به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست بررسی روند اجرایی «نخستین فلوشیپ نشر تهران» با حضور ناشران و نویسندگان فعال در فلوشیپ به همت انجمن ناشران کتاب کودک و نوجوان برگزار شد.
فتح‌الله فروغی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک‌ونوجوان، در ابتدای این نشست با ارائه گزارش روند اجرایی نخستین فلوشیپ نشر تهران، گفت: حدود دوسه سال پیش، دوستان در انجمن به این جمع‌بندی رسیدند که باید برای توسعه کتاب کودک ایران فکری کرد؛ بنابراین مشورت‌های زیادی داشتیم. با دفتر «گرنت» هم ارتباطاتی برقرار شد و به این جمع‌بندی رسیدیم که ناشران کتاب ایران و به طور کلی ناشران کتاب کودک به طور خاص، برای ورود به این بازار آمادگی‌های لازم را ندارند و اقتضائات موضوع را هم نمی‌شناسیم.
وی افزود: با وجود تلاش‌ها و ارتباطاتی که بعضی از همکاران داشتند، اما نشان داده شد که از ظرفیت لازم برخوردار نیستیم و استفاده هم نکردیم. خود من هم به دلیل سابقه و ذهنیت آموزشی، بن‌بست راه را در آموزش می‌دیدم.
فروغی ادامه داد: احساس می‌کردم آماده شدن برای ورود به بازارهای جهانی به آموزش نیاز داریم. بازار بالقوه است و باید این بازار را بالفعل کنیم؛ بنابراین در انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی جلسه‌های مختلفی برگزار و بازارهای مختلف با حضور فعالان حوزه‌های مختلف نشر کتاب کودک، از جمله نویسندگان، تصویرگران، کارگزاران و ناشران معرفی، ارزیابی و شناسایی شد. اگرچه به نظر می‌رسد که کند بوده و کافی نبود اما حداقل این شناخت را داد که گویا نمی‌دانیم. اینکه آدم خودش بداند نمی‌داند، بخشی از دانش است؛ بنابراین متوجه شدیم که باید پوشش‌های بیشتری داشته باشیم و همزمان با این موضوع کوشش می‌کردیم در شوراهای سیاستگذاری فلوشیپ هم حضور داشته باشیم.
وی گفت: تاکید داشتم همواره فلوشیپ باید از حوزه کتاب‌های کودک آغاز شود. نمی‌خواهم بگویم کتاب‌های دیگر ظرفیت ندارند اما این ظرفیت در کتاب کودک بیشتر است و راه را آسان‌تر می‌کند. به تعبیر من در دوره قبل، شتاب‌زده عمل کردیم اما معتقد بودم که بهتر است در نمایشگاه سی‌وپنجم شروع کنیم و نقاط ضعف و قوت را بشناسیم. اگرچه به نظرم خیلی خوب نشد اما انجمن یک استفاده خوبی از این رویداد برد و ظرفیت کتاب کودک را مشخص کردیم. یکی از آژانس‌های دعوت شده در این رویداد، «آژانس ادبی اینترتوما» بود که با ما وارد گفت‌وگو شد.
فروغی ادامه داد: این موضوع را اساسی‌تر در دفتر مجامع و تشکل‌ها مطرح و تقسیم وظیفه کردیم. برای ورود به بازار جهانی کتاب کودک و نوجوان، کماکان باور داشتیم که علاوه بر آمادگی لازم، محدودیت‌ها شناسایی شود و براساس مذاکره با اینترتوما، انجمن به یک تفاهم‌نامه دسترسی پیدا کرد. تفاهم‌نامه‌ای برقرار کردیم که در آن‌جا خواسته این بود که فلوشیپ را معرفی کنند؛ چون کاربران زیادی داشتند و دوستانی که در فلوشیپ‌های ترکیه حضور داشتند می‌دانند از ظرفیت زیادی برخوردارند و این یک فرصت است. اگرچه بعضی از دوستان این را اشتباه برداشت کردند.
