به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، موسسه فرهنگي هنري جمشيد جاماسيان، جمعه (9 دي) در نشستي براي نقد و بررسي كتاب «تاريخ اساطير ايران»، ميزبان عسكر بهرامي و برخي از تاريخ‌پژوهان بود. اين نشست با همياري هفته‌نامه‌ امُرداد در برنامه‌اي با عنوان «هر ماه يك كتاب» برگزار شد.

عسكر بهرامي، نويسنده كتاب «تاريخ اساطيري ايران» گفت: چند سالي است که انتشارات ققنوس مجموعه‌اي را به نام «تاريخ جهان» چاپ کرده که تاکنون بيش از 30 جلد آن منتشر شده است. اين مجموعه شامل موضوعات مختلف تاريخي و نيز درباره برخي از چهره‌هاي تاريخي است. مخاطب آن هم عام است؛ يعني کساني که متخصص نيستند.

وي افزود: ترجمه فارسي اين مجموعه با استقبال خوانندگان رو به رو شده است. به گونه‌اي که برخي از جلدهاي آن به چاپ دهم هم رسيده است. چون دقيق نوشته شده‌اند و هم ساختار مناسبي دارند. افزون بر اين که در سراسر کتاب تصويرهايي به کار رفته که به فهم مطالب کمک مي‌کند. از نظر شکل و ظاهر کتاب هم خوب و جذاب است.

بهرامي اظهار كرد: در جاي جاي اين آثار نقل قول‌هايي از کتاب‌هاي تخصصي آورده شده است. با اين که غير تخصصي نوشته شده‌اند، اما بعضي از جلدهاي اين مجموعه، همانند کتاب «عصر حجر»، مورد استفاده دانشجويان قرار گرفته است. معمولا هر جلد 6 يا 7 فصل دارد و در کنار موضوعات اصلي، به مسايل فرعي هم پرداخته شده است. در انتها نيز منابعي براي مطالعه و آشنايي بيشتر خوانندگان معرفي شده است.

وي افزود: در اواسط چاپ مجلدات کتاب، ايده‌اي پيش آمد و تصميم بر اين گرفته شد که چند جلد درباره تاريخ ايران به اين مجموعه افزوده شود چون آنچه درباره ايران آمده فقط در يک جلد است و خلاصه‌اي است از رويدادهاي تاريخ ايران؛ در حالي که مثلا درباره انقلاب فرانسه يا تاريخ آمريکا چند کتاب تدوين شده بود.

اين پژوهشگر تاريخ گفت: آنچه درباره تاريخ ايران مي‌خواستيم به اين مجموعه بيفزاييم، زير نظر دکتر روزبه زرين کوب بود اما اين ايده به سرانجامي نرسيد و تنها يک جلد آن، که «تاريخ اساطيري ايران» نام دارد، نوشته شد. آنچه استادان ديگر درباره بعضي از دوره‌هاي تاريخ ايران نوشته بودند، با ساختار مجموعه «تاريخ جهان» هماهنگي نداشت و در مجموعه‌هاي ديگري منتشر شد.

بهرامي اظهار كرد: در بخشي که به اشو زرتشت و آموزه‌هاي او پرداخته شده، درباره زادگاه او به نظريات گوناگون اشاره شده است. در اين باره که زادگاه زرتشت کجاست؟ نظريه‌هاي گوناگوني وجود دارد. برخي زادگاه او را سيستان دانسته‌اند و برخي خوارزم. نظريه سنتي هم زادگاه زرتشت را آذربايجان يا ري مي‌داند.

وي در ادامه سخنانش افزود: اين يک بحث تخصصي است. به تازگي يک محقق زن آمريکايي با تکيه بر باستان‌شناسي همان ديدگاه سنتي را پذيرفته و زادگاه اشوزرتشت را آذربايجان مي‌داند. شواهد ديگري هم براي ديدگاه خود ذکر مي‌کند. 

كتاب اوستا اسطوره‌زدايي شده است
سپس دكتر کتايون مزداپور كه دبيري نشست‌هاي «هر ماه يك كتاب» را بر عهده دارد، گفت: يک ويژگي باارزش کتاب «تاريخ اساطيري ايران» تصاوير آن است. اين تصاوير زنده و گويا است و يادي است از استاداني چون پورداوود، مهرداد بهار و يحيي ماهيار نوابي. هر کدام از اين استادان با پژوهش‌هايي که انجام داده‌اند، راه تازه‌اي را گشوده‌اند.

وي افزود: من به اين نتيجه رسيده‌ام که در اوستا اسطوره‌زدايي شده است. اوستا قصه‌هاي مربوط به خدايان را دور ريخته است. در نتيجه با ايزدان سروکار داريم. البته اين ايزدان همانند خدايان يوناني و ايزدان هندي نيستند اما از آنجا که هيچ ملتي نمي‌تواند بدون اسطوره باشد، اساطير به «زند» افزوده شده است.

مزداپور در ادامه سخنانش گفت: اين اساطير با «ودا»هاي کهن ارتباط دارد، نه با «ريگ ودا». اين اسطوره‌ها با انديشه‌ها و آموزه‌هاي زرتشت ارتباط ندارد. در دين زرتشتي آفرينش جهان، نيک است در حالي که در دين ماني آفرينش نه تنها مينوي نيست، بلکه سياه است.

وي افزود: خاندان‌هاي بزرگ، به خصوص در دوره اشکانيان، کساني هستند که حماسه ملي ما را به دوش کشيده‌اند. به خاطر همين است که تا دوره ساسانيان مرکزيت با پهلوانان است و از آن پس با شاهان؛ اين نکته در تاريخ اساطيري ايران اهميت دارد. اين پهلوانان حقيقت تاريخي دارند اما پيرامون آن‌ها داستان‌هايي هم شکل گرفته است.