جلد هشتم کتاب «اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم» مجموعه اسنادی از روایت اشغال ایران در روزنامه‌های خارجی، اسناد باقیمانده از کنگره‌ها و کنفرانس‌هاست. این کتاب از سوی مرکز پژوهش و اسناد معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهوری و با همکاری موسسه خانه کتاب منتشر شد.-
این کتاب افزون‌بر «پیشگفتار»، «مقدمه» و «راهنمای اسناد» شامل بخش‌های «ورود آمریکایی‌ها به ایران»، «اشغال ایران به روایت روزنامه‌های جهان»، «کنگره‌ها و کنفرانس‌ها» و «کنفرانس تهران» است و نشانگر اهمیت نقش ایران در جنگ جهانی دوم است.
در ابتدای مقدمه کتاب نوشته شده است: «جنگ جهانی دوم علاوه‌بر اشغال ایران، تجربه‌ای در سیاست خارجی است. هر چند این تجربه تلخ و گزنده بود اما به ایرانیان رویی دیگر از سکه عرصه بین‌المللی را نمایاند. این روی سکه همانا روابط با آمریکا بود. کشوری که در نظر برخی از ایرانیان، می‌توانست در صحنه سیاست خارجی بدیلی برای شوروی و انگلستان باشد. مجلد حاضر روایتی مستند از این تجربه و تشکیل کنفرانس‌های بین‌المللی در برهه جنگ جهانی دوم دارد.»
اشغال ایران در جنگ جهانی دوم که سوم شهریورماه 1320، به بهانه استفاده از ایران به‌عنوان پل پیروزی متفقین در صحنه جنگ با آلمان و دولت‌های محور اتفاق افتاد. در این میان آمریکا، ضلع دیگری از پیمان آتلانتیک، وارد ایران شد، بدون آن‌که پیمان مشترکی با ایران منعقد کند. این مساله علاوه‌بر تخلف از پیمان اتحاد متفقین با ایران، هیچ تعهدی را بر دوش آمریکا نمی‌گذاشت. در نهایت تلاش‌های ایران برای امضای قراردادی با آمریکا در این زمینه بی‌نتیجه و خساراتی که از سوی این کشور به ایران وارد شد، بی‌پاسخ ماند.
بخشی از اسناد کتاب به مطالب روزنامه‌های جهان درباره اشغال ایران پرداخته است. این روزنامه‌ها از کشورهایی مانند سوئد، انگلیس، روسیه، آمریکا، ترکیه، هند و برخی روزنامه‌های عربی گردآوری شده‌اند. روزنامه‌نگاران این دوره راویان مصایبی بودند که بر ملت ایران روا داشته می‌شد، مصیبت‌هایی که در نظر سیاستمداران غربی از الزامات جنگ به‌شمار می‌رفت. دانستن این نکته بسیار ضروری است که این اسناد در بررسی و مطالعات تاریخ معاصر ایران نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند.
دیگر مجلدهای این کتاب با عنوان‌های «تحمیل پیمان سه‌جانبه، اعلان جنگ به آلمان و تصرف اماکن و اموال»، «سانسور و مداخله در امور پولی و مالیاتی»، «راه‌ها، راه‌آهن و فرودگاه‌ها، قطع درختان، نان و غله، مهاجرین لهستانی در ایران»، «قتل، تعدی، تجاوز و نقض حاکمیت»، «بازداشت و تبعید» و «سانسور مطبوعات، بازداشت‌شدگان، جابه‌جایی نیروها و ...» پیش از این به‌چاپ رسیده بودند.
چاپ نخست جلد هشتم کتاب «اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم» در 391 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 15 هزار تومان از سوی مرکز پژوهش و اسناد معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهوری و با همکاری موسسه خانه کتاب در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ معاصر قرار گرفته است.
کد مطلب : ۱۷۳۴۱۷
https://www.ibna.ir/vdca6en6049n0y1.k5k4.html