وی افزود: در تفاهم‌نامه قید شده بود که ما را معرفی کنند و این کار را به خوبی انجام دادند؛ در عوض آن‌ها هم درخواست سخنرانی در مراسم افتتاحیه را داشتند که مقبول هم بود. حضور این آژانس کمک می‌کرد به جدی‌تر شدن حضور مهمان‌های خارجی. این تفاهم‌نامه را انجام دادیم؛ یک طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و طرف دیگر اینترتوما بود؛ یعنی انجمن این نقش را داشت و بحث ناشران داخلی را برعهده گرفتیم و بخش ناشران خارجی را دفتر گرنت عهده‌دار شد.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک‌ونوجوان گفت: صحبت‌ها و فرم‌های ارزشیابی نشان می‌دهد که بسیار راضی‌کننده بود و ناشران خارجی راضی بودند. احساس می‌کنم نمره قبولی را گرفتیم. بعد از اطلاع‌رسانی ناشران داخلی از طریق سایت، گروه داوری تشکیل دادیم برای اینکه ببینیم کدام ناشران حق بیشتری دارند برای ورود به این موضوع. گروه داوری ترکیبی بود از نویسندگان، تصویرگران، آژانس‌ها و ناشران که قضاوت می‌کردند. طبقه‌بندی سه گروه A، B، C داشت که گروه اول صددرصد در این رویداد حضور داشتند. بعد از این دعوت، ارزیابی کتاب‌ها انجام شد. از هر ناشر خواستیم پنج عنوان کتاب کودک و سه کتاب نوجوان ارسال کنند. پس از ارزیابی، ۱۵۰ تا ۱۶۰ عنوان کتاب انتخاب شد. واقعیت امر این بود که اگر دست و دلبازی می‌کردیم و عناوین بیشتری انتخاب می‌شد، خوب نبود؛ برای کتاب ایران خوب نبود، یعنی وجه بیرونی وجه خوبی نبود. نهایتاً فکر می‌کنم به ۵۰ یا ۵۱ عنوان کتاب دسترسی پیدا کردیم.
محمد حمزه‌زاده، نویسنده کتاب کودک‌ونوجوان و دبیر جلسه، در ادامه این نشست گفت: از همان روزی که برنامه تمام شد به این فکر می‌کردم، اگر چنین جمعی تشکیل شود و دوستان، فارغ از تعارف‌ها، نقدها و نکات‌شان را بگویند، خیلی کمک خواهد کرد. به نظر من در چنین رویدادی اگر آژانس‌های مختلف در آن مهمان باشند، باید از تجربه آن‌ها استفاده کرد.
برگزاری فلوشیپ به وجهه بین‌المللی ادبیات ایران کمک کرد
رضا حاجی‌آبادی، در بخش بعدی این نشست گفت: به هر شکلی این فلوشیپ برگزار می‌شد، حتی خیلی ضعیف‌تر از این کاری که خیلی خوب اجرا شد، باید از آن دفاع کرد؛ چون کاری است که به فرهنگ مملکت کمک می‌کند. به وجهه بین‌المللی ایران و وجهه بین‌المللی ادبیات و ناشران ایران کمک می‌کند. وجهه‌ای که از سوی دیگران خیلی تخریب شده است. سال‌های خیلی دور، به نشر ایران و ناشران نگاه دیگری وجود داشت؛ گفته می‌شد که این‌ها راهزنان ادبیات هستند.
وی ادامه داد: به نظرم نباید اعتراضی باشد که چرا فردی یا ناشری حضور داشته و دیگری نبوده است. پیشنهاد می‌کنم یک کنسرسیومی از ناشران، نویسندگان و آژانس‌های ادبی حوزه بین‌الملل که با کار بین‌الملل آشنا هستند تشکیل شود. این دورهمی باید تداوم داشته باشد به بهانه برگزاری همین فلوشیپ. بعد از برگزاری هم برای ارزیابی و برنامه‌ریزی برای رویداد بعدی باید این اتفاق بیفتد. توصیه‌ام این است که در برنامه‌های اجرایی بعدی این اتفاق بیفتد. سایت فلوشیپ نباید مسکوت بماند، باید ادامه پیدا کند، بحث‌های آموزشی باید ادامه پیدا کند. یک کنسرسیوم از ناشران و آژانس‌های ادبی شرکت‌کننده باید تشکیل شود و افرادی که با آداب ارتباطات بین‌المللی آشنا هستند در آن حضور داشته باشند، با این هدف که اخلاقاً کپی‌رایت را رعایت کنیم و نسبت به ادبیات این مرز و بوم یک حفاظتی انجام بدهیم و به چهره نشر ایران در عرصه بین‌الملل بهبود ببخشیم.
مدیر نشر هزاره ققنوس افزود: در مجامعی به این شکل، حفظ هویت از هر اعتراض و نکته‌ای بسیار مهم است. با برگزاری فلوشیپ همزمان با نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مخالفم چون نمایشگاه کتاب فلوشیپ را تحت شعاع قرار می‌دهد. امیدوارم در آینده نه فقط در حوزه کتاب کودک و نوجوان، بلکه در حوزه‌های دیگر هم این رویداد برگزار شود.
برگزاری فلوشیپ اقدامی حکیمانه بود
محمدرضا مرتضوی مدیر انتشارات نخل سبز در بخش بعدی این نشست گفت: برگزاری فلوشیپ به نظرم اقدام حکیمانه‌ای بود؛ برای اینکه در کتاب کودک همچنین در تصویرگری و محتوا، فکر می‌کنم حرف برای گفتن داشته باشیم. خصوصاً اینکه فکر می‌کنم سبک تصویرگری کتاب کودک ایران در کل جهان و بین ناشران کاملاً شناخته شده است؛ بنابراین یک اقدام کاملاً پسندیده بود که اتفاق افتاد.
وی ادامه داد: فلوشیپ در هر کشوری که برگزار می‌شود، هدف اولیه می‌تواند بست فرهنگ و ادبیات آن کشور باشد. یکی از راه‌های بست فرهنگ و ادبیات همچنان با مشکل بروکراسی بسیار خسته‌کننده برای دریافت گرنت مواجه هستیم؛ نمونه‌اش را اگر بخواهم عرض کنم، با ناشر ترک قرارداد ۱۲ کتاب را بستم اما با وجود اینکه ناشر ترک یکی از برگزارکنندگان است نتوانستند از گرنت استفاده کنند چون فرایند سختی دارد؛ بنابراین باید در این حوزه تجدید نظر شود.
مرتضوی بیان کرد: سال نخست به نظر من خیلی فراتر از سطح انتظارات بود اما مسئله در انتخاب ناشران خارجی است، برخی از ناشرانی که آمده بودند، دوستان فکر می‌کنم در جلساتی که داشتند متوجه شدند که واقعاً در سطح این فلوشیپ نبودند. خیلی خوب بود که در سایت ما قسمت فروشنده و خریدار را مشخص می‌کردیم تا در انتخاب و در واقع تنظیم جلسات قرارداد بتوانیم این دسترسی را داشته باشند. اگر بتوانیم در قالب یک انجمن و نشست‌های مشترک، استراتژی خود را بیان کنیم، در غنای علمی فعالان این حوزه کمک می‌کند.
علیرضا سبحانی‌نسب در ادامه با بیان اینکه خوشحالم فلوشیپ نشر تهران امسال برگزار شد، گفت: آرزوی سال‌های قبل ناشران بود و آنچه اتفاق افتاد، اتفاق مبارکی بود. سال ۲۰۱۱ نخستین‌بار به نمایشگاه کتاب فرانکفورت رفتم؛ یکی از ناشران گفت: «۳۶۰ روز در دفترمان کار می‌کنیم و این چند روز که می‌آییم اینجا فقط برای ثمره است.» بنابراین سایت اولاً باید مشکلات کمتری داشته باشد و ناشران در طول سال به ثبت‌نام و ارائه بروشور بپردازند. باید کارگاهی داشته باشیم که ذهن ناشر، مولف و تصویرگر با قراردادهای بین‌المللی آشنا شود و افراد به حقوق و تکالیف خود آشنا باشند.
عاطفه شفیعی‌راد، نماینده انجمن تصویرگران ایران در ادامه گفت: نوع برخورد، نوع استقبالی که از ناشران در فلوشیپ می‌شد به نظرم خیلی خوب بود. به نظرم در بحث برنامه‌ریزی قبلی و اطلاع‌رسانی کمی ضعیف بودیم مخصوصاً برای انجمن تصویرگران مشکلاتی بود.
سعیده ارگانی، نماینده انتشارات کانون پرورش فکری کودک‌ونوجوان در بخش بعدی گفت: به نظر من فلوشیپ به این شکل فشرده و حالا با یه سری افراد مشخص تجربه ارزشمندی بود. به نظرم باید قبل از برگزاری این رویداد توضیحات بیشتری راجع بهش داده می‌شد که با دید بازتری بتوانیم در آن شرکت کنیم. از کشور چین، ترکیه بازخوردهای خوبی گرفتیم. در این دوره متوجه شدم که باید دایره مذاکرات را وسیع‌تر کنم.
فاطمه روستاپور از انتشارات میچکا در بخش دیگری از این نشست گفت: روند اطلاع‌رسانی و روند جلسات برای من کمی مبهم بود و پیشنهاد می‌کنم روندی را برای سال‌های آینده در نظر داشته باشیم. در این دوره از فلوشیپ با ناشر چینی و ترکی بحث‌هایی داشتیم در این خصوص که کتاب‌های‌شان جملات طولانی دارد و در ترجمه فارسی حوصله‌سر بر می‌شود و هر دو برای‌شان جالب بود. کتاب‌هایی را که همراه داشتند کتاب‌هایی بود که سلیقه ما را در نظر گرفته بود و فلوشیپ می‌تواند این تبادل اطلاعات را بیشتر کند.
ادبیات کودک ایران، پیشرو در منطقه
سولماز خواجه‌وند، نویسنده و عضو هیأت‌مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، در این نشست با قدردانی از آقای فروغی، رئیس انجمن ناشران کتاب کودک، و اعضای هیأت‌مدیره این انجمن، اظهار کرد: فلوشیپ، فرصتی فوق‌العاده برای من به‌عنوان نویسنده بود. این رویداد با نظم و برنامه‌ریزی دقیق برگزار شد و جای تقدیر دارد که به ابعاد گوناگون یک رویداد فرهنگی بین‌المللی توجه شده بود.
وی با اشاره به نکات برجسته‌ی این تجربه گفت: یکی از نکات جالب برای من، گستردگی بازار جهانی نشر بود؛ تنوع دیدگاه‌ها و سلایق بسیار چشمگیر بود. در این دوره، با ناشرانی مواجه شدم که برخی به‌دنبال کتاب‌های آموزشی بودند و برخی دیگر علاقه‌مند به آثار مذهبی. این مسئله نشان می‌دهد که ادبیات کودک در سطح جهانی، افق‌های متنوع و گسترده‌ای دارد.
خواجه‌وند ادامه داد: با این‌حال، یکی از چالش‌هایی که در گفت‌وگو با یکی از ناشران مهمان متوجه شدم، ناآشنایی کامل آن‌ها با ادبیات کودک ایران بود. درحالی که می‌دانیم ادبیات کودک امروز ایران، هم در حوزه تصویر و هم در حوزه تألیف، از بسیاری از کشورهای منطقه جلوتر است. به‌نظر می‌رسد می‌توان با برگزاری اردوهای معرفی پیش از آغاز فلوشیپ، گامی هرچند کوچک برای ارتقای این آشنایی برداشت.»
وی بیان کرد: جای خالی نویسنده، به‌عنوان کسی که نخستین گام را در فرآیند تولید کتاب با انتخاب موضوع، مضمون و محتوا برمی‌دارد، در این رویداد حس می‌شد. حضور پررنگ‌تر نویسندگان می‌تواند به غنای این نوع برنامه‌ها کمک کند.
اصلان مشهدی، کارشناس ادبیات کودک و نوجوان گفت: از نزدیک در جریان فرایند برگزاری فلوشیپ بودم. ضرورت بحث آموزش در این جلسه بسیار تأکید شد که می‌تواند متولی آن انجمن ناشران باشد و باید برای سال‌های آینده این کارگاه‌ها را بیشتر برگزار کنیم. خیلی از ناشران ما نسبت به ظرفیت‌های موجود بی‌اطلاع‌اند که فلوشیپ از این جهت بسیار کمک‌کننده بوده است.
مائده معینی از بخش بین‌الملل نشر پرتغال گفت: فلوشیپ برای من و نشری که نماینده‌اش هستم خیلی تجربیات ارزشمندی داشت. متوجه شدم تقاضا برای رمان‌ها و کتاب‌های نوجوان بسیار زیاد بود.
آموزش و فرهنگ‌سازی در فلوشیپ مهم است
سیدعلی کاشفی خوانساری که به عنوان نماینده انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در این جلسه حضور داشت گفت: قبل از هر چیزی فکر می‌کنم مهمترین مسئله این است که یک اتفاق خوب بزرگ افتاده است. تداوم و نهادسازی و آموزش و فرهنگ‌سازی در این رویداد از نکات مهم است. فرهنگ‌سازی باید ادامه پیدا کند و زمینه‌سازی برای بخش نهادسازی شود. به نوعی تمام بضاعت نشر کتاب کودک ایران برای حضور در بازار جهانی نشر کنار هم قرار بگیرند و همراه با هم چنین رویدادی را برگزار کنند.
