به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «پیدایی قهوهخانه در ایران»، «چای در ایران»، «اتحادیه قهوهچیها در ایران»، «نقاشی قهوهخانهای»، «تلویزیون، جایگزین نقالها»، «سماور و یک زندگی سیصد ساله»، «قهوهخانه، یادگاری از ایران قدیم»،«توتون و تنباکو در ایران»، «تعامل موسیقی و قهوهخانهها»، «نگاهی به جایگاه قهوهخانهها در فرهنگ مردم ایران»، «ورود قلیان به تهران» و «قهوهخانههای تاریخی تهران» مهمترین عناوین این کتاب را تشکیل میدهند.
در مقدمه کتاب آمده است: «این کتاب، از حال و هوای گذشته- که اصلا از کجا شروع شد و در حال حاضر به چه انزوایی کشیده شده است- حرف میزند. هدف از جمعآوری این مطالب فرهنگسازی و بالا بردن سطح اطلاعات قشرهای مختلف مردمی است. اینکه گذر زمان چه آسیبی بر سر این داشتههای کهن آورده است، شاید قدمی در راستای حفظ و بهبود این ارزشهای کهن داشته باشیم.»
نخستین بخش کتاب به تاریخچه پیدایی قهوهخانه در ایران، کشف قهوه، مصرف چای و قهوه در ایران برای اولینبار میپردازد. کتاب به نقل از سفرنامه شاردن، سیاح فرانسوی که در زمان صفویه به ایران آمد، قهوهخانه ایرانی را این چنین توصیف میکند: «قهوهخانه، تالارهای بزرگ وسیع و بلند به صورت و اشکال گوناگونی ساخته شده است، معمولا بهترین پاتوق هر شهری بهشمار میرود. چنین مرکز اجتماع، محل تفریح سکنه بالانشین است. بسیاری از قهوهخانهها، بهویژه در شهرهای بزرگ، دارای حوض آبی در وسط است. این تالارها در دورادور خود دارای مصطبه یا سکوهایاند که به ارتفاع سه پا و به پهنای سه تا چهار پا (بر حسب وسعت محل) است و یا چوببستی وجود دارد که به شیوه اهالی مشرق زمین در روی آن مینشینند.»
قهوهخانه پنجهباشی، قهوهخانه فراشباشی، قهوهخانه اسدالله سینهکفتری، قهوهخانه نایب، قهوهخانه باغچه علیجان (حیاط شاهی)، قهوهخانه چال (قدیمیترین قهوهخانه تهران)، قهوهخانه رجب تنبل و قهوهخانه عباس شمرونی برخی از تاریخیترین قهوهخانههای تهران است که در این کتاب به اختصار معرفی میشوند.
کارکرد قهوهخانه در جامعه ایران، معماری قهوهخانهای و شکل بنای قهوهخانه در بخش بعدی کتاب مورد بررسی قرار میگیرد. در قسمتی از این بخش آمده است: «قهوهخانه در جامعه ایران، تحول و دگرگونی بزرگی در شکل گردهماییهای مردم و شیوه گذراندن اوقات فراغت و نوع سرگرمیهای آنان فراهم آورد. مردم از هر قشر و گروه، هر روز پس از دست کشیدن از کار روزانه و در ایام و اوقات بیکاری، در قهوهخانهها جمع میشدند و ساعتها به گفتوگو با هم و تبادل نظر درباره کارهای اجتماعی و اقتصادی و سیاسی میپرداختند.»
در بخش «آرایهبندی نماها در قهوهخانه»، آجرکاری و کاشیکاری و دیوارنگارههای قهوهخانهها بررسی میشوند. کتاب در ادامه به بیان تاریخچه قلیان و شرح جنس و نوع تزیینات آنها میپردازد.
آبگوشت یا همان دیزی یک بخش از کتاب را به خود اختصاص میدهد. در این بخش نویسنده، تاریخچه آبگوشت و انواع آن، آداب آبگوشتخوری، ضربالمثلهای آبگوشتی و لذیذترین خوراکهای ایرانی را بیان میکند.
«قهوهخانه» عنوان بخش بعدی کتاب است. این بخش ضمن ارایه تعریفی مختصر از قهوهخانههای سنتی، به بحث درباره نقش رادیو و تلویزیون در تحول محیط قهوهخانه، افراد مشغول در این محیط و تعامل موسیقی و قهوهخانه میپردازد.
بخش دیگر کتاب به جایگاه قهوهخانهها در فرهنگ مردم ایران نگاه کوتاهی میاندازد و سرانجام ورود قلیان به ایران، قهوهخانههای تاریخی و پاتوقهای تهران قدیم مورد بررسی قرار میگیرند. در پایان هم تعدادی از اسناد قدیمی اتحادیه قهوهخانهها آورده شده است.
چاپ نخست کتاب «قهوهخانه در گذر زمان» تالیف مشترک فرزین معتکفی، عباس علایی چهرهبرق و سید علیرضا میرعلی نقی در 152 صفحه با شمارگان یکهزار نسخه و بهای 14 هزار و 850 تومان از سوی موسسه انتشاراتی جهان جام جم راهی بازار کتاب شد.
دوشنبه ۲ دی ۱۳۹۲ - ۱۲:۳۳
نظر شما