به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ کتاب «نشانهشناسی ورزش» نوشتهی آرتور آسا برگر، استاد ارتباطات در دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو و ترجمه دکتر مسعود تقیآبادی یکی از آثار کمنظیر در پیوند میان مطالعات فرهنگی، نظریههای نشانهشناسی و ورزش است. این کتاب که در سال ۲۰۲۳ توسط انتشارات معتبر Brill منتشر شده، تلاش میکند ورزش را نهفقط بهعنوان پدیدهای فیزیکی یا سرگرمی عمومی، بلکه بهمثابه متنی فرهنگی و نشانهای تحلیل کند؛ متنی که مملو از معنا، نماد، آیین و بازنمایی است.

برگر کتاب را با ارائهی یک مقدمهی مختصر اما دقیق دربارهی نشانهشناسی آغاز میکند. او با رجوع به نظریههای کلاسیک فردینان دو سوسور و چارلز سندرز پیرس، مفاهیمی چون دال، مدلول و رابطههای نشانهای را برای خواننده غیرمتخصص روشن میسازد. سپس با وامگیری از رولان بارت، یکی از چهرههای برجسته در نشانهشناسی فرهنگی، به تحلیل نمادین کشتی حرفهای میپردازد؛ تحلیلی که پایهای نظری برای ورود به عرصه ورزش و رمزگشایی از معانی پنهان در آن فراهم میکند.
در ادامه، نویسنده به صورت موردی به تحلیل برخی از ورزشهای محبوب بهویژه در ایالات متحده میپردازد. بیسبال، فوتبال آمریکایی و رویداد عظیمی همچون سوپرباول، هر یک بهعنوان متنی سرشار از نشانهها و نظامهای معنازا مورد واکاوی قرار میگیرند. برای مثال، در تحلیل بیسبال، او به ساختار عددی و نمادین این بازی میپردازد، از قانون سهتایی گرفته تا نسبتها و آیینهایی که بازی را در سطحی فراتر از قواعد فنی، به عرصهای فرهنگی بدل میکنند.
بخشی از کتاب به بررسی پارک «فنوی» اختصاص دارد، ورزشگاه معروف تیم بیسبال بوستون رد ساکس، که برگر با استفاده از نشانهشناسی، تاریخچه، اسطورهپردازی و باورهای پیرامونی آن را تحلیل میکند؛ از جمله «نفرین رد ساکس» و روایتهای جمعی که در این فضا تولید و بازتولید میشوند. او در ادامه، با بهرهگیری از دیدگاههای روانکاوانه، به تأثیر روانی فضاهای ورزشی و تجربه تماشاگر میپردازد.
در فصلهای بعد، برگر با نگاهی تطبیقی به فوتبال آمریکایی و فوتبال جهانی میپردازد و جنبههای نمادین، آئینی و حتی دینی این دو ورزش را برجسته میسازد. در بخشی با عنوان «فوتبال و امر مقدس»، نشان میدهد که چگونه برخی ابعاد فوتبال میتوانند نقش جایگزینی برای مناسک دینی ایفا کنند و در قالب آیینهای جمعی، احساس وحدت، تقدس و هویتسازی را بازتولید نمایند.
یکی از بخشهای جالب کتاب، نشانهشناسی پخش تلویزیونی بیسبال است؛ جایی که نویسنده با جزئیات فراوان به تحلیل انواع نماهای دوربین، زاویههای دید و نقش تدوین در شکلدهی به تجربهی تماشاگر تلویزیونی میپردازد. برگر در این بخش، اصطلاح «رواننمایشگری» را مطرح میکند و نشان میدهد که چگونه تصاویر ورزشی، با مهارتهای تدوین و روایت، به محصولی نمادین و روانی تبدیل میشوند که فراتر از گزارش تصویری یک مسابقه عمل میکند.
در فصل مربوط به «سوپرباول»، نه تنها به ساختار نشانهای این رویداد ورزشی بزرگ پرداخته میشود، بلکه اقتصاد، اسطورهسازی و تبلیغات در آن نیز تحلیل میگردد. این تحلیلها، خواننده را به این درک میرساند که سوپرباول صرفاً یک مسابقه ورزشی نیست، بلکه بخشی از ساختار فرهنگی ایالات متحده و ابزار مهمی برای تولید معنا و اسطورهپردازی در فرهنگ عامه است.
در فصل پایانی، نویسنده با نگاهی کلنگر، جنبههای مختلف ورزش را مرور میکند؛ از نشانهشناسی گرفته تا روانکاوی، تحلیل مارکسیستی و زیباییشناسی. این تنوع دیدگاهها باعث میشود کتاب «نشانهشناسی ورزش» نه تنها برای پژوهشگران ارتباطات و نشانهشناسی، بلکه برای علاقهمندان به جامعهشناسی ورزش، مطالعات فرهنگی، رسانه و حتی فلسفه ورزش نیز سودمند باشد.
برگر در نگارش این اثر، از زبان ساده اما علمی بهره برده و با استفاده از تصاویر، مثالها و ارجاعات میانرشتهای، توانسته متنی جذاب و قابل دسترسی برای طیف وسیعی از مخاطبان فراهم کند. کتاب او نشان میدهد که ورزش، با تمام سادگی ظاهریاش، یکی از پیچیدهترین و غنیترین میدانها برای مطالعهی معنا، هویت، قدرت و آیین است؛ میدانی که نشانهها در آن، بهطرزی چشمگیر و چندلایه، عمل میکنند.
گفتنی است که این کتاب در ۱۳۹ صفحه و به قیمت ۲۱۰ هزار تومان و با تخفیف به قیمت ۱۵۷ هزار تومن منتشر شده است.
نظر شما