بیتا حسینی به نمایندگی از نشر پیما در این نشست حضور داشت و نکاتی را درباره چالش‌های اطلاع‌رسانی ناشران خارجی و زمان‌بندی گفتگو ارائه داد. درخواست‌های زیادی از رمان نوجوان داشتیم و نباید فراموش کنیم که خیلی از گفتگوهای ما در این فلوشیپ حاصل گپ‌وگفت در نمایشگاه شارجه بود و باید ظرفیت‌های فلوشیپ بررسی شود. به نظرم باید بروکراسی گرنت تسهیل شود و از ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم.
ابراهیم محرابی، مترجم در بخش دیگر گفت: به شخصه با توجه به تجربیاتی که در نمایشگاه‌های دیگر داشتم می‌توانم بگویم که فلوشیپ بسیار عالی برگزار شد. ناشران قدری آماده نبودند؛ لازم می‌دانم تکرار کنم این آماده نبودن به لحاظ لجستیکی باید حل شود و ناشران باید در طول فرصت رویدادها تمرکز کنند تا با برنامه برای مذاکره حاضر شوند.
همزمانی فلوشیپ با نمایشگاه کتاب سخت بود
در ادامه این نشست، فاطمه فریدون، مدیر انتشارات «محراب قلم» گفت: همزمانی برگزاری فلوشیپ با زمان نمایشگاه برای ناشران سخت بود؛ ناآشنایی ناشران خارجی با ظرفیت‌های نشر ایران نیز از مشکلات بود. روزهای برگزاری فلوشیپ، رمان‌های خود را ارائه کردیم و در مجموع، برگزاری فلوشیپ اتفاق خوب و ارزشمندی بود.
فرناز فروغی، نماینده انتشارات شورا نیز درباره روند برگزاری فلوشیپ بیان کرد: افتخار کردم به اینکه ایرانیم؛ چون هر جایی که نیاز به کمک داشتم، یکی از بچه‌ها به من کمک می‌کرد. امیدوارم این اتفاق برای همه مثمرثمر بوده باشد؛ شاید برای من خیلی بیشتر، چون تجربه‌هایی به دست آوردم که خیلی ارزشمند بود.
درباره گرنت کم‌تجربی وجود دارد
در ادامه این نشست، سحر ترهنده، مدیر انتشارات طوطی به نمایندگی از شورای کتاب کودک گفت: بنده در فلوشیپ‌های زیادی شرکت کردم. به نظرم زودتر از کشورهای منطقه باید این کار را شروع می‌کردیم و باید از خیلی کشورهای آسیایی بالاتر باشیم. هرچند دیر اما اتفاق امسال مبارک بود. اینکه فلوشیپ را چطور می‌خواهیم ادامه بدهیم بسته به این است که تعریف‌مان از فلوشیپ چیست؛ آیا هدف این است که ادبیات ایران را به جهان معرفی کند یا فقط می‌خواهیم حضور بین‌المللی داشته باشیم؟ ناشرهایی را می‌خواهیم بیاوریم که از آن‌ها رایت بخریم یا قراره که رایت بفروشیم. این تعاریف نکاتی است که به نظرم دست‌اندرکاران باید آن را روشن‌تر کنند.
وی افزود: در بحث گرنت نیز احساس می‌شود کم‌تجربی وجود دارد. فلوشیپ یعنی استمرار؛ ناشرهای خوب بین‌المللی با شرایط تحریم و مسائل سیاسی به ایران نمی‌آیند. امیدوارم شرایط سیاسی و این مذاکرات و این ماجراها به سمتی برود که کمی درها به دنیا باز شود. شاید بد نباشد در سیاستگذاری این رویداد، نهادها دخیل باشند؛ برای مثال شورای کتاب کودک؛ البته نباید نهادها را کنار ناشران قرار دهیم. یک سری کتاب کودک با نیازهای ویژه داریم که هیچ جایی دیده نمی‌شوند؛ کتاب‌هایی که پارچه‌ای‌اند برای افراد نابینا و چاپ آن‌ها بسیار گران است و شاید یک بخش خیلی کوچکی از گرنت این حمایت را تحت پوشش قرار دهد.
