به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از الاخبار، وزارت اطلاع‌رسانی سوریه با صدور بخشنامه‌ای جدید، دریافت مجوز پیش از صدور یا عرضه کتاب‌ها در داخل و خارج کشور را الزامی کرد. این تصمیم واکنش‌های گسترده‌ای را در میان نویسندگان و ناشران سوری برانگیخت و فعالان فرهنگی آن را «ضربه‌ای به آزادی بیان» و «روی آوردن به سیاست‌های سرکوبگرانه» توصیف کردند.
دار نشر «الدار» که به همت مروان عدوان، فرزند نویسنده فقید سوری ممدوح عدوان، اداره می‌شود، اعلام کرد که پس از سال‌ها فعالیت در خارج از کشور، قصد داشته با حضور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب دمشق فعالیت خود را در سوریه از سر بگیرد. این دار نشر که از سال ۲۰۰۹ فعالیت خود را در دمشق آغاز کرده بود، در پی تحولات سیاسی ناگزیر به انتقال مرکز فعالیت خود به امارات متحده عربی شد.
با این حال، وزارت اطلاع‌رسانی سوریه به تازگی طی بخشنامه‌ای اعلام کرد که تمامی کتاب‌های منتشرشده پیش از صدور یا عرضه، چه در داخل و چه در خارج کشور، نیازمند دریافت مجوز از اداره ارزیابی رسانه‌ای هستند.
مروان عدوان در واکنش به این تصمیم در صفحه شخصی خود نوشت: «در حالی که بسیاری از کشورهای عربی در مسیر کاهش میزان سانسور حرکت می‌کنند، وزارت اطلاع‌رسانی سوریه تصمیم به اعمال مجدد سانسور پیش از انتشار گرفته است.»
وی همچنین از اتحادیه ناشران سوری خواست تا به جای اجرای این بخشنامه، با آن مخالفت کرده و درخواست لغو رسمی آن را به وزارت اطلاع‌رسانی ارائه دهد. عدوان بر این باور است که توسعه صنعت نشر در سوریه مستلزم برداشتن محدودیت‌ها و حذف نظارت پیشینی بر کتاب‌هاست.
در پی بالا گرفتن اعتراض‌ها، وزارت اطلاع‌رسانی سوریه با انتشار بیانیه‌ای توضیح داد که این تصمیم صرفاً برای مدیریت وضعیت انتقالی و پوشش شکاف‌های قانونی پس از سقوط حکومت سابق اتخاذ شده است. در این بیانیه آمده است که دریافت مجوز، روندی قانونی است که از پیش وجود داشته و همچنان ادامه دارد. با این حال، منتقدان این توضیحات را کافی ندانسته و یسیاری از نویسندگان و ناشران سوری آن را «تصمیمی فاجعه‌بار» و نمونه‌ای تازه از محدودسازی آزادی‌های فرهنگی دانستند و خواستار لغو کامل شرط دریافت مجوز پیش از انتشار شدند، چرا که به باور آنان، وجود هر نوع سانسور با آزادی نشر و بیان در تضاد است.
تصمیم تازه وزارت اطلاع‌رسانی سوریه مبنی بر الزام مجوز پیش از انتشار، به طور ضمنی درِ بازار کتاب را دوباره به روی نویسندگانی بست که آثارشان در دوران حکومت قبلی اجازه نشر نداشت. این تصمیم، به ویژه نویسندگان جوانی را تحت تأثیر قرار داده است که طی سال‌های اخیر موفق به کسب جوایز معتبر ادبی در کشورهای عربی شده‌اند، اما هنوز نتوانسته‌اند آثار خود را در ویترین کتابفروشی‌های سوریه ببینند.
از جمله این نویسندگان می‌توان به براءه الطرن، نویسنده اهل حماة اشاره کرد که کتابش با عنوان «چهارده چهره‌ی غمگین» در بسیاری از کشورها در دسترس است، اما نه در سوریه. اثری که تصویری فشرده از نسل جوانی ارائه می‌دهد که در دل جنگ رشد کرده و جهان را با زخم‌های آن بازشناخته است. همچنین، سومر شحادة، نویسنده اهل ساحل سوریه، با رمان «اکنون زندگی من آغاز شده» که موفق به دریافت «جایزه نجیب محفوظ برای رمان عربی» در سال ۲۰۲۱ شد، با ممنوعیت انتشار در کشورش روبه‌رو شده است.
نظر شما