ايبنا نوجوان: حسن سالاری، مترجم، نويسنده، ويراستار، پژوهشگر آموزش و پرورش و مدير پايگاه اينترنتی جزيره‌ي دانش است. وي در نخستين روز خردادماه 1355 در شهر جاجرم واقع در استان خراسان شمالي متولد شده است.
مقاله‌های فراوانی از او در زمينه‌ی آموزش علوم و تاريخ علم و فناوری در مجله‌ها و روزنامه‌های گوناگون به چاپ رسيده است. او سرويراستار فرهنگ‌نامه‌ی کليد دانش بوده و در حال آماده‌سازی دانش‌نامه‌ی الکترونيک جزيره است. سالاری تا کنون سه بار برنده‌ی جايزه‌ی کتاب سال و سه بار برنده‌ی جايزه‌ی کتاب فصل شده است. همچنين جايزه‌ی قلم پرنده‌ی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را در سال 1388 دريافت کرد. با اين همه، وی کتاب 100 دانشمند ايران و اسلام را برترين کار پژوهشی و نگارشی خود می‌داند.
آقاي سالاري چطور كتاب‌خوان شديد؟
در خاندان ما پیرمردها و پیرزن‌های قصه‌گو بسیار بود. مردم خراسان واژه‌ی افسانه را به صورت «اوسنه» (افسانه) به جای قصه به کار می‌برند. من در هر فرصتی از آن‌ها می‌خواستم که برای من «اوسنه» بگویند. آن‌ها با این عبارت آغاز می‌کردند که «اوسنه مدنم خیلکی» یعنی من خیلی افسانه می‌دانم. هنگامی که دانش‌آموز دوره‌ی راهنمایی شدم تصمیم گرفتم این افسانه‌ها را گردآوری کنم. بخشی از آن‌ها را در دفتری گردآوری کردم و یکی از دوستانم برای آن‌ها نقاشی کشید. آن‌ها را به مدرسه بردم و به معلمانم نشان دادم. نپسندیدند و گفتند که این کارها بیهوده است و بهتر است درستان را بخوانید! من هم آن کارها را رها کردم و سال‌ها گذشت تا پی بردم پژوهش‌گران ایرانی و آلمانی از سال‌ها پیش چنین کاری را انجام می‌دهند و این کار بسیار ارزشمند است.
اما آن چه که من را با کتاب آشنا کرد، فیلم سینمایی بود. در شهر ما سینما وجود نداشت اما مدیران کتاب‌خانه‌ی شهر برخی فیلم‌ها را به صورت ویدویی برای دانش‌آموزان به نمایش می‌گذاشتند تا آن‌ها را به کتابخانه جلب کنند. من از این برنامه آگاهی نداشتم. روزی یکی از دوستانم به من گفت بیا برویم یك جای خوب و من را به کتابخانه برد. من در کتابخانه فیلم «عمر مختار» را دیدم و با کتاب‌های داستان آشنا شدم. از کتاب‌هایی که به یاد دارم همه‌ی بچه‌ها دوست داشتند و به هم پیشنهاد می‌دادند کتاب «قصه‌های من و بابام» بازنویسی زنده‌یاد ایرج جهان‌شاهی بود. پس از آن تقريباً داستانی در کتابخانه نماند که من نخوانده باشم. یادم می‌آید برخی روزها سه کتاب داستان در کتابخانه می‌خواندم، سه تا امانت می‌گرفتم که در خانه بخوانم و سه روز دیگر بیاورم، اما فردا باز می‌گرداندم.
نخستين باري كه نام خود را در يك مجله يا روي جلد كتاب ديديد چه زماني بود؟
نخستین بار نام خودم را بر کتابی دیدم که خودم در دوره‌ی راهنمایی ساخته بودم. همان دفتری که افسانه‌ها را در آن گردآوری کرده بودم. نامش را «افسانه‌ی قهرمانان» گذاشته بودم. یکی از دوستانم برای داستان‌ها نقاشی کشیده بود. عنوان کتاب را دادم یکی از خوشنویسان شهر نوشت. از این که خودم کتاب ساخته بودم خیلی خوشحال بودم.
