به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اراک، مریم طالبی، کارشناس مسئول برنامه ادبی «سهشنبههای اندیشه»، هدف از برگزاری این نشستها را نقد و خوانش آثار منتشر شده نویسندگان و شاعران استان مرکزی عنوان کرد و گفت: در این نشست ادبی، مجموعه غزل «مادرم تاک» اثر شاعر اراکی مرضیه رستمی مورد نقد و خوانش قرار گرفت.
وی با اشاره به امکان ارائه آثار توسط علاقهمندان برای نقد در این نشستها افزود: این دومین جلسه نقد تخصصی است که با مجموعه غزل «مادرم تاک» آغاز شده است؛ کتابی که بسیاری از مخاطبان تهیه و مطالعه کردهاند. خوانش این اثر لذتبخش بوده و ارزش چند بار خواندن دارد.
تحلیل اسطورهای و زبانی اثر
در ادامه اسدالله عباسیان، شاعر استان مرکزی، گفت: عنوان کتاب و محتوای آن نشان میدهد درک عمیق متون، بهویژه در زبان فارسی، نیازمند درک لایههای فرهنگی و اسطورهای است.
وی افزود: برای مثال، واژهای مانند تاک هم به مصداق عینی (گیاه) اشاره دارد و هم در بافت فرهنگی مانند پیام مادرم تاک معنایی نمادین مییابد.
عباسیان، استفاده هنرمندانه رستمی از ترکیبات تصویرساز را از نقاط قوت اثر دانست و گفت: ترکیباتی مانند دل شیرخواره، تنگ اضطراب، روح کودک، کلوخ انداختن، شمسالعماره و… هر یک زمان، مکان، اجتماع و فرهنگ خاصی را تداعی میکنند و افزون بر تفسیر ظاهری، در خلق مفاهیم جدید، وحدت بیان، انتقال حس و ایجاد کانونهای شعری نقش دارند.
نقد فنی و محتوایی اثر از نگاه یک شاعر منتقد
در این نشست ادبی، فرامرز احمری شاعر و منتقد، با اشاره به نقاط قوت اثر گفت: با وجود قوتهای فراوانی که دوستان به درستی اشاره کردند، چند دیدگاه متفاوت دارم.
وی درباره عناصر تاریخی و اجتماعی افزود: برخی توصیفات از فضای گذشته (مانند زندگی در دهههای ۴۰ و ۵۰) ممکن است برای نسل امروز که آن شرایط را ندیده، نیاز به تصویرسازی دقیقتری داشته باشد تا همذاتپنداری کاملتری ایجاد شود.
بحث درباره واژه «مدرن»
احمری در ادامه بیان کرد: با اطلاق واژه مدرن به برخی اشعار موافق نیستم. مدرنیسم تعریف مشخصی دارد و در این آثار، بیشتر تلفیقی هوشمندانه از عناصر کهن و نو دیده میشود؛ مشابه کاری که شاعرانی مانند هوشنگ ابتهاج در غزل نو انجام دادند.
زیباییشناسی و ساختار محکم شعر
وی درباره نقاط قوت مجموعه خاطرنشان کرد: زیباییشناسی کلام، چینش استادانه واژهها و هماهنگی میان محتوا و فرم، از ویژگیهای درخشان این اثر است. نمونهای مانند بیت:
بسپارم به تیغ تابش تو / سهتیغ قله مهوش برف
نشاندهنده مهارت شاعر در تصویرسازی و ایجاد لایههای معنایی است.
احمری درباره قرابت اشعار با طبیعت نیز گفت: یکی از ویژگیهای برجسته این اشعار، آمیختگی عمیق با طبیعت و اشیا است که بیانگر درونیسازی تجربیات زندگی است.
وی افزود: استحکام ساختار و چینش واژگان آنچنان محکم و دقیق است که به قول شاملو، مانند آجرچینی استوار است و تغییر یک کلمه میتواند ساختار شعر را بر هم بزند.
انگیزه چاپ نخستین کتاب تا دغدغه مجموعه دوم
مرضیه رستمی، شاعر مجموعه «مادرم تاک»، با بیان اینکه این کتاب نخستین تجربه مکتوب اوست و اغلب اشعار آن سرودههای سالهای ۴۰۰ تا ۴۰۳ است، درباره انگیزه چاپ اثر گفت: واقعیت این است که ما شعر نمیگوییم که در گنجه نگهداریم؛ مخاطب و بازخوردش همیشه مهم است. وقتی مدتی از نوشتن اثری میگذرد، ممکن است ارتباط حسی شاعر با برخی آثارش کمرنگ شود و گزینش را سختتر کند. فکر کردم اشعار دو سه سال اخیر را پیش از اینکه مانند کارهای سالهای دور در ذهنم غبار بگیرند، به مخاطب برسانم.
درباره کتاب دوم
وی درباره انتشار کتاب دوم توضیح داد: چندان مطمئن نیستم به این زودی امکانپذیر باشد؛ چون در مجموعه اول، اثر شاعر با دیگران مقایسه میشود اما در مجموعه دوم، شاعر با خودش سنجیده میشود. این امر نیازمند مطالعه، رشد و پیشرفت است و امیدوارم این اتفاق بیفتد.
انتخاب عنوان؛ پیوند اسطورهای «مادر» و «تاک»
رستمی درباره انتخاب عنوان کتاب گفت: برای من مهم بود که نام کتاب ناظر بر زنانگی و مادرانگی باشد. در ادبیات فارسی و بسیاری از خمریهها، وقتی تاک میآید، مستقیماً از آبستنی و زایش سخن میرود.
وی به اشعاری از منوچهری دامغانی اشاره کرد که در آن تاک به زایش و باروری نسبت داده شده است.
وی ادامه داد: مادر در فرهنگ ایرانی نماد زایش، پرورش، پناه، تداوم نسل و عشق بیقید و شرط است و تاک در ادبیات فارسی و اسطورههای جهان نماد حیات، سرمستی و بالندگی. پیوند این دو، لایهمند، تأویلپذیر و دارای بار اسطورهای، عاطفی و نوستالژیک است.
زنانگی در شعر؛ بازتابی طبیعی و غیرتحمیلی
این شاعر درباره حضور عناصر زنانه در شعرهایش گفت: کتاب من از عناصر زنانه زیادی برخوردار است، اما همه اینها به صورت طبیعی در روند نوشتن شکل گرفتهاند و هیچ اصراری بر پررنگ کردن آن نداشتم. جلوه زنانگی در شعر وابسته به نشانههای ظاهری نیست؛ اگر شاعر زن در عاطفه صادق باشد، لحن و جریان حسی زنانه خودبهخود در اثر نمود پیدا میکند.
در این نشست تخصصی نقد ادبی، دیگر شاعران حاضر در این نشست از جمله مریم طالبی، علیرضا مومنی، مریم سادات حسینی، فرهاد سلیمانی و شهروز کاکاوند به نقد کتاب مجموعه غزل «مادرم تاک» پرداختند.
نظر شما