آیتالله سید محمدمهدی میرباقری، رییس فرهنگستان علوم اسلامی قم، با اشاره به مباحث مطرح شده در آثاری مانند اصول کافی و بحارالانوار درباره خلقت و طینت جامعه مومنان بر محور امام، گفت: جامعه تمدنی مومنان با حضور امام تحقق تجلی می یابد.-
وی با بیان اینکه شاید بتوان از منظر قرآن و معارف اهل بیت(ع)، ادعا کرد که تاریخ اجتماعی بشر بر مبنای سرپرستی و ولایت شکل گرفته است، گفت: در این سیر از یک سو جریان نور یا همان هدایت و از سوی دیگر جریان ضلالت یا گمراهی قرار دارد.
میرباقری اظهار کرد: نتیجه سیر و حرکت در جهت نور، سرپرستی به سمت قرب، و دیگری سرپرستی جریان گمراهی است که این دو مفهوم در قرآن نیز بیان شدهاند، چنانچه از منظر قرآن گرچه درگیری میان این دو جریان طولانی است اما عاقبت جبهه انبیاء و اولیاء به پیروزی میرسند و جریان حق و توحید در عالم حاکم میشود.
رییس فرهنگستان علوم اسلامی قم با اشاره به اینکه حیات اجتماعی بشر نه از دنیا آغاز شده است و نه به این دنیا ختم میشود، افزود: ارتباط میان ائمه نور و ائمه نار در عالم دنیا آغاز نشده است، بلکه تا پیش از این عالم نیز بوده است و بعد از این عالم نیز در عوالم دیگری ادامه مییابد.
وی ادامه داد: بر اساس روایات، انسانها به سه دسته مومنین، کفار و مستضعفین(به لحاظ فکری) تقسیم شدهاند. ضمن آنکه در روایات دیگری انسانها به دو جبهه کفر و ایمان تقسیم میشوند که البته نقطه آغاز این کاروان و جبهه در جامعه بشری فقط به دنیا محدود نیست، بلکه موجوداتی در عالم انوار، میثاق، اشباح بودهاند که وارد دنیا شدند. بنابراین، این صفبندی از دنیا شروع نشده است و به دنیا نیز ختم نمیشود. آثاری مانند اصول کافی و بحار درباره خلقت و طینت مومنان صحبت کردهاند.
این محقق با بیان اینکه از منظر فلسفههای مادی، حیات اجتماعی بشر از این دنیا آغاز میشود و در همین دنیا نیز به پایان میرسد، گفت: بر خلاف این نظریه ما معتقدیم که انسانها تا پیش از زندگی در این جهان، عوالم دیگری را تجربه کردهاند و بعد از این جهان نیز وارد عوالم دیگری میشوند و نظامهای حق و باطل بهعنوان نظامهای جاری در جریان سیر زندگی انسانها همواره از دستگاههای پشتیبان برخوردارند. بر این اساس، دستگاه حق را ملائکه و دستگاه باطل را شیاطین پشتیبانی میکنند.
میرباقری با اشاره به اینکه میزان تسخیر عالم توسط دستگاه کفار همواره محدود بوده است، اظهار کرد: لایههایی از خواص مادیات در اختیار شیاطین است و به تعبیر دیگر، اراده شیاطین در عالم محدودیت دارد و لایههای عمیقتر در اختیار قوای ایمان است. بنابراین، ارادههای شیطانی در عالم موجودات محدودند و محوریت تمدن شکل گرفته که حول اولیای کفر ساخته میشود، با شیاطین انس و جن است.
رییس فرهنگستان علوم اسلامی قم با بیان اینکه تامل جدی در جامعه حق و باطل مساله امام است، افزود: به تعبیر دیگر، آنچه عالم را به سمت تکامل میبرد، ظهور غیب است و امام آن محور غیبی است که در این عالم تجلی مییابد.
وی ادامه داد: امام در عالم ظهور میکند و برخلاق عقیده برخی که تصور میکنند تکامل در نظام طبیعت و بیرون از جامعه رخ میدهد، باید گفت که امام درون جامعه است و با معرفتشناسی، حق و سرچشمه حیات مرتبط است.
میرباقری گفت: در قرآن و روایات برای جامعه حق و باطل مختصاتی ذکر شده است، از جمله آنکه جامعه حق جامعهای نورانی است که در آن حیات دمیده شده، در حالی که جامعه طاغوت و باطل بر مبنای لهو و لعب و تفاخر به آنها شکل گرفته است.
وی با اشاره به اینکه دنیا، دار لهو و لعب است و آخرت دار حیات است، اظهار کرد: در روایات آمده است که شما حیات دنیا را برگزیدید، حال آنکه آخرت بهتر است بنابراین، با توجه به این اشارهای که در روایات آمده، آخرت بهمثابه دار حیات تعریف شده است.
