به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی انتشارات خوارزمی؛ کتاب خَزَران سرنوشت تاریخی قوم یهودی خَزَران یا خَزَرهاست که از پیش از اسلام تا زمان یورش مغولها در شمال دریای خزر میزیستهاند. استاد محمدعلی موحد نخستینبار این کتاب را در سال ۱۳۶۱ از روی نسخۀ انگلیسی کتاب، که بهسال ۱۹۷۶ انتشاریافته بود، ترجمه کرده است.
محمدعلی موحد در بخشی از مقدمه این کتاب نوشته است:
«نام "خزر" یادآور قصۀ قوم تیرهبختی است که در آن سوی دریای خزر، در سرزمینهائی که امروزه در قلمرو جمهوریهای اتحاد شوروی است، میزیسته و روزی چند در آن پیرامونها کِروفِری داشتهاند: روزهائی که در بارگاه خسروان ایران تختی زرین -به نشانۀ اهمیت و بزرگداشت- بهنام پادشاه خزران نهاده بود و مترجمی آشنا بهزبان و خط خزری -به نشانۀ وسعت روابط و کثرت مراجعات- در میان کارمندان دربار بود… این قوم ناراحت و جنگجو، و بالنتیجه مزاحم، همواره در معرض وسوسهانگیزیهای امپراتوری بیزانس (روم) قرارداشتند و هرچندگاه یک بار به شهرهای اران و ارمنستان و آذربایجان هجوم میبردند. گویا یک بار دامنۀ تاخت و تاز آنها در قلب کشور ایران تا دینور و همدان نیز کشانده شده بود. پادشاهان ساسانی برای جلوگیری از یورشهای غافلگیرانۀ آنها یک رشته استحکامات در معابر کوههای قفقاز برپا کردند… خزران در برابر پیشروی لشکریان اسلام ایستادگی نمودند و آنگاه که بسیاری از همنژادان ترکشان به اسلام گرویدند، خزران به دین یهود روی آوردند و کوشیدند تا، به تعبیر کستلر، بهعنوان نیروی سومی در میان اسلام و مسیحیت استقلال خود را در رویارویی با خلافت بغداد از یکسو و با امپراتوری قسطنطنیه از سوی دیگر حفظ کنند… چیزی که هست حقایق تاریخی که کستلر در این کتاب گردآورده به روشنی نشان میدهد که تقریباً نهدهم یهودیان اروپا و امریکا از تبار خزرهای ترک میباشند و ربطی بهاسباط دوازدهگانۀ بنیاسرائیل و قوم موسی و فلسطین ندارند.»
ناشر نیز در بخشی از مقدمه چاپ جدید این اثر آورده است:
«این کتاب که چاپ سومش پس از وقفهای سیساله اکنون پیش روی شماست، از آن دست آثاری است که خواندنشان در روزگار ما که گوشها به شنیدن روایتهای سادهسازانه تاریخی خو گرفته بسیار مغتنم است. آرتور کستلر در این پژوهش شگفتانگیز تاریخی، با نثری صریح و جذاب، ذهن مخاطبش را از مسیر روایتهای رسمی و رایج درباره تبار یهود به سمتوسویی میبرد که کمتر کسی به آن توجه کرده است. این اثر پس از گذشت نیم قرن از نخستین انتشارش به زبان انگلیسی و بیش از چهل سال از انتشار ترجمه فارسیاش همچنان خواندنی است، چراکه هم روایتش را با لحن و بیانی شیوا پیش میبرد و هم در استدلالش چارچوبی استوار و هماهنگ دارد.»
گفتنی است هشتصد و هفتاد و چهارمین شب از شبهای بخارا نیز به مناسبت چاپ کتاب «خزران» به نقد و بررسی این اثر اختصاص یافته است.
در این مراسم که در ساعت پنج بعد از ظهر دوشنبه بیستم مرداد ۱۴۰۴ در تالار استاد جلیل شهناز خانۀ هنرمندان ایران برگزار میشود، سخنرانان دکتر گودرز رشتیانی، دکتر پیام شمسالدینی و علی دهباشی دربارۀ وجوه گوناگون کتاب «خزران» سخنرانی خواهند کرد.
کتاب خزران اثر آرتور کُستلر با ترجمه محمدعلی موحد از سوی انتشارات خوارزمی در ۳۹۱ صفحه با قیمت ۴۵۰ هزارتومان منتشر شده است.
نظر شما