به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دومین نشست از سلسله نشست‌هاي پنجاهمين سال شروع نهضت امام خميني (ره) با موضوع «مواضع سیاسی مراجع تقلید در آغاز نهضت امام خمینی(ره)» پیش از ظهر امروز سه‌شنبه (16 آبان‌ماه) با حضور حجت‌الاسلام سید مهدی طباطبایی به عنوان سخنران و جمعی از مسوولان کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در مرکز همایش‌های این کتابخانه برگزار شد.

محمدجواد مرادی‌نیا، مسوول برگزاري اين نشست‌هاي تخصصي در آغاز به معرفی حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی پرداخت و گفت: موضوع بررسی مواضع سیاسی مراجع تقلید در سال‌های آغازین انقلاب اسلامی ایران از اهمیت والایی برخوردار است. زیرا مرجعیت شیعه نقش مهمی در این انقلاب ایفا کرد و دین اسلام را از کنج مساجد به جامعه کشاند. صدور بیانیه مراجع در جنگ‌های ایران و روس، ایران و انگلیس، نهضت ملی شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامی ایران نمونه‌هایي از فعاليت‌ها و نقش مهم آن‌ها در تاريخ ايران است.

وی ادامه داد: امام خمینی (ره) سکان‌دار نهضتی بود که با تعامل مثال‌زدنی مردم ایران توانست در مقابل حکومت پهلوی بایستد. در این میان مراجع تقلید قم، تهران و مشهد با هم متحد شدند، اما گاه به دلیل اختلاف سلایق حرکت‌ آن‌ها کند ‌شد. سید مهدی طباطبایی از شش دهه قبل پا به عرصه سیاست گذاشت و چندین بار طعم تلخ شکنجه را در زندان‌های قصر، اوین و‌ کمیته مشترک ضد خرابکاری چشيد وی در سال‌هاي پيش از انقلاب رابط میان مراجع قم و مشهد بود.

محمدجواد مرادی‌نیا گفت: خاطرات حجت‌الاسلام سيد مهدي طباطبايي را از سال‌هاي قبل از انقلاب اسلامی و مبارزات در 40 جلسه ضبط كرده‌ و آن‌ها را در قالب كتاب منتشر خواهم كرد.

سپس حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی به تفاوت میان مجتهد، مدرس و مرجع تقلید در حوزه‌های علمیه پرداخت و نکته قابل توجه تاریخی در این نشست را تحلیل مواضع مجتهدان و فعالیت آن‌ها در طول تاریخ عنوان كرد.

وی با اشاره به اين كه مجتهدان هر مطلبی را که مضر تشخیص می‌دادند با آن مقابله می‌کردند و خود را رابط و ضابط و حافظ می‌دانستند، گفت: فعالیت مجتهدان به دوره کوتاهی باز نمی‌گردد و آن‌ها در طول تاریخ اقدامات مهمی انجام داده‌اند.

حجت‌الاسلام طباطبايي در ادامه به ایام تدريس و كلاس‌هاي درس امام خميني (ره) به عنوان یکی از علمای حوزه علمیه اشاره كرد و سپس درباره مجتهدان آن دوره اظهار كرد: آیت‌الله کاشانی یکی از مجتهدان بزرگ بود. در آن دوره دو مسأله تعداد افرادی که مقلد یک مجتهد بودند و کتاب‌هایی بود که از او منتشر می‌شدند بسيار پراهميت بودند.

وي ادامه داد: نگارش رساله و اعلام مرجعيت هم از موارد مهم ديگري بود. آیت‌الله‌العظمی بروجردی مقلدان بسیاری داشتند. امام خمینی (ره) تا آن زمان توضیح‌‌المسائلی ننوشته بودند و تنها کتاب‌شان ذخیرةالمسائل بود، با اين وجود یکی از مجتهدان مورد علاقه مردم بودند.

