به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) دومين نشست ادبيات داستاني دفاع‌مقدس، با محوريت نقد و بررسي رمان "سوران سرد"، عصر ديروز (22 خرداد ماه) با حضور "جواد افهمي" نويسنده اثر، "محمدرضا سنگري" و "احمد شاكري" به عنوان مولف و منتقد، در ساختمان مركزي ستاد راهيان‌نور برگزار شد.

احمد شاكري در ابتداي اين نشست، برگزاري جلسات بررسي ادبيات داستاني دفاع‌مقدس را بر اساس واكاوي سه محور كلي دانست و گفت: بررسي مباحث تئوري مرتبط با ادبيات دفاع‌مقدس از منظر معارف و اسلام،‌ مرور جريان‌هاي تاثير‌گذار بر ادبيات دفاع‌مقدس و بكر بودن موضوع داستان، از محور‌هاي اصلي اين نشست‌ها هستند.

وي رمان "سوران سرد" را داراي وي‍ژگي‌هاي قابل بحث در اين نشست خواند و از محمد‌رضا سنگري به عنوان مولف كتاب "ادبيات دفاع‌مقدس"، درخواست كرد كه به تقسيم‌بندي ادبيات دفاع‌مقدس و تبيين جايگاه اين اثر در اين تقسيم‌بندي اشاره كند.

محمدرضا سنگري نيز درباره اين موضوع اظهار داشت: رمان "سوران سرد"، كار ارزشمند و قابل تمجيدي است كه به جرات مي‌توان، آن را بهترين اثر تاليفي در پايان دهه 80 خواند.

وي در ادامه، به تقسيم‌بندي ادبيات دفاع‌مقدس پرداخت و گفت: نخستين اثر تدويني دراين‌باره، كتاب "اولين سرباز "بود كه به فاصله 12 روز از آغاز جنگ منتشر شد. آثار آن دوران با توجه به اقتضاي شرايط، داراي شتاب‌زدگي، نبود بازنگري و تحليل، غلبه شعارزدگي، هيجان‌زدگي و كم‌رنگ بودن ساختار و تكنيك در خلق اثر، نگاه رسانه‌اي به اثر و نداشتن پشتوانه تئوري قوي بودند كه اين موارد، جزء نقاط ضعف آثار ادبي منتشر شده در ابتداي دهه 60 محسوب مي‌شوند.

سنگري ادامه داد: در دهه دوم، از شتاب‌زدگي آثار كاسته شد و نشست‌هاي مختلف ادبي در داخل و خارج از كشور برگزار شدند. اما در اين دوران نيز به زاويه‌اي نايافته در حوزه ساختار و مضمون كاوش نشد. اما در دهه دوم، ظرفيت تازه‌اي در ادبيات دفاع‌مقدس ايجاد شد و برخي از جريان‌هاي انحرافي ادبيات دفاع‌مقدس نيز در اين مقطع قوت گرفتند و اين گونه ادبي در دهه سوم نيز به اوج بازنگري رسيد. 

گردآورنده كتاب "راز رشيد" در ادامه، با اشاره به بحث تقدس در آثار دفاع‌مقدس و جايگاه آن در كتاب "سوران سرد" تصريح كرد: نمي‌توان مساله تقدس ادبيات دفاع‌مقدس را كه در دهه 60 بسيار به آن پرداخته مي‌شد، از آثار دهه 80 جدا كرد. بحث تقدس اين نوع از ادبيات، در شخصيت سينا [يكي از شخصيت‌هاي رمان سوران سرد] متجلي مي‌شود و نويسنده كتاب "سوران سرد" در هاله‌اي از تقدس، مشغول شخصيت‌پردازي آن مي‌شود.

وي ادامه داد: به نظر من، هر چند نويسنده سعي در حذف عناصر مذهبي و تقدسي از اين اثر داشته، اما عنصر تقدس در "سوران سرد" بسيار پُررنگ است و باز هم در روال داستان به مساله تقدس پيوند مي‌خورد. اوج اين تقدس‌ها را مي‌توان در بخش‌هايي مانند فضاسازي و لحظات خطر ديد.

محمدرضا سنگري ادامه داد:‌ در واقع وقتي از تقدس حرف مي‌زنيم، به دنبال كنش‌ها، ارزش‌ها و بينش‌هاي هستيم كه همگي رنگ الهي به خود مي‌گيرند. هويت يك انسان مقدس، محصول ارتباط او با خداوند است.

اين صاحب‌نظر حوزه ادبيات، با اشاره به سبك روايي رمان "سوران سرد" تصريح كرد: نويسنده در اين اثر، از سبكي واقع‌گرايانه بهره جسته و مخاطب به اين باور مي‌رسد كه نويسنده در آن صحنه‌ها حضور داشته و تمامي اين اتفاقات را از نزديك لمس كرده است. 

نويسنده كتاب "ادبيات دفاع‌مقدس" تاكيد كرد: برخي از نويسندگان دهه 80 به دليل پس‌رفتگي‌ و جوزدگي، نقطه‌هاي منفي شخصيت‌ها را بزرگ مي‌كنند. در اين اثر نيز صابر، شخصيتي منفي است. اما نويسنده آن را سركوب نكرده و شخصيت‌هاي داستان را به خوبي در كنار هم مطرح مي‌كند. اين رمان همچنين داراي ضرب‌آهنگي قوي و به گونه‌اي است كه وقتي رمان را به پايان مي‌رسانيد، ذهن شما هنوز درگير شخصيت سينا باقي مي‌ماند.

سنگري توصيف‌هاي دقيق، جزيي‌نگري و تاثير‌گذاري بر روي مخاطب را جزء برجسته‌ترين ويژگي‌هاي رمان "سوران سرد" خواند و گفت:‌ بستر اين رمان، بر اساس انتقام و خيانت شكل گرفته است. اما ارزش‌هاي ناب الهي بر رفتار‌هاي انساني متجلي مي‌شود. البته بايد به اين نكته توجه داشت كه رمان "سوران سرد"، شباهتي به رمان‌هاي دهه 60 ندارد. زيرا اگر مي‌خواست از مضاميني مانند پلاك، مكاشفه و الهام، ‌خلوت شبانه و پيشي گرفتن براي شهادت استفاده كند، از ارزش‌هاي ادبي در دهه 80 برخوردار نمي‌شد.

افهمي نويسنده رمان در پايان نشست درباره عنصر تقدس در رمان "سوران سرد" گفت: تقدس، ذاتا" در فرآيند داستان دفاع‌مقدس وجود دارد و لازم نيست كه مدام درباره آن صحبت شود. جنگ و دفاع‌مقدس، واجد يك فرايند تقدس است كه كسي توان تقدس‌زدايي از آن را ندارد. اما اين نگاه نبايد مانع شخصيت پردازي نويسنده شود. رمان "سوران سرد " نيز با تكيه بر فرآيند تقدس دفاع‌مقدس، نگاهي واقع گرايانه به جنگ دارد.