به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «از تاریخ شفاهی تا خاطره‌نگاری: مراحل و شرایط» تالیف محمدمهدی بهداروند، پژوهشگر، به‌تازگی در نمایشگاه کتاب۱۴۰۴ توسط انتشارات جمکران منتشر شده است. این اثر حاصل سال‌ها فعالیت میدانی مولف در حوزه ثبت خاطرات شفاهی و مستندسازی تجربیات مرتبط با انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است و تلاش دارد روند تولید محتوای مستند در قالب روایت‌های شخصی را به شیوه‌ای ساختارمند و علمی تبیین کند.
بهداروند که پیش از این نیز در زمینه تدوین آثار مستند و آموزشی در حوزه تاریخ معاصر فعالیت داشته، در این اثر جدید تلاش کرده است مجموعه‌ای از تجارب میدانی خود را با مبانی نظری تلفیق کند و آن را در قالب راهنمایی آموزشی و کاربردی ارائه دهد. این کتاب برای طیف گسترده‌ای از فعالان حوزه‌های فرهنگی، آموزشی و پژوهشی، قابل استفاده بوده و تنها به مخاطبان دانشگاهی محدود نمی‌شود.
کتاب «از تاریخ شفاهی تا خاطره‌نگاری» در چند فصل تدوین شده و مسیر ثبت خاطرات را از مراحل اولیه تا تولید نهایی روایت نوشتاری دنبال می‌کند. به گفته نویسنده، اولین گام در این مسیر، شناخت ضرورت‌ها و آمادگی‌های پیش از مصاحبه است. در ادامه، مهارت‌های لازم برای انجام مصاحبه‌های هدفمند، نحوه استخراج اطلاعات کلیدی، بازنویسی دقیق گفتار راوی، و اصول وفاداری به لحن و زبان مصاحبه‌شونده مورد بررسی قرار می‌گیرد.
از جمله سرفصل‌های اصلی کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «آمادگی‌های قبل از مصاحبه»، «فنون مصاحبه‌گیری حرفه‌ای»، «استخراج و گویاسازی روایت‌ها»، «وفاداری به صدای راوی» و «اصول تبدیل مصاحبه به روایت نوشتاری». هر یک از این بخش‌ها با نمونه‌ها و مثال‌های عملی همراه است که باعث می‌شود خواننده صرفاً با مفاهیم نظری مواجه نباشد بلکه بتواند آن‌ها را در پروژه‌های میدانی خود نیز به‌کار ببندد.
تمرکز ویژه این اثر بر خاطرات مرتبط با جنگ تحمیلی ایران و عراق، یکی از ویژگی‌های بارز آن است. مولف با استناد به تجربه‌های میدانی خود، در بخش‌هایی از کتاب الگوهای عملی برای ثبت روایت‌های جنگ ارائه داده که از آن می‌توان به‌عنوان مرجعی قابل استفاده در حوزه مستندسازی استفاده کرد.
این کتاب در عین حال که برای پژوهشگران حوزه تاریخ معاصر منبعی مفید به شمار می‌آید، می‌تواند در نهادهایی نظیر مدارس، مساجد، مراکز فرهنگی، گروه‌های جهادی، کارگاه‌های روایت‌گری و جلسات آموزش نویسندگی مستند نیز به‌کار گرفته شود. یکی از اهداف اصلی مولف، ارائه الگویی قابل تکرار برای انتقال تجربه به علاقه‌مندان و فعالان این حوزه بوده است.
مولف در مقدمه و بخش‌هایی از متن کتاب، به اهمیت حفظ و ثبت روایت‌های شفاهی در تاریخ‌نگاری اشاره کرده و تأکید دارد که بدون ساماندهی به این روایت‌ها، بخشی از حافظه تاریخی و اجتماعی جامعه در معرض فراموشی قرار می‌گیرد. به باور او، ثبت خاطرات نباید به نقل‌قول‌های پراکنده و شخصی محدود شود، بلکه می‌تواند با رویکردی علمی و تحلیلی به بخشی ماندگار از تاریخ‌نگاری ملی تبدیل شود.
یکی دیگر از نکات قابل توجه در این کتاب، استفاده از تجربه‌های مستقیم و مستند مولف است. بهداروند با ذکر مثال‌هایی واقعی از مصاحبه‌ها و پروژه‌های میدانی، تلاش کرده است نشان دهد که هر مرحله از کار، چه چالش‌هایی به همراه دارد و چگونه می‌توان از آن عبور کرد. این تجربیات باعث شده تا کتاب از حالت صرفاً نظری فاصله گرفته و به راهنمایی عملی تبدیل شود.
اثر حاضر می‌تواند در کنار منابع دانشگاهی و مطالعات تاریخی، نقش مهمی در تربیت نسل جدیدی از پژوهشگران، نویسندگان و مستندسازان ایفا کند که به دنبال تولید روایت‌هایی مستند، دقیق و علمی از رویدادهای معاصر هستند. علاوه بر این، کسانی که در پروژه‌های محلی یا مردمی گردآوری خاطرات فعالیت می‌کنند نیز می‌توانند از این کتاب بهره‌مند شوند.
در مجموع، کتاب «از تاریخ شفاهی تا خاطره‌نگاری» گامی در راستای توسعه زیرساخت‌های دانش‌بنیان در حوزه روایت‌نگاری معاصر به شمار می‌رود؛ تلاشی برای مستندسازی تجربه‌هایی که در صورت ثبت نشدن، در معرض فراموشی یا تحریف قرار می‌گیرند. این اثر را می‌توان منبعی قابل اتکا برای پژوهش‌های تاریخی، آموزش‌های تخصصی و همچنین تولید محتوای فرهنگی و رسانه‌ای دانست.
علاقه‌مندان می توانند برای دریافت این اثر به راهرو ۷ جنب ستون ۲۷، غرفه ۵۸۷ مراجعه فرمایند.
به گزارش ایبنا: نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت ماه در مصلی امام خمینی (ره) برگزار می شود.
نظر شما