کتاب دومی که درست کردم، چکیده‌ی تاریخ جهان و ایران بود. همه‌ی کتاب‌ها تاریخ درسی را خوانده بودم و آن‌ها را در این کتاب خلاصه کرده بود. اما نخستین کتاب پژوهشی من درباره‌ی شبیه‌سازی انسان در سال 1383 چاپ شد و نخستین کتاب در این زمینه بود. جایزه‌ی کتاب دانشجویی را برنده شد. نخستین مقاله‌ی من درباره‌ی سلول بود و در سال 1380 در مجله‌ی «رشد آموزش زیست‌شناسی» چاپ شد. این دو کار برای دانشگاهیان مناسب است.
از چه زماني كار تخصصي و حرفه‌اي را در زمينه‌ي كودك و نوجوان آغاز كرديد؟
نخستین کتابی که برای نوجوانان کار کردم «فرهنگ‌نامه‌ی نوجوان: کلید دانش» بود که یک دانش‌نامه (دایرةالمعارف) است. پیش از این اثر، مقاله‌ها و کتاب‌هایی برای نوجوانان ترجمه کرده بودم. اما کلید دانش پرآوازه شد و در بیست هفتمین دوره‌ی کتاب سال (بهمن 1386) برگزیده شد. این کتاب زمینه‌ای شد برای کارهای آینده‌ی من در زمینه‌ی دانش‌نامه و تاریخ علم. من به طور جدی به معرفی تاریخ علم برای نوحوانان پرداختم و زمینه‌ی کاری من همین تاریخ علم برای نوجوانان شد.
بیش‌ترین جایزه‌هایی که من گرفتم برای تاریخ علم بوده است. نوجوانان نیز از این کتاب‌ها استقبال کردند و بیش‌ترین فروش را همین کتاب‌های من داشته‌اند. سرانجام در سال 1388 جايزه‌ی قلم پرنده‌ی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را دريافت کردم. آن روز من بسیار خوشحال بودم.
درباره‌ي مجموعه‌ي هفت‌جلدي تاريخ علم براي نوجوانان، چطور اين سوژه را انتخاب كرديد؟
درباره‌ی کتاب‌های تاریخ علم برای نوجوانان باید بگویم هنگامی که من این کتاب‌ها را آماده می‌کردم، کتابی که یک دوره‌ي تاریخ علم را به زبان ساده برای نوجوانان بازگو کند، وجود نداشت. به وِیژه کتابی با عنوان «علم در ایران باستان» که برنده‌ی کتاب فصل بهار 1388 شد، برای نوجوانان نوشته نشده بود. بنابراین به نظرم رسید که این کمبود را جبران کنم و خوش‌بختانه انجام شد و خوب هم پذیرفته شد.
نگارش اين اثر چه مدت به طول انجاميد؟
این کتاب را برپایه‌ی پژوهش‌های چندساله‌ام در حوزه‌ي تاریخ علم نوشتم، هرچند نگارش آن تنها شش ماه طول کشید.
اگر اكنون اين كتاب‌ها را مرور كنيد چه تغييراتي در آن ايجاد خواهيد كرد؟
کتاب‌های غیرداستانی را هرچند سال یک بار بهتر است ویرایش و کاستی‌های آنان را برطرف كنیم. امیدوارم فرصتی فراهم شود که از نظرهای نوجوانان درباره‌ی کتاب علم در ایران باستان آگاه شوم و سپس به ویرایش آن بپردازم.
توضيحي مختصر درباره‌ي اين مجموعه مي‌دهيد؟
كارشناسان آموزش علوم پيوسته از ارزش آموزش فرايند علم (يعني چگونگي توليد يك مفهوم علمي) به جاي انتقال مفاهيم علمي از سوي آموزگاران به دانش‌آموزان سخن مي‌گويند با آموزش فرآيند علم به كمك تاريخ علم، دانش‌آموزان به‌خوبي درمي‌يابند علم زنجيره‌اي از پرسش‌هاست كه هر پژوهش‌گري كوشيده است پاسخ بخشي از آن را روشن كند.
دانش‌آموزان با مطالعه‌ي تاريخ علم مي‌آموزند كه كشف علمي به زمان، مكان يا فرد خاصي تعلق ندارد؛ بلكه حاصل رويدادهاي به‌هم تنيده‌اي است كه دانشمنداني در زمان‌ها و مكان‌هاي متفاوت در آفرينش آن سهيم بوده‌اند. خلاصه، آن‌ها علم را واقعي‌تر مي‌آموزند و براي ايفاي نقش واقعي در اين زمينه آماده مي‌شوند.
حسن سالاري امروز در آيين آغاز نوزدهمين هفته‌ي كتاب جمهوري اسلامي ايران تجليل تقدير شد.
شنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۰ - ۱۶:۵۳
نظر شما