خبرگزاری کتاب‌ ایران(ایبنا)_ اگر قرار باشد نگاهی به برخی از آثار برتر این حوزه بیندازیم، ابتدا باید از تمامی کسانی که در راه تایف، ترجمه و انتشار کتاب‌های وزین ورزشی تلاش کرده‌اند، عذرخواهی کاملا صادقانه‌ای را انجام دهیم چون به یقین در این مجال کوتاه، امکان معرفی همه کتاب‌های خوب و ارزنده حوزه ورزش نیست و تنها به نمایندگی از همه کتاب هالی خوب، تعداد اندکی از آنان معرفی می شوند.


پسری که نقش اول شد
هنگامی که کتاب کتاب «پسری روی سکوها»‌ نوشته حمیدرضا صدر روانه بازار کتاب ورزشی شد، خیلی طول نکشید که این اثر مکتوب مورد توجه ورزشی‌ها و حتی کتابخوانان غیرورزشی قرار گرفت و نقدهای متعددی بر آن نگاشته شد.

این اثر مکتوب را می‌توان به نوعی وقایع‌نگاری فوتبال ایران با استفاده ازعناصر داستانی دانست، کتابی که باید به عنوان نقطه‌عطفی در ثبت وقایع فوتبال کشورمان درنظر گرفته شود. ارایه تصویری قابل لمس و احساس‌برانگیز از اتفاقات فوتبال ایران طی چهاردهه با زبانی ساده، و بهره گرفتن از عناصر و تکنیک‌های داستانی در بخش‌های مختلف، ویژگی‌های بارز این کتابند. 

در واقع، نویسنده در این نوشتار قالبی میان گزارش‌نویسی، تاریخ‌نگاری، خاطره‌نویسی و ادبیات داستانی را برای نثر اثرش برگزیده است و بیان مولف در هر یک از بخش‌ها به یکی از این چهارگونه نگارشی نزدیک می‌شود. انتخاب زاویه دید دوم شخص برای روایت حادثه‌ها در بسیاری از قسمت‌های کتاب،‌ رنگ و لعابی داستانی به متن داده است. هرچند که صدر در قسمت‌هایی از کتاب به این دیدگاه وفادار نبوده و گاهی هم زاویه دید اول‌ شخص را جایگزین آن کرده است. این اتفاق در صفحه 351 و بخش «انشایی که چاپ نمی‌شود» به خوبی نمایان است.

«پسری روی سکوها» شامل شش بخش است و ماجرای آن از دوران کودکی پسری در سال‌های نخستین دهه 40 شمسی آغاز می‌شود. زمانی که رادیو حضوری پررنگ در خانه‌ها داشته و هنوز قافیه را به تلویزیون نباخته است و در آن از نقش به سزای این رسانه در اطلاع‌رسانی وقایع فوتبال ایران به شنوندگان، سخن به میان آمده است.

هرچند که مولف در نوشتن رویدادها دقت و وسواس زیادی به خرج داده است اما در متن کتاب اشتباهاتی هم دیده می‌شود. برای مثال، در صفحه 428 و جایی که صدر از بازی جنجالی سال 1373 استقلال و پرسپولیس سخن به میان آورده، به اشتباه ذکر شده است:« گل اول پرسپولیس: فرشاد پیوس در نیمه اول». علاقه‌‌مندان فوتبال و کسانی که شهر‌آورد‌های دو دهه اخیر فوتبال ایران را به یاد دارند، می‌دانند که در نیمه نخست آن بازی گلی درون دروازه‌ها نرویید و هر چهار گل مسابقه در وقت دوم به ثمر رسید. همچنین دیدار نهایی سال 1990 جام باشگاه‌های آسیا میان استقلال و لیائونینگ چین به برتری دو بر یک آبی‌پوشان انجامید که این پیروزی به اشتباه در صفحه 409 کتاب، دو بر صفر اعلام شده است.

مهم‌ترین بخش از فصل پنجم کتاب به دیدار هشتم آذرماه 1376 ایران و استرالیا اختصاص دارد. دیداری حماسی و به یادماندی که تیم ایران در عرض چند دقیقه شکست دو بر صفر را با تساوی دو بر دو عوض کرد و به جای استرالیا راهی مسابقات جام جهانی 1998 فرانسه شد تا دومین حضورش را در بزرگترین رویداد فوتبال جهان جشن بگیرد. قلم نویسنده در این قسمت بیش از هر بخش دیگری از کتاب رنگ و بوی احساسی و هیجانی به خود می‌گیرد و ناخواسته تصاویر شادی فوتبال‌دوستان را در خیابان‌های تهران به ذهن متبادر می‌کند.

بلافاصله پس از این قسمت، به بخشی با نام «آن شب در لیون» مواجه می‌شویم که نخستین پیروزی ایران در تاریخ جام جهانی را بازگو می‌کند. برتری دو بر یک ایران مقابل تیم ایالات متحده آمریکا، یک بار دیگر شادی را برای مردم ایران به ارمغان می‌آورد. 

صدر: سیاه‌نمایی نکردم!

البته دکتر صدر نیز در نشست نقد و بررسی کتاب «پسری روی سکوها»‌ در سرای اهل‌قلم خانه کتاب مدعی شد که کتابش سیاه‌نمایی آینده فوتبال ایران نیست. 

وی گفت: شیوه نگارش «پسری روی سکو‌ها» شباهت زیادی به «یونایتد نفرین شده»‌ دارد و من سعی کردم از تکنیک‌های نویسندگی که در کار قبلی‌ام به چشم می‌خورد، در این اثر هم بهره ببرم که به اعتقاد خودم علمکرد موفقی در این زمینه داشته‌ام.

نویسنده کتاب «روزی روزگاری فوتبال» درباره استفاده از زاویه دید دوم شخص در کتاب جدیدش، توضیح داد: معتقدم زاویه دید‌های اول شخص و سوم ‌شخص از ظرافت و زیبایی روایت وقایع می‌کاهند و به‌ دلیل علاقه‌ام به آثاری که در آن‌ها زاویه دید دوم شخص به چشم می‌خورد، از این عنصر داستانی در متن کتاب بهره بردم.

نویسنده کتاب پسری روی سکوها درباره علاقه‌اش به تیم‌های باشگاهی، افزود: به عنوان یک نویسنده و کارشناس فوتبال باید بگویم که هوادار هیچ‌یک از تیم‌های پرطرفدار کشورمان نیستم اما در جوانی علاقه زیادی به تیم عقاب داشتم؛ تیمی که قدرتمند نبود و امروز هم هیچ نامی از آن شنیده نمی‌شود و منحل شده است اما برای من بهترین تیم دنیا بود. 

چاپ نخست کتاب «پسری روی سکوها‌» با شمارگان هزار و 500 نسخه و بهای 19 هزار تومان به تازگی توسط انتشارات زاوش روانه بازار کتاب شده است.