونوری را اینجـــــــــا بخوانید.