به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، روند صنعتي شدن كشورها و جوامع، دليلي بر توليد انبوه كالاهايي است كه ميبايست مصرف شوند تا اهداف سرمايهگذاران تا حدودي برآورده شود.
در آموزههاي اسلامي، از توجه فراوان به ظواهر زندگي پرهيز داده ميشود. برخي پيآمدهاي منفي تجملگرايي از ديدگاه اسلام عبارتند از: غفلت از ياد خدا، فاصله گرفتن از توده مردم، بياثر شدن اندرزهاي مسوولان، پوچي و بيهدفي در زندگي.
صرفنظر از سازوكارهايي كه در حوزه سياستگذاري و برنامهريزي سيما ميتواند در پيشگيري از توسعه فرهنگ تجمل و اسراف موثر باشد، بايد مجموعه اقداماتي را نيز در حيطه برنامهسازي نيز در نظر گرفت. سازوكارهاي مربوط به عوامل برنامهساز، موضوع برنامه و مرتبط با فضاسازي برنامه از جمله اين اقداماتند.
در اين تحقيق، محتواي برنامههاي سيما در چند بخش بررسي ميشوند؛ پيامهاي بازرگاني، سريالهاي تلويزيوني، مسابقات و برنامههاي سرگرمي، سينمايهاليوود و معضل توليدات بدون پشتوانه پژوهشي.
هريك از اين موارد، نشانهاي است از وجود دلايلي كه مصرف و تجمل همچنان در لابهلاي برنامههاي سيما در حركت است و با تكنيكهايي نظير تمركز، توجه، نما، كليشهسازي و... براي گسترش فرهنگسازي تجمل تلاش ميشود. بايد دانست تجملگرايي آسيبهايي را در سطح فردي، خانوادگي و اجتماعي پديد ميآورد. در سطح فردي، هويت و نظام ارزشي فرد تغيير ميكند و پيآمدهاي روحي و رواني زيادي نيز براي فرد به بار خواهد آورد. ايجاد تنشهاي گوناگون در خانواده از جمله آسيبهاي خانوادگي است.
گسيختگي فرهنگي و تشديد فاصله طبقاتي نيز از جمله پيآمدهاي اجتماعي اين رويه به شمار ميرود.
هر اندازه تلويزيون از راه سازوكارهاي آشكار و پنهان، الگوهاي زندگي تجملگايي را برجسته سازد يا ارزشهاي مبتني بر مصرفگرايي را در برنامههايش بازنمايي كند، در كاشت روحيه تجملگرايي در ميان مخاطبان اثرگذار خواهد بود.
درباره فرآيند توليد برنامههاي تلويزيوني، دو عامل مهم برنامهريزي ـ سياستگذاري و برنامهسازي بررسي شده است. در بحث سازوكارهاي مربوط به برنامهسازي، نقش عوامل برنامه، روش فضاسازي و محتواي برنامهها از همديگر تفكيك و به تفضيل بيان شده است. در زمينه سازوكارهاي مربوط به محتواي برنامهها، به تشريح مجموعهاي از عوامل، تكنيكها و رويههاي خواسته و ناخواسته پرداخته شده كه به وسيله پخش مجموعههاي تلويزيوني، پيامهاي بازرگاني و ديگر برنامهها در گسترش تجملگرايي سهيماند.
يكي ديگر از هدفهاي اين پژوهش، شناخت آسيبهاي فردي، خانوادگي و اجتماعي تجملگرايي است كه با بحث درباره آنها، راهكارهايي نيز ارائه ميشوند. اين راهكارها براي كاهش آثار تلويزيون در گسترش تجملگرايي، بهرهگيري از توانايي اين رسانه براي گسترش الگوي صحيح مصرف و سادهزيستي و فرهنگسازي در اين باره است.
بر اساس مطالب كتاب، «در جوامع امروزي كه موانع توليد كالاهاي صنعتي و فرهنگي تا اندازه زيادي از ميان برداشته شده، آنچه از نظر تحليلي، اهميت چشمگيري يافته، مصرف و الگوهاي فرهنگي آن است. در اين ميان، رسانههاي جمعي بهويژه تلويزيون در شكلدهي به الگوهاي مصرف و منزلت در ميان اقشار مختلف اجتماعي نقش مهمي ايفا ميكنند. عملكرد تلويزيون ميتواند يا به شيوه مثبت در راستاي ايجاد فرهنگ صحيح مصرف باشد يا برعكس، مدلهايي از رفتار و نگرش تجملگرايي را براي مخاطبان عرضه كند. براي شناخت سمتگيري تلويزيون در هركدام از اين جهتها، نيازمند بررسي سازوكار و فرآيندهايي هستيم كه در اين امر دخيل هستند. پس از بررسي اين سازوكار ميتوان راهكارهايي براي بهبود عملكرد تلويزيون در اين حيطه پيشنهاد داد.»
چاپ نخست كتاب «بررسي تجملگرايي در برنامههاي سيما» در شمارگان 1200 نسخه، 104 صفحه و بهاي 15000 ريال راهي بازار نشر شد.
شنبه ۲۹ خرداد ۱۳۸۹ - ۱۵:۱۸
نظر شما