سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محمدجواد جعفری‌همت، شاعر و فرهنگی بازنشسته: دوری مردم از مطالعه و پیگیری مطالب فرهنگی، موضوعی است که علل مختلفی دارد، اما در جامعه ایران، دغدغه‌های اقتصادی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل در کنار دیگر چالش‌ها، نقش بسزایی در کاهش انگیزه برای مطالعه ایفا می‌کند. در جامعه‌ای که بسیاری از مردم درگیر چالش‌های اقتصادی همچون بیکاری، تورم و فشارهای معیشتی هستند، طبیعی است که مسائل فرهنگی، علمی و فکری به حاشیه رانده شود.
یکی از ابعاد این مسئله، ارتباط مستقیم بین فشارهای اقتصادی و کاهش فرصت برای پرداختن به فعالیت‌های فرهنگی است. در جامعه ایران، به‌ویژه در سال‌های اخیر که بحران‌های اقتصادی و افزایش هزینه‌ها به دغدغه‌ای بزرگ تبدیل شده است، افراد زیادی از قشر متوسط و پایین جامعه، با مشکلات عدیده‌ای در تأمین نیازهای اولیه زندگی روبه‌رو هستند. در چنین شرایطی، ذهن افراد بیشتر به مسائل فوری و الزامی نظیر تأمین مسکن، هزینه‌های درمانی، پرداخت بدهی‌ها و هزینه‌های روزمره مشغول می‌شود و به همین دلیل، فرصتی برای پرداختن به مطالعه یا پیگیری اخبار فرهنگی و اجتماعی باقی نمی‌ماند.
تحقیقات اجتماعی در ایران نیز این روند را تائید کرده است. طبق گزارش‌های مرکز آمار ایران، نزدیک به ۳۰ درصد از جمعیت کشور در فقر قرار دارند و بسیاری از این افراد به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار، بیشتر وقت و انرژی خود را صرف تأمین معاش خود می‌کنند. در چنین شرایطی، مطالعه کتاب‌ها یا پیگیری اخبار در روزنامه‌ها و نشریات فرهنگی برای بسیاری از مردم اولویت نخواهد داشت. در حقیقت، در جامعه‌ای که دغدغه‌های معیشتی و اقتصادی به مسئله‌ای حیاتی تبدیل می‌شود، شوق و انگیزه‌ای برای پرداختن به مسائل فرهنگی یا فکری باقی نمی‌ماند.
در کنار این مشکل، ضعف در سیستم آموزشی و کمبود دسترسی به منابع فرهنگی نیز مزید بر علت شده است. در بسیاری از مناطق ایران، به‌ویژه در نواحی دورافتاده و روستایی، کمبود امکانات فرهنگی و آموزشی باعث می‌شود که حتی اگر فردی هم بخواهد به مطالعه بپردازد، به دلیل نداشتن دسترسی به کتابخانه‌ها یا منابع آموزشی مناسب، از این امکان محروم باشد. این امر باعث می‌شود که خواندن کتاب و مطالعه به یک فعالیت غیرقابل دسترس برای بخش عمده‌ای از جامعه تبدیل شود.
در نهایت، می‌توان گفت که دوری از مطالعه و پیگیری مطالب فرهنگی در ایران، نه تنها به یک چالش فردی تبدیل شده، بلکه ریشه در مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد. تا زمانی که دغدغه‌های اقتصادی و معیشