سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - اکرم عباسی: بعد از نوسازی و بازطراحی قدیمیترین کتابخانه خراسان شمالی یعنی کتابخانه عمومی علامه دهخدا در بجنورد، بخش کودک این کتابخانه فضایی نو و استاندارد برای فعالیتهای آموزشی و فرهنگی کودکان به خود دیده است.
مسئول کتابخانه علامه دهخدا در این باره بیان کرد: کتابخانه عمومی علامه دهخدا که به عنوان قدیمیترین کتابخانه عمومی استان شناخته میشود، سالها بهعنوان یک مرکز فرهنگی شاخص و معتبر در بجنورد و حتی استان مطرح بوده اما با گذشت زمان، نیاز به بازنگری در فضاها و امکانات آن بیش از پیش احساس میشد که با اجرای طرح بازطراحی، توانستیم ضمن حفظ هویت اصیل کتابخانه، تغییراتی اساسی ایجاد کنیم که این تغییرات بهویژه در بخش کودک تأثیر چشمگیری داشت.
منصوره یوسفی گفت: اکنون بخش کودک با فضایی وسیعتر، دکوراسیونی متناسب با روحیات کودکان و تجهیزاتی استاندارد، محیطی دلپذیر و جذاب برای برگزاری فعالیتهای فرهنگی و آموزشی فراهم آورده که این تغییرات بهخوبی توانسته توجه خانوادهها را جلب کند و بازخورد مثبت والدین نشان داده که سرمایهگذاری در این حوزه، اقدامی درست و بهموقع بوده است.
تجهیز تا پایان شهریورماه
یوسفی در ادامه با تشریح وضعیت کنونی بخش کودک افزود: در حال حاضر این بخش به ۸ صندلی و ۲ میز تجهیز شده که فقط پاسخگوی بخشی از نیازها است اما با توجه به استقبال روزافزون مراجعان خردسال و والدینشان، ما بهخوبی میدانیم که این امکانات کافی نیست و به همین دلیل، با پیگیریهای مستمر و همکاری نهاد کتابخانههای عمومی کشور، برنامهریزی کردهایم تا تجهیزات بیشتری تهیه و تا پایان شهریورماه سال جاری به این بخش اضافه کنیم.
وی مطرح کرد: هدف ما این است که کودکان هنگام حضور در کتابخانه، با کمترین محدودیت فیزیکی و بیشترین امکانات مواجه باشند تا تجربهای شیرین و بهیادماندنی از مطالعه و فعالیتهای متنوع برایشان ایجاد شود.
رضایتمندی کودکان و والدین
مسئول کتابخانه علامه دهخدا، در ادامه یکی از بزرگترین دستاوردهای این تغییرات را افزایش رضایتمندی و علاقهمندی کودکان دانست و افزود: هیچ پاداشی برای ما بهاندازه دیدن لبخند رضایت کودکان ارزشمند نیست و وقتی میبینیم کودکان با شوق و ذوق وارد کتابخانه میشوند، ساعتها در کنار کتابها وقت میگذرانند و هنگام خروج نیز با اشتیاق درباره کتابهایی که امانت گرفتهاند صحبت میکنند، احساس میکنیم تلاشهای ما به بار نشسته و همین لبخندها و همین شور و شوقها است که انرژی و انگیزه ما را برای ارتقای سطح خدمات دوچندان میکند و صد البته از سوی دیگر، بازخورد مثبت والدین نیز اهمیت زیادی دارد چرا که آنها محیط کتابخانه را امن، دوستانه و مفید برای فرزندانشان میدانند و همین اعتماد، برای ادامه مسیر ما سرمایهای ارزشمند محسوب میشود.
وی با اشاره به موضوع حمایت از بخش کودک گفت: بدون تردید توسعه و ارتقای چنین بخشی تنها با تلاش یک مجموعه محدود امکانپذیر نیست و ما همواره از حمایتهای داوطلبانه و کمکهای مردمی استقبال کردهایم و معتقدیم مشارکت شهروندان میتواند نقشی تعیینکننده در بهبود وضعیت کتابخانه داشته باشد چرا که هر فرد به نوبه خود میتواند سهمی در ارتقای کیفیت خدمات ایفا کند مثلاً از اهدای کتابهای مناسب با گروههای سنی مختلف کودکان گرفته تا تهیه و در اختیار گذاشتن اسباببازیهای آموزشی که در کنار کتاب، ذهن کودک را فعال و خلاق میسازد.