میرباقری ادامه داد: با این تفاسیر، این دنیا محیط ولایت جور است و آخرت محیط ولایت ائمه بنابراین، حیات دنیا محصول ولایت ائمه جور و دستاورد تمدن مادی و ولایت باطل است که دستاورد ولایت باطل چیزی جر تکاثر نخواهد بود بنابراین، امام محور جامعه حق و باطل است.
رییس فرهنگستان علوم اسلامی قم یادآور شد: در قرآن کریم محیط ولایت ائمه(ع) محیط حیات عنوان شده است که یکی از آثار ولایت ائمه دستیابی به طهارت است. بنابراین، میبینیم که از امام و ولایت امام به «ماء»(آب) تعبیر میشود، چنانچه در روایت داریم اگر کسی در محیط ولایت انبیاء باشد، طینت او با حقیقت ولایت آمیخته خواهد شد یا در قرآن کریم سرچشمه حیات، آب عنوان شده که مقصود از تعبیر از آب، وجود امام است. پس بر این مبنا امام محور جامعه مومنان است.
این استاد دانشگاه با اشاره به آیه شریفه 24 سوره انفال که میفرماید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَجِيبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُم لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»(اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون خدا و پيامبر شما را به چيزى فرا خواندند كه به شما حيات مىبخشد، آنان را اجابت كنيد و بدانيد كه خدا ميان آدمى و دلش حايل مىگردد و هم در نزد او محشور خواهيد شد) گفت: این آیه اشاره به استجابت خدا و رسول او میکند و دلالت بر همان مولفه ولایتی دارد که به آن اشاره شد.
وی با بیان اینکه از منظر روایات جامعه مومنان به ارواح دیگری نیز دست مییابند، گفت: در روح جمعی جامعه مومنان کلمه نور حاکم است و مشی آنان در نور است، حال آنکه در جامعه کفار و در ظلمات جامعه باطل، اعضای جامعه چیزی جز غرایز مادی را نمیبینند.
میرباقری گفت: قرآن درباره انسانها تقسیمبندی میکند و میگوید عدهای مرده بودند و آنها را با نور زنده کردیم و عدهای نیز در عالم ظلمانی هستند که همان محیط ولایت باطل است. بنابراین، با این تقسیمبندی عدهای در دسته حق قرار دارند و در یک طرف، جامعه مومنین با خصوصیاتی از عالم پیش از دنیا با ویژگیهای حقیقت ولایت آمیختهاند و در عالم نیز تحت ولایت اماماند. در جامعه دیگر علمای طاغوت قرار گرفتهاند که هرکسی از این دسته اخیر خارج نشود، به حیات نیز نمیرسد.
وی افزود: کسی که جبهه مومن را مطالبه کند، روحش از عالم انوار است که این ارواح نازل بر روح امام است و در چنین جامعهای نه فقط ارواح فردی، بلکه نور حاکم است. پس روابط نیز نورانی است. ضمن آنکه قلب مومن مشکات انوار است. بنابراین، امام در جامعه مومنان محور است و آنچه در این جامعه جریان دارد، تجلی اراده امام است.
این پژوهشگر با بیان اینکه حقیقت و نور در عصر ظهور در جامعه جاری خواهد شد، گفت: در این عصر قلوب به حیات میرسند و زمین زنده میشود که این سیر یک طرف تمدن جامعه مومنان است که با حضور امام تحقق دارد و جامعه تاریخی که حول امام شکل میگیرد، سبب ایجاد ارتباط حقیقی میان مومنان میشود.
وی ادامه داد: زمانی که نظریات درباره آرمانشهرها و افقهای پیش روی آنها را با نظریات معنوی و غیرمادی مقایسه میکنیم، خواهیم دید که اساسیترین پیشفرض آن است که همه عالم ناشی از الوهیت حضرت حق است و چه بخواهیم و چه نخواهیم، این الوهیت در عالم جاری است.
میرباقری با اشاره به اینکه انسان در پذیرش ولایت الهی مجبور نیست، گفت: اگر این ولایت از سوی انسان پذیرفته شود، دین نام دارد و در غیر این صورت همان کفر است که این دوشاخه همان مبدا ظلمات در ولایت اولیای طاغوت و مبدا نور در ولایت جامعه مومنان است.
وی در پایان گفت: اگر امام را تکامل تاریخ بدانیم، امام همواره از خداوند درخواست ظرفیت برای بندگی بیشتری را میکند. بنابراین در این راستا پیامبر(ص) نیز محور تکامل تاریخ عبادت است، چراکه در جبهه حق، انبياء و اوليای الهی محور حق در طول تاريخاند و باقی ارادهها به قوت اين ارادهها در مسير بندگی خداوند قرار میگیرند. بنابراین، با توجه به اینکه محور انبياء و اوليای الهی وجود نبی اکرم(ص) است. پس آنان بر پایه معارف شیعه محور بندگی و عبادتاند.
نظر شما