در ادامه، شیوا عظیمی، نماینده کتاب‌های نشر طوطی گفت: قفسه‌هایی که کتاب‌ها را نمایش می‌داد خیلی ایده خوبی بود چون ناشر این فرصت را داشت که بتواند کتاب‌ها را بررسی کند اما بهتر بود که یک نشانه‌ای از اینکه کتاب‌ها به زبان‌های دیگر هم هستند، گذاشته شود چون کتاب‌ها به زبان فارسی بود. البته برچسب‌هایی بود که نشان می‌داد کتاب مال کدام نشر است و این خیلی کمک می‌کرد.
وی افزود: زمان اعلام گرنت هم بی‌نظمی‌هایی وجود داشت. اگر معیار انتخاب کتاب‌های معرفی شده اعلام شود کار را راحت‌تر می‌کند؛ چون می‌توانیم انتخاب بهتری داشته باشیم. در بحث دیدار با تصویرگرها که مزیت‌های زیادی دارد نیز همسو با هدف فلوشیپ نبود. برای من مبهم بود که فلوشیپ روی چه رویکردی سرمایه‌گذاری دارد.
عاطفه ملکی‌جو، نماینده انجمن تصویرگران نیز در ادامه این نشست بیان کرد: تا به حال چنین تجربه‌ای نداشتم و خیلی از مسائل را یاد گرفتم کلاً با یک پدیده جدید مواجه شدم و حالا مشکلاتی هم در این مورد داشتیم. ما توانستیم در این رویداد تصویرگری ایرانی را معرفی کنیم.
هر آژانسی برای حضور در فلوشیپ ثبت‌نام کرد بدون محدودیت قبول کردیم
فتح‌الله فروغی در این بخش به ارائه نکاتی درباره اظهارات مطرح‌شده در این نشست پرداخت و گفت: در تفکر من مشارکت بخش‌های نهادهای مدنی در اولویت بوده است. جمع‌بندی من این بود که ما آماده نبودیم؛ ما باید ۳۶۵ روز سال فعال باشیم تا نتیجه خوبی از فلوشیپ بگیریم.
هر آژانسی که برای حضور در فلوشیپ ثبت‌نام کرد بدون محدودیت قبول کردیم. ما می‌خواستیم ناشران و کارگزارانی در این پروژه حضور پیدا کنند که خریدار کتاب کودک ایران باشند. طبیعی است در هر شکلی حمایت‌ها سه دسته هستند؛ در دسته اول انتخاب‌مان قطعی‌تر بود؛ در ردیف دوم کمتر بود. می‌دانستیم که بسیاری از ناشران امکان حضور را ندارند اما نگاه ما نگاه آموزشی بود.
در حوزه کتاب به جای صادرات بیشتر واردکننده‌ایم
محمدتقی حق‌بین، عضو هیئت‌مدیره انجمن گفت: به نظرم وابسته شدن به دولت بسیار خطرناک است. چند بازار هدف داریم که بهتر است آن‌ها را بررسی کنیم. به جای اینکه صادرکننده باشیم، بیشتر واردکننده هستیم. در ۶ سال اخیر، رایت عظیمی را خریدیم. صادرات کتاب چیز ساده‌ای نیست و چند بخش دارد؛ در صادرات فیزیکی هم کم‌کاریم. به نظرم باید انعطاف نشان دهیم و با ناشرانی که زمینه‌هایی برای انتقال تجارب دارند گپ‌وگفت داشته باشیم. جامعه نشر ایران یک نیاز جدی دارد؛ باید توجه کنیم که صادرات مهم است.
نیلوفر تیموریان در بخش دیگر این نشست بیان کرد: در بحث گرنت، باید توجه کرد، اگر تعهدات نسبت به قراردادها در فلوشیپ و اعطای گرنت انجام نشود، بدنامی بزرگی را به همراه خواهد داشت و در نخستین قدم باید به این مسئله توجه کرد.
فرزانه فخریان نیز در ادامه نشست گفت: موضوع فلوشیپ از سه سال پیش در دفتر مجامع مطرح بود. دولت با کمک انجمن می‌تواند مسئله ارز بین‌المللی را حل کند. هرکس سابقه‌ای در این حوزه دارد باید سابقه خود را شفاف بیان کند.
نظر شما