به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در نمایشگاه کتاب امسال، فرهنگ لغتی منتشر شده که تمام رشتههای دانشگاهی میتوانند از آن بهره گیرند زیرا امکان دسترسی آسان و یکجا به گنجینه واژگان ناب فارسی را فراهم میکند.
واژگان برگزیده در فرهنگ سره زبان فارسی، از فرهنگهایی چون لغتنامه دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ جامع زبان فارسی و لغتنامه فارسی بزرگ، فرهنگ بزرگ سخن و فرهنگهای ریشهشناسی زبان فارسی پژوهش و تدوین شده و غیر از منابع فهرستشده در کتابنامه، آگاهانه هیچگونه بهرهای از منابع الکترونیکی و وبگاهها نشده است؛ به بیان دیگر، منابعِ این فرهنگ، فرهنگهای معتبر هستند.
در فرهنگهای لغت معتبر بنابه نیاز جامعه، واژگانِ نابِ فارسی، همراه با دهها هزار واژه غیرفارسی ثبت و تعریفنگاری شدهاند ولی دراین فرهنگ فقط واژگان ناب فارسی، گردآوری و تعریفنگاری شده و با گزارشهایی درباره ساخت آن لغت همراه شده است. به بیان دیگر این اثر همه مدخلهای اصیل فارسی را از میان انبوهی از مدخلهای غیرفارسی استخراج و جدا کرده تا کاربر به راحتی به واژگان اصیل فارسی دسترسی داشته باشد. علاوه برآن ترکیبات و مشتقات را نیز با دستهبندیهای منظم در اختیار متخصصان رشتههای دانشگاهی قرار میدهد. نمایههای چندگانه، بخش پایانی فرهنگ است که کاربر میتواند بدون خوانش قواعد واژهسازی به پرسشهای واژهسازی خود پاسخ دهد.
توضیح و گزارش هر واژه (مدخل) در ۱۲ بخش شامل سرواژه، تلفظ و واجنویسی، حوزه معنایی، صورتهایِ دیگر سرواژه، بن ماضی و بن مضارع و مصدر، صرف فعل، مشتقات، گزارش یا تعریف سرواژه، نمونه شعر یا نثر یا ترکیب، واژهشناسی، همخانواده یا همریشههای سرواژه، نظام ارجاع؛ راهنمای جستوجویِ واژگانِ بررسیشده، ترکیب واژههای فارسی با غیرفارسی و ترکیبها؛ ترکیب فعلی، اسمی، اضافی، عطفی است.
دسترسی آسان به داشتههای زبان فارسی در ترجمه علوم نوین به زبان فارسی میتواند منجر به بومی شدنِ این دانشها در کشورمان شود و زبان آموزشی نیز در پیوند با این واژگان ناب و پیشینه علمی ایرانیان بسیار آسان خواهد شد.
ارجاع واژگان بررسیشده با رویکرد واژهشناسی، واژهسازی و واژهآگاهی در سرتاسر فرهنگ انجام شده تا کاربر بتواند واژگانِ پایه را با روشی آسان، جستوجو کند. همچنین بخش واژهشناسی و واژههای همریشه از فرهنگهای ریشهشناسی نوشته شده تا خوانندگان، معانی لغات ساختهشده از آن ریشه را سریع دریابند.
با بهرهگیری از منابع معتبر، واژگان همریشه، بسیار خلاصه و آسان گزارش شده تا همگان از این گنجینه بهره ببرند و روشمند و آسان، نسبت به جایگزینی واژگانِ غیرفارسی در زمینههای گوناگون اقدام کنند، مانند همریشه بودن «همدان، آمدن، انجمن» و «آوردگاه، نبرد، هماورد»، «نگاه و آگاه» و توضیحاتی مانند ساخت کلمه «آسیاب» از «آس سنگ + آب» و گزارش پیوستگی واژههای «بابا، پا، پایین، پاییدن، پادگان، بایگانی» با یکدیگر؛ ویژگی جالب توجه این فرهنگ از نظر ظاهری، تنوع در رنگ و اندازه و نوع قلمِ نوشتههاست که بهرهگیری از گنجینه واژگان و ترکیبهای فارسی را بسیار آسان کرده است.
این فرهنگ میکوشد خواننده را با روشها و فرایندهایِ هزارساله واژهسازی در زبان فارسی آشنا کند و علاوه بر معنایِ کامل و دقیق سرواژه، چیرگی وی را بر ساختار واژگان فارسی افزایش دهد.
از ویژگیهای فرهنگ سره زبان فارسی میتوان به آگاهی از چگونگی و روش واژهسازی در زبان فارسی، بهرهگیری از روشهای نوین فرهنگنویسی، رنگها و قلمهای (فونت) نو، تعریفنگاریِ سرواژهها با رویکرد مقایسهای و با تکیه بر فرهنگهای پیشین و منابع نو، داشتن نمایههای چندگانه به عنوان ابزار کاربردی، داشتن نظام ارجاع برای واژگان همریشه، مصدرها، بنها، وندها و گونههای دیگر سرواژهها، دسترسی آسان به گنجینه واژگان ناب فارسی و ترکیبهای آن، رویکرد آموزشی در معرفی اجزای سازنده واژگان مرکب، مشتق و واژهسازها، تنوعِ اندازه و رنگبندیِ نوشتههای فرهنگ با تکیه بر درجه اهمیت آن، شناخت گستره واژگانیِ زبان فارسی با هدف واژهشناسی و واژهسازی علمی و روشمند و گزارشِ ۴۰۰۰ سرواژه فارسی سره (حرف آ) بر پایه فرهنگهای معتبراشاره کرد.
مجلد نخست «فرهنگ سره زبان فارسی (حرف آ)» از سوی انتشارات آوای خاور در سی و ششمین نمایشگاه کتاب تهران عرضه شده است.
نظر شما