حبیبی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، عنوان کرد: حوزه تصحیح و تالیف کتاب‌های عرفانی با کمبود روبه‌روست و این ضعف دلایل مختلف دارد؛ نخست آن‌که بسیاری از عارفان سه قرن گذشته متعلق به گروه متصوفه و خانقاهی هستند که به دلایلی مردود شناخته می‌شوند و همین امر سبب می‌شود که در پرداختن به عرفان دست به عصا راه برویم.

استاد بازنشسته فلسفه اسلامی دانشگاه تهران افزود: از سوی دیگر، متون حوزه عرفان بسیار دشوارند و به راحتی قابل درک نیستند. بسیاری از کتاب‌های عرفانی، تصحیح و شرح نشده‌اند اما همین تعداد آثار شرح‌شده نیز چندان برای مخاطب غیرمتخصص قابل فهم نیستند. نسل امروز با زبان عارفانه قدیم مانوس نیست به همین دلیل در شرح کتاب‌های عرفانی باید زبان آن‌ها را به زبان امروزی تبدیل کرد. این متون پر از اصطلاحاتی هستند که حتی تلفظ آن‌ها نیز دشوار است، به همین دلیل جهان‌شناسی عارفان را باید به زبان ساده درآورد.

این مصحح باسابقه متون فلسفی و عرفانی درباره چرایی این دشواری توضیح داد: عارفان، چه درست و چه غلط، همواره در معرض تکفیر قرار داشته‌اند که هنوز هم بازار این تکفیرها داغ است، به همین خاطر از عبارات مغلق و دشوار استفاده می‌کردند که چندان فهمیده نشوند تا احیانا به تکفیر آن‌ها نینجامد. ابتدا باید داستان تکفیر را حل کنیم و سپس آن عرفان اصیل و توحیدی را که در وحی ریشه دارد و به دلیل پیچیدگی عبارات، خوب فهمیده نمی‌شود ساده کنیم. 

حبیبی، دیریاب بودن متون عرفانی اصیل را دلیلی برای پناه بردن جوانان به عرفان‌های غیراصیل دانست و گفت: بدیهی است جامعه به عرفان نیاز دارد و وقتی آن عرفان اصیلی که روح انسان را به سرچشمه محبت الهی وصل می‌کند برای عامه مردم قابل فهم نباشد، جامعه به عرفان غیراصیل گرایش پیدا می‌کند. این عرفان‌ها نه تنها متون ساده و قابل فهمی را در اختیار مخاطبانشان قرار می‌دهند، بلکه آموزه‌های‌شان را در نقاشی‌ها و معماری نیز نفوذ می‌دهند تا هرچه بیشتر قابل فهم شوند.

وی افزود: انسان به معنویت زنده است و به همین دلیل ناگزیر به سمت معنویت کشیده می‌شود. باید افرادی را تربیت کنیم که عرفان اصیل  و جاذب را به زبان ساده درآورند و به جامعه عرضه کنند. ما نتوانسته‌ایم زبان عرفان اصیل‌مان را با زبان امروزی هماهنگ کنیم، اگر این اتفاق بیفتد بساط عرفان‌های کاذب خودبه‌خود جمع می‌شود، زیرا حقیقتی در آن‌ها نیست.

حبیبی ادامه داد: به ترجمه و تصحیح و شرح آثار عرفانی نیاز داریم اما بیش از آن باید بر ساده‌سازی این متون متمرکز شویم. متاسفانه دانشجویانی هم که در حوزه عرفان پایان‌نامه می‌نویسند از همان اصطلاحات و تعابیر دشوار استفاده می‌کنند که فهم آن‌ها تنها از عهده یک فلسفه‌خوانده زبده برمی‌آید نه مردم عادی که می‌خواهند در زندگی روزمره‌شان با عرفان مانوس شوند.

وی به سهم بسیاری از جریان‌های عرفانی ایرانی ـ اسلامی در گرایش مردمان به اسلام اشاره کرد و گفت: بسیاری از عرفا، با هر اسمی که آن‌ها را می‌شناسیم، با روحیه صلح‌طلبی که داشتند سبب نفوذ اسلام در آسیای شرقی شدند و همان‌طور که امروز هم شاهدیم این مردمان تحت‌تاثیر از نحوه آشنایی‌شان با اسلام، همچنان روحیه صلح‌طلبی خود را حفظ کرده‌اند و از جنگ‌افروزی به دورند. جنبه مسالمت‌آمیز زندگی عارفان بر مردم شرق آسیا تاثیر گذاشت و این روحیه را تا حدودی در آن‌ها حفظ کرده است.

حبیبی تاکید کرد: تمامی این عرفا را فارغ از جریان‌هایی که علیه برخی از آن‌ها درست شده است باید بشناسیم، زیرا به هر حال در برهه‌ای از تاریخ تاثیراتی را چه درست و چه غلط بر جامعه نهاده‌اند و به همین دلیل باید بدون حب و بغض ابتدا آن‌ها را شناخت نه این‌که از ابتدا انکارشان کرد.

وی در پایان با تاکید دوباره بر ساده‌سازی متون عرفانی گفت: به یقین منابع زیادی داریم که هنوز چاپ و منتشر نشده‌اند اما کتاب‌هایی که تصحیح می‌شوند نیز باید حتما به زبان امروزی برگردند تا قابل استفاده مردم امروز باشند.