سخنران دومین نشست از سلسله نشست‌هاي پنجاهمين سال شروع نهضت امام خميني (ره) با اشاره به رحلت آیت‌الله‌العظمی بروجردی تصريح كرد: پس از فوت ايشان شهر قم به مرکزیت مهمي براي علماي شيعه به ويژه امام خمینی(ره) تبدیل شد. زيرا آن دوره با صدور لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی مصادف بود كه براي اعتراض به اين لايحه اطلاعیه‌هاي بسياري از سوی مراجع تقلید منتشر شدند و لایحه مورد اعتراض مجتهدان قم و مشهد قرار گرفت.

حجت‌الاسلام طباطبايي ادامه داد: هیچ یک از علما در مقابل اصل حرکت امام خمینی(ره) موضع‌گیری نمی‌کردند. در واقع آن‌ها هر مسأله‌ای را که ضد دین بود مورد توجه قرار می‌دادند. بعضی از افراد هم این اتفاقات را مهم نمی‌دانستند و به این حرکت هم اعتراضی نداشتند. پس از صدور بیانیه‌‌های امام خمینی(ره) شاه عقب‌نشینی کرد و از آن پس نام امام خمینی(ره) در میان مردم به عنوان یک مبارز بر سر زبان‌ها افتاد.

وي با اشاره به اهميت كار شاگردان هر عالم گفت: شاگردان امام خمینی(ره) قوی‌تر از شاگردان دیگر علما وارد صحنه شدند. آیت‌الله جنتی، آیت‌الله خزعلی، شهید آیت‌الله سعیدی، مرحوم آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله مکارم شیرازی از  شاگردان امام (ره) بودند که در این زمینه بسیار فعالیت می‌کردند.

حجت‌الاسلام طباطبايي که آن سال‌ها در مشهد میزبان علما بوده، گفت: علما در زمان پهلوی و در شهریور سال 1320 منزوی شده بودند اما در سال 1340 دوباره پا به عرصه سیاست و جامعه گذاشتند. وقتی مرحوم امام خمینی(ره) از بقیه علما جلو افتادند و اعلامیه‌های بیشتری منتشر کردند، حرکت علمای دیگر نسبت به امام(ره) نرم‌تر بود. در یکی از جلسات خصوصی در منزل آیت‌الله میلانی، آیت‌الله شریعتمداری گفت، من نظرم این نیست که حکومت عوض شود، بلکه نظرم اصلاح است، مخالفت من با کمونیست است. ولی امام خمینی(ره) کلماتی را که در اعلامیه‌های خود به کار می‌بردند فساد کل حکومت را مدنظر داشتند.

وي افزود: اين حركت‌ها با قيام 15 خرداد سال 1342 روند جدي‌تري به خود گرفت. امام(ره) به شاه گفته بودند، کاری نکن که بگوییم مردم تو را بیرون کنند. امام (ره) پس از دستگيري به زندان منتقل شد. در آن زمان قانون بود که اگر کسی مرجع تقلید باشد نمی‌توان او را کشت، به همین دلیل همه مراجع تلاش کردند مرجعیت امام خمینی(ره) را اعلام کنند. در این میان آیت‌الله میلانی اطلاعیه‌ای را چاپ کرد که در آن امضای بیشتر علما به عنوان تأیید مرجعیت امام خمینی(ره) ثبت شده بود.

حجت‌الاسلام طباطبايي در ادامه به برتری امام خمینی(ره) در میان مراجع به دلیل داشتن جرأت، توجه و بینش اشاره كرد که قابل مقایسه با دیگر علما نيست و سپس گفت: پس از قيام 15 خرداد امام(ره) به عنوان یک رهبر در جامعه مطرح شد. با موضع‌گیری امام(ره) نسبت به حکومت پهلوی، زمینه حرکت امام(ره) نزد همه علما روشن بود و تمامی آن‌ها حرکت امام(ره) را تحسین می‌کردند.