سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - سید احسان مصطفی‌زاده: در تاریخ تولد «کاظم مدیرشانه‌چی» اختلاف دو ساله‌ای ثبت شده است. برخی سال ۱۳۰۴ و برخی دیگر سال ۱۳۰۶ را به عنوان سال تولد او ذکر کرده‌اند. او در مشهد به دنیا آمد. پدرش بازرگان و مادرش دختر میرزا احمد مدرس یزدی از عالمان آن زمان مشهد بوده است. کاظم تحصیلات اولیه را در مشهد گذراند و در سال ۱۳۱۹ هم برای تحصیل علوم دینی وارد حوزه علمیه مشهد و در مدرسه خیرات‌خان ساکن شد.
وی در سال ۱۳۳۷ با دعوت علی‌اکبر فیاض و امر هاشم مدرس قزوینی، همکاری خود را با دانشکده معقول و منقول (الهیات و معارف اسلامی) دانشگاه فردوسی مشهد که در آن زمان دانشگاه مشهد نامیده می‌شد، آغاز کرد و در سال ۱۳۴۷ به سمت استادی در این دانشکده نائل شد. تدریس علم الحدیث و درایة الحدیث از دیگر دروس دانشکده الهیات بود که مدیرشانه‌چی به آن اهتمام داشت.
تألیفات متعدد در فقه، حدیث و علوم مرتبط با آن در قالب کتب و مقالات از جمله فعالیت‌های علمی اوست. همچنین سامان‌دهی و فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی تعدادی از کتابخانه‌های مشهد از دیگر فعالیت‌های مدیرشانه‌چی است.
«کاظم مدیرشانه‌چی» از علمای عرصه فقه و حدیث و از مفاخر دانشگاه فردوسی مشهد شد. وی از محضر اساتیدی همچون ادیب نیشابوری، حاجی محقق نوقانی، میرزا احمد مدرس یزدی، شیخ هاشم قزوینی، علی‌اکبر نوقانی، سید یونس اردبیلی، میرزا احمد کفایی، سید محمدهادی میلانی، شیخ مجتبی قزوینی و شیخ سیف الله ایسی بهره برده بود.
وی از عالمانی چون آقابزرگ تهرانی، هاشم قزوینی، مهدی الهی قمشه‌ای و میرزا حسین فقیه سبزواری اجازه روایت و اجازه اجتهاد داشت.
مدیرشانه‌چی با هدف صیانت از متون دینی و نسخه‌های علوم اسلامی با همکاری دو نسخه‌شناس دیگر، اقدام به فهرست نسخه‌های خطی ۶ کتابخانه مشهد کرد و حاصل آن در دو جلد منتشر شده است. وی برای این امر، سفرهایی به شهرهای مختلف ایران و دیگر کشورها نظیر آذربایجان، ازبکستان، تاجیکستان، مصر، سوریه، عربستان، ترکیه، اردن، لبنان، مراکش و پاکستان داشت. او در این دیدارها به شهرها، کتابخانه‌ها، موزه‌ها، مساجد، دانشگاه‌ها و مدارس قدیمی مراجعه کرد و به استنساخ و جمع‌آوری نسخه‌های اسلامی پرداخت.
تاریخچه ادوار منطق، تاریخ حدیث، چهل حدیث امام رضا، درایة الحدیث، کتاب و کتابخانه در جهان اسلام، مزارات خراسان، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه‌های مشهد از جمله آثاری است که از او به جای مانده است، همچنین کتاب «چهره‌های ماندگار: دکتر محمدکاظم مدیرشانه‌چی» درباره زندگی‌نامه وی نیز در سال ۱۳۸۵ چاپ شد.
همچنین کتاب «کاظم مدیرشانه‌چی» از سلسله کتاب‌های «شخصیت‌های مانا» از سوی انتشارات سوره مهر نیز به قلم محمدرضا مروارید منتشر شده است. این اثر با یادداشت گروه پژوهشی مانا آغاز شده که در آن به فلسفه، هدف و شیوه گزینش و انجام پژوهش درباره شخصیت‌های ماندگارِ کشور اشاره شده است. محتوای اصلی اثر با ارائه سال‌شمار زندگی کاظم مدیرشانه‌چی آغاز و پس از آن معرفی و شرح زندگی و آثار و خدمات علمی او در پنج بخش، شامل مقدمه، معرفی و نقد منابع، دو فصل و فهرست آثار او ارائه شده است.
فصل اول با عنوان «از ولادت تا فقاهت» بخش اعظم کتاب را تشکیل می‌دهد و در آن پس از اشاره‌ای به زمان و مکان تولد مدیرشانه‌چی و اصالت خانوادگی و شغل پدری ایشان، به زندگی او در دوران تحصیل، تدریس و آموزش و پژوهش در حوزه و دانشگاه مشهد، پیش از انقلاب اسلامی اختصاص یافته است.
در فصل دوم با عنوان «فعالیت‌های علمی پس از انقلاب» در ابتدا ضمن اشاره به ادامه همکاری‌های علمی، آموزشی و اجرایی او در دانشگاه فردوسی مشهد، از همکاری‌های علمی - پژوهشی او با آستان قدس رضوی یاد شده و در پایانِ این فصل به برخی از سجایای اخلاقِ علمی و حُسن‌ِسلوک او اشاره شده است.
فهرست منابع و ماخذ و سپس اسناد و تصاویری از مدیرشانه‌چی، بخش پایانی این اثر را تشکیل داده‌اند.
در بخش معرفی و نقد منابع اشاره شده، مصاحبه‌های مختلفی که با شانه‌چی از سوی چند مجله انجام و منتشر شده، پایه و مبنای معرفی خدمات علمی و فرهنگی استاد شانه‌چی در این کتاب بوده است. به‌علاوه، اطلاعات دیگری نیز در این باره در چند اثر دیگر به منظور بزرگداشت و معرفی او به‌عنوان یکی از مفاخر و مشاهیرکشور به چاپ رسیده بوده که نویسنده از آنها در تدوین و تالیف کتاب بهره برده است؛ علاوه بر این نویسنده برای دریافت انگیزه و دغدغه‌های علمی استاد شانه‌چی برخی از آثار مکتوب او را نیز به دقت بررسی کرده و از رهیافت خود در معرفی استاد، بهره گرفته است.
به‌طور کلی این اثر شخصیت علمی این استاد دانشگاه فردوسی مشهد را به‌خوبی آشکار ساخته و خدمات ارزنده آموزشی و میزان تاثیرگذاری او را در عرصه‌های فرهنگی و دینی جامعه بازگو کرده است.
کاظم مدیرشانه‌چی در سال ۱۳۷۲ به عنوان استاد نمونه آموزش عالی کشور، انتخاب شد و در سال ۱۳۸۰ به‌عنوان چهره ماندگار معرفی شد، همچنین دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد نیز در خرداد سال ۱۳۸۰ آیین گرامیداشتی برای او برپا کرد؛ وی در ۲۳ اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۱ درگذشت و در صحن آزادی در حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.
نظر شما