مشارکتهای عمومی باعث افزایش امکانات است
یوسفی افزود: حتی مشارکت در تأمین تجهیزات موردنیاز، مانند میز و صندلی استاندارد یا وسایل کمکآموزشی، میتواند تأثیر بسزایی در بهبود فضای کتابخانه داشته باشد.
یوسفی بیان کرد: ما بهخوبی میدانیم که کتابخانه تنها با تکیه بر منابع دولتی نمیتواند پاسخگوی تمام نیازها باشد بنابراین همافزایی میان مسئولان، خیرین فرهنگی، والدین و حتی کودکان و نوجوانان، میتواند راههای تازهای برای رشد و توسعه باز کند و هر کتابی که به کتابخانه اهدا میشود، هر وسیله آموزشی که به دست ما میرسد، در واقع فرصتی است برای گسترش دنیای کودکان و افزایش کیفیت خدمات است که خوشبختانه در همین مدت کوتاه پس از بازطراحی، شاهد بودهایم که برخی خانوادهها با عشق و علاقه بخشی از کتابها یا تجهیزات کوچک اما ارزشمند را به کتابخانه هدیه کردهاند و این همراهی برای ما بسیار دلگرمکننده است.
تضمین آینده فردی کودکان و فرهنگی جامعه
وی تصریح کرد: ما در تکاپو هستیم که کتابخانه عمومی علامه دهخدا همچنان جایگاه خود را بهعنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی استان حفظ کند و بخش کودک آن به الگویی برای دیگر کتابخانهها تبدیل شود چرا که باور و اعتقاد داریم که سرمایهگذاری در کودکان و فراهم کردن محیطی شاد، امن و مجهز برای آنان، نه تنها آینده فردی این نسل را تضمین میکند، بلکه آینده فرهنگی جامعه ما را نیز روشنتر خواهد ساخت.
یوسفی با اشاره به هدف اصلی برنامههای این کتابخانه که پرورش و ایجاد علاقه کودکان به کتاب و کتابخوانی و ایجاد فضایی شاد و صمیمی برای آنان است، بیان کرد: برای آنکه جامعهای اهل مطالعه، اندیشمند و اندیشهورز داشته باشیم، باید از همان سالهای نخست زندگی، کودکان و نوجوانان را با کتاب آشنا کنیم و تجربه نشان داده که هرچه ارتباط کودک با کتاب زودتر آغاز شود، میزان علاقهمندی و استمرار او در مسیر مطالعه بیشتر و بهتر خواهد بود و این علاقه، نهتنها در سالهای بعدی زندگی فرد مثمرثمر خواهد بود بلکه به تدریج فرهنگ کتابخوانی را در خانواده و سپس در سطح جامعه قطعاً نهادینه خواهد کرد.
بازطراحی همراه با ایجاد امنیت روانی
وی افزود: بخش کودک کتابخانه علامه دهخدا، بهگونهای طراحی و مدیریت شده که کودکان هنگام حضور در این فضا، حس امنیت، شادی و انگیزه پیدا کنند و ما باور داریم که کتابخانه برای کودک نباید صرفاً محلی رسمی، خشک و همراه با سکوت باشد، بلکه باید محیطی جذاب، خلاقانه و سرشار از رنگ، بازی و داستان باشد تا کودک در همان اولین تجربه احساس امنیت خاطر، شادی و اشتیاق پیدا کند.
یوسفی ادامه داد: در حقیقت رسالت اصلی ما در این بخش، فراهمکردن فضا و بستری است که کودک کتابخانه را نه یک مکان آموزشی بلکه خانه دوم خود و جایی بداند که در آن علاوه بر دسترسی به کتاب، بتواند تخیل، استعداد، خلاقیت و مهارتهای اجتماعی خود را نیز پرورش دهد.
کتابخوانی کودکان زمینهساز پرورش خلاقیت و استعداد
وی با بیان اینکه نقش کتاب در شکلگیری شخصیت و آینده کودکان موثر است، گفت: کتابخوانی نهتنها به رشد فکری و گسترش دایره دانستههای کودک از جمله گستردگی دامنه لغات کمک میکند بلکه زمینهساز پرورش خلاقیت و تقویت قدرت تخیل آنان نیز هست و کودکی که با کتاب انس میگیرد در فرآیند یادگیری، تمرکز بیشتری دارد و در مقایسه با اطرافیان خود که کمتر مطالعه میکنند مهارتهای تحلیلی و زبانی قویتری کسب خواهد کرد.
