"فارس الخطاب" فعال رسانهای عراقی، چندی پيش كتاب خود با عنوان "جنگی بدون روتوش" را در ابوظبی رونمايی كرد. اين كتاب كه انتشارات أيله در اردن آن را به چاپ رسانده، مساله پوشش رسانهای تجاوز آمريكا به عراق را در سال 2003 بررسی میكند.\
نويسنده معتقد است مهمترين شاخصههای پوشش رسانهای در اين جنگ در اين نكته قرار دارد كه شبكههايی همچون الجزيره و العربيه تلاش كردند تا حصار رسانهای وزارت دفاع آمريكا را بشكنند و هم آورد شبكههای رسانهای غربی و جهانی به پوشش رويدادها بپردازند.
در اين كتاب ذكر شده است دولت آمريكا، قبل از جنگ و در خلال آن، هجوم رسانهای سنگينی را آغاز كرد كه در آن، رسانههای آمريكايی و غربی، شديدترين عناصر گمراهسازی رسانهای را به كار گرفتند تا با بيشترين استفاده از فرهنگ تصويری، احساس قدرت و تسلط و پيروزی را در نيروهای تجاوزگر ايجاد كنند و همزمان تأثير منفی را بر ملت عراق و نيروهای مسلح آن القا كنند.
پس از اشغال عراق رسانههای غربی و برخی رسانههای عربی همسو تلاش كردند تا با تمركز بر مسايلی همچون «روند دموكراسی سازی در عراق» و «تلاش برخی نيروها برای ناكام گذاشتن آن»، رويكرد وآگاهي آماده واز پيش تعيين شده اي به سمت وسوي دلخواهشان ايجاد كنند. آنها تمامی اقداماتی را كه در جهت مقاومت در برابر اشغال عراق صورت میگرفت، "اقدامات تروريستی" میخواندند.
نويسنده در اين كتاب محدوديتهايی را كه نيروهای اشغالگر آمريكايی و انگليسی در آزادی عمل و فعاليت روزنامهنگاران و اصحاب رسانه ايجاد میكردند بررسي ومطرح كرده است. از آنها میتوان به ايجاد كانالهای ارتباطی با نهادهای رسانهای بزرگ برای هماهنگی شيوههای پوشش خبری و مشخص كردن خبرنگاران و نظارت بر پوششهای خبری آنها اشاره كرد.
همچنين نيروهای آمريكايی در عراق خبرنگاران را به امضای تعهدنامههايی با هدف نظارت بر پوششهای خبری آنها مجبور میكردند و بارها از روی عمد به مبهم ساختن رويدادها و بيرون راندن خبرنگاران از محل وقوعشان اقدام كردند و حتی در برخی موارد به روی آنان آتش گشودند و تعدادی را هم بازداشت كردند.
در همين شرايط، نيروهای اشغالگر عراق فضای مناسب و ابزارهای حمايتی مختلفی را برای خبرنگاران شبكههای تلويزيونی آمريكايی و غربی فراهم میكردند. در اختيار گذاشتن خودروی زرهی و انجام بررسیهای امنيتی قبل از خروج آنها از مراكز اقامتشان از جمله خدماتی بود كه به اين خبرنگاران داده میشد در حالی كه خبرنگاران عرب در معرض آسيبهای گوناگون قرار داشتند.
عليرغم اين شرايط، جنگ عراق برای نخستين بار برای شبكههای ماهوارهای عربی همچون الجزيره، العربية، ابوظبي و ال بی سی لبنان فرصت رقابت با رسانههای غربی را فراهم كرد. اين شبكهها هم موفقيتهای چشمگيری را در جبران شكاف بزرگی كه در سير اطلاعات و تصاويری كه بر خروجی خبرگزارهای غربی قرار میگرفت، به دست آوردند. اين شبكهها در خبرهاي خود از دروغ پردازيها و تناقضگويي شبكههای تلويزيونی و راديوهای غربی در پوشش رسانهای جنگ عراق پرده برداشتند.
در عكس العملهای شديد به فعاليتهای اين رسانههای منطقهای، دفاتر شبكههای الجزيره و ابوظبی در بغداد بمباران و برخی خبرنگاران كشته و زخمی شدند. دفتر الجزيره بسته شد و اين وضعيت برای العربيه هم (البته به شكل موقت) رخ داد.
نويسنده در كنار ارائه اين مطالب، مضامين 37 بخش خبری دو شبكه الجزيره و العربيه را برای مقايسه موضوعی و توازن خبری تحليل میكند. در كنار اين تحليلها، موضع دولتهای عربی از اين شبكهها هم به چشم میخورد.
نظر شما