حسن رحیمی، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به شرایط دشوار کتابفروشیها، بیان کرد: در سالهای اخیر، سایتهای فروش آنلاین کتاب به یکی از معضلات جدی کتابفروشیها تبدیل شدهاند، اما ریشه اصلی این مشکل را باید در رفتار ناشران جستوجو کرد.
وی با تاکید بر نقش ناشران در ایجاد شرایط نامطلوب برای کتابفروشان، ادامه داد: ناشران تخفیفهای قابل توجهی به سایتهای فروش آنلاین کتاب ارائه میدهند؛ درحالی که همین میزان تخفیف را برای کتابفروشان در نظر نمیگیرند. این تفاوت در سیاست فروش، عملاً امکان رقابت را از کتابفروشیها گرفته است؛ بنابراین ضروری است ناشران با یکدیگر به توافق برسند و تخفیفی که به کتابفروش میدهند، برای سایتها نیز اعمال شود تا نوعی تعادل در بازار کتاب ایجاد شود. البته تعداد اندکی از ناشران هنوز هم با کتابفروشیها رفتاری منصفانه و دوستانه دارند.
مدیر کتابفروشی فرهنگستان، ادامه داد: مثلاً، برخی ناشران که در حوزه کتابهای آموزش زبان فعالیت میکنند، کتاب را با ۵۰ درصد تخفیف به کتابفروش میفروشند، اما همین میزان تخفیف را برای تکفروشیهایی که بدون واسطه و مستقیم از ناشر خرید میکنند نیز در نظر میگیرند. در چنین شرایطی، کتابفروش هیچ مزیتی نسبت به فروش مستقیم ناشر یا سایتهای آنلاین ندارد.
به گفته وی، این مسئله موجب میشود، کتابفروش نتواند با سایتهایی که علاوهبر دریافت تخفیف زیاد، دوباره روی قیمت نهایی کتاب تخفیف میگذارند، رقابت کند. طبیعی است که مخاطب، در نهایت ترجیح میدهد کتاب را با قیمت کمتر و از سایتها، تهیه کند و کتابفروشی به حاشیه رانده میشود.
وی با تأکید بر اینکه مشکل کتابفروشیها صرفاً به سایتهای فروش آنلاین کتاب محدود نمیشود، گفت: یکی از چالشهای اساسی، سایتهایی هستند که خود ناشران ایجاد کردهاند و مستقیم، با تخفیفهای ویژه کتاب میفروشند. این روند نشان میدهد که برخی ناشران عملاً تمایلی به ادامه حیات کتابفروشیها ندارند و ترجیح میدهند چرخه توزیع کتاب را بهطور کامل در اختیار بگیرند.
مدیر کتابفروشی فرهنگستان در توضیح چرایی گرایش ناشران به همکاری با سایتهای آنلاین، افزود: میزان فروش و نقدینگی سایتها بهمراتب بیشتر از کتابفروشیهاست. برای ناشر، کار کردن با یک سایت بزرگ که فروش زیادی دارد، سادهتر و سودآورتر از همکاری با کتابفروشی است که فروش محدودی دارد و از نظر مالی توان رقابت با سایتها را ندارد؛ علاوه بر این، سایتهای فروش کتاب، امکانات گستردهای برای تبلیغات و حضور پُررنگی در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی دارند، اما من چنین توان و بودجهای برای تبلیغات ندارم.
رحیمی، ادامه داد: حتی ایجاد یک سایت فروش نیز برای بسیاری از کتابفروشان امکانپذیر نیست؛ چراکه هزینه طراحی، پشتیبانی و تبلیغات آن زیاد است. پیشتر هم به سراغ این کار نرفتم، چون هرگز تصور نمیکردم سایتهای فروش آنلاین کتاب تا این اندازه قدرتمند شوند و چنین ضربه جدی به کتابفروشیها وارد کنند. اگر میدانستم شرایط به این سمت پیش میرود، قطعاً زودتر به فکر راهحلی میافتادم.
وی با اشاره به وضعیت کتابفروشیها در شهرستانها، گفت: با بسیاری از آنان در ارتباط هستم. برخی حتی دسترسی مناسبی به اینترنت ندارند؛ در چنین شرایطی چگونه میتوان انتظار داشت با سایتهای فروش آنلاین رقابت کنند یا حتی از انتشار تازههای نشر بهموقع مطلع شوند؟ این فاصله، شکاف بزرگی میان مرکز و شهرستانها در حوزه کتاب ایجاد کرده است.
رحیمی، با بیان اینکه کتابفروشان عملاً راهی برای مقابله با سایتهای فروش کتاب ندارند، بیان کرد: بسیاری از کتابفروشیها ناچار به تعطیلی یا تغییر شغل شدهاند. بهعنوان نمونه، در منطقه نارمک حدود ۱۲ کتابفروشی تعطیل شده است. تلاش میکنم کتابفروشی را سرپا نگه دارم تا مجبور نشوم، سیگار و تنباکو بفروشم. همانگونه که گفته شد، یکی از دلایل اصلی این وضعیت، تخفیفهای نامعقولی است که ناشران به تکفروشیها و سایتهای فروش کتاب میدهند و عملاً کتابفروشیها را از میدان خارج میکند.
وی با این توضیح که کتابفروشیها از روزی ضعیف شدند که امکان فروش کتاب درسی را از آنها گرفتند، ادامه داد: اگر فروش کتابهای درسی دوباره به کتابفروشیها بازگردانده شود، بخش قابل توجهی از مشکلات حل خواهد شد. مراجعه مخاطبان افزایش مییابد و معمولاً وقتی خانوادهها برای خرید کتاب درسی وارد کتابفروشی میشوند، تازههای نشر را هم تهیه میکنند. پیشتر مشتریانم را میشناختم و با مخاطب زیادی در ارتباط بودم، اما امروزه بسیاری از آنها دیگر مراجعهای ندارند. فروش کتاب درسی تأثیر صددرصدی بر درآمد کتابفروشی داشت.
مدیر کتابفروشی فرهنگستان با انتقاد از عملکرد نهادهای مسئول، گفت: در این زمینه، وزارت آموزشوپرورش و وزارت فرهنگ، نقش مهمی دارند. این دو وزارتخانه میتوانند با همکاری یکدیگر، فروش کتابهای درسی را دوباره به کتابفروشیها بازگردانند و از این طریق به حفظ کتابفروشیها کمک کنند.
نظر شما