یوسفی تصریح کرد: این عادت رفتهرفته به عاملی برای موفقیت تحصیلی تبدیل و حتی در زندگی آینده کودک، نقش مهمی در تصمیمگیریها، حل مسئله و تعامل اجتماعی ایفا میکند و قطعاً سرمایهگذاری در حوزه کتابخوانی کودکان، نوعی سرمایهگذاری برای نسل آینده و تضمینکننده آینده فرهنگی و اجتماعی جامعه است.
وی در بخش دیگری از این گفتوگو، کتابخوانی را بهترین و سالمترین سرگرمی برای اوقات فراغت این نسل دانست و تاکید کرد: در شرایطی که کودکان امروز در معرض استفاده از رسانههای دیجیتال و سرگرمیهای کوتاهمدت و بعضاً غیر مفید قرار دارند کتاب میتواند جایگزینی ارزشمند و اثرگذار باشد.
وی گفت: کتابخانه تلاش میکند با طراحی برنامههای متنوع و هدفمند، تجربهای لذتبخش و ماندگار از حضور در محیط کتابخانه را برای گروههای مختلف جامعه، بهویژه کودکان، فراهم آورد که کودک، کتابخانه را تنها محلی برای امانت گرفتن کتاب نداند، بلکه آن را محیطی پویا، آموزنده و شاداب تجربه کند.
اجرای برنامههای متنوع فرهنگی همراه با سنت امانت
وی با بیان اینکه در کنار خدمت سنتی امانت کتاب فعالیتهای فرهنگی متنوعی برای جذب و نگهداشت کودکان در کتابخانه در نظر گرفته شده است، توضیح داد: برنامههایی مانند قصهگویی، اوریگامی، کاردستی، نشستهای کتابخوانی، جمعخوانی متون ساده و جذاب، نقاشی، نمایشهای کوتاه کودکانه و بازیهای فکری و گروهی از جمله فعالیتهایی است که بهطور مستمر در کتابخانه برگزار میشود و این برنامهها به کودکان کمک میکند ضمن تجربه شادی و نشاط، مهارتهای ارتباطی، کار گروهی و خلاقیت خود را پرورش دهند تاجایی تلاش کردیم فضایی ایجاد شود که والدین نیز در این فعالیتها مشارکت داشته باشند تا پیوند میان خانواده، کودک و کتابخانه شکل بگیرد.
وی در ادامه با تأکید بر نقش مهم فعالیتهای فرهنگی در کشف توانمندیهای نسل نو، بیان کرد: برگزاری رویدادها و برنامههای فرهنگی خلاقانه در کتابخانه، صرفاً یک فعالیت جانبی یا سرگرمکننده نیست، بلکه به منزله فرصتی ارزشمند برای کشف و پرورش استعدادهای بالقوه کودکان و نوجوانان است و هر کودک و نوجوانی دنیایی درونی خاص و ظرفیتهای متفاوتی برای یادگیری و خلاقیت دارد و این برنامهها با فراهمآوردن فضایی پویا، تعاملی و دوستانه، کمک میکنند که استعدادهای پنهان آشکار و مسیر رشد هموار شود.
یوسفی با اشاره به جنبههای تربیتی این فعالیتها افزود: ما به خوبی میدانیم که کودکان تنها با مطالعه کتاب رشد نمیکنند، بلکه محیطی که در آن قرار میگیرند و تجربههایی که از طریق بازی، گفتوگو، قصه و فعالیتهای گروهی کسب میکنند، به همان اندازه در شکلگیری شخصیت آنان مؤثر است و برنامههای فرهنگی کتابخانه با هدف تقویت مهارتهای فردی و اجتماعی کودکان طراحی میشوند.
وی گفت: این فعالیتها به آنان یاد میدهد چگونه در قالب گروه کار کنند، چگونه نظر خود را بیان کنند، چگونه به پرسشهای دیگران گوش دهند و چگونه برای یافتن پاسخ پرسشهای خود به کتاب و منابع علمی مراجعه کنند و به همین دلیل، ما این برنامهها را ابزاری برای ارتقای سطح دانش، پرورش شخصیتهای خلاق و تقویت روحیه پرسشگری در نسل آینده میدانیم.
تعامل مستمر با هدف ارتقا سرانه مطالعه در کشور
یوسفی با اشاره به اهمیت تعامل مستمر کتابخانه با جامعه، گفت: اگر هدف ما ارتقای سرانه مطالعه در کشور است، نباید منتظر بمانیم تا کودکان به کتابخانه بیایند، بلکه لازم است خود کتابخانه به سراغ آنها برود. بر همین اساس، کتابداران ما با حضور فعال در مدارس، مهدکودکها و مراکز آموزشی، تلاش خواهند کرد ارتباطی سازنده با نسل نو و آینده برقرار کنند و اجرای برنامههای جذاب کتابمحور در محیطهای آموزشی گام مؤثری در دعوت از کودکان و نوجوانان برای بازدید از کتابخانه و استفاده از ظرفیتهای آن به شمار میرود.
وی گفت: این نسل باید بداند که کتابخانه جایی است که میتوانند در آن تجربههای تازه کسب کنند، دوستان جدید پیدا کنند و از فرصتهای آموزشی و فرهنگی بهرهمند شوند و تعامل مستقیم کتابداران با دانشآموزان، در واقع نوعی پل ارتباطی میان مدرسه و کتابخانه است و این تعامل، انگیزه بازگشت مجدد و پرتکرار کودکان به کتابخانه و استمرار عادت مطالعه را تقویت میکند.
مسئول کتابخانه عمومی علامه دهخدا بیان کرد: بر اساس مشاهدات و بررسیهای ما، در حال حاضر عمدهترین علایق کودکان و نوجوانان مراجعهکننده به کتابخانه، در سه دسته اصلی قابلطبقهبندی است که نخست، کتابهای داستانی که با روایتهای پرکشش و شخصیتپردازیهای خیالانگیز، کودکان را به دنیایی متفاوت میبرد و به آنان اجازه میدهد تا تجربههایی فراتر از زندگی روزمره را لمس کنند دوم، کتابهای روانشناسی کودک که بهویژه در گروه سنی نوجوانان طرفداران زیادی دارد و به آنها در درک بهتر خود، روابط اجتماعی و مسائل هیجانی کمک میکند و سوم، کتابهای علمی و موضوعات مرتبط با علوم جدید است که نشاندهنده دانایی در نسل جدید و علاقه آنان به کشف ناشناختهها است و این نشان میدهد کودکان امروز نهتنها به دنبال سرگرمی، بلکه در جستوجوی یادگیری نیز هستند.
وی تاکید کرد: البته نمیتوان از نقش کتابهای کمکدرسی غافل شد هرچند این گروه از کتابها بیشتر با اهداف آموزشی مورد استفاده قرار میگیرند و بودن این کتابها در کتابخانه فرصتی برای حمایت از دانشآموزان در فرآیند یادگیری و تحصیل است و بسیاری از والدین نیز ترجیح میدهند در کنار کتابهای داستانی و علمی به منابع کمک آموزشی دسترسی داشته باشند تا بتوانند در مدرسه عملکرد بهتری از خود نشان دهند و از این رو ما تلاش کردهایم ترکیبی متوازن از منابع آموزشی و فرهنگی را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار دهیم تا نیاز تحصیلی آنها نیز پاسخ داده شود.
نقش تاثیرگذار کتابداران
یوسفی با تأکید بر جایگاه کتابدار در مسیر علاقهمند کردن کودکان به مطالعه، این نقش را کلیدی دانست و گفت: کتابدار تنها یک فرد برای ثبت و امانت کتاب نیست، بلکه یک همراه و راهنما برای کودک و نوجوان محسوب میشود و دانش تخصصی کتابدار نسبت به محتوا، موضوعات متنوع و گروهبندی سنی کتابها، به او این امکان را میدهد که در زمان معرفی کتاب، بهترین و مناسبترین انتخاب را به مخاطب پیشنهاد کند و این انتخاب آگاهانه و هدفمند، سبب میشود کودک با کتابی روبهرو شود که همسو با علایق و نیازهایش است و در نتیجه تجربهای مثبت از مطالعه در ذهن او شکل میگیرد.
یوسفی در پایان گفت: هدف نهایی ما این است که هر کودک و نوجوان هنگام خروج از کتابخانه، دستکم یک تجربه مثبت و بهیادماندنی از مطالعه با خود به خانه ببرد و همین تجربه است که در طول زمان به عادت تبدیل میشود و آنها را به خوانندگانی مادامالعمر تبدل خواهد کرد.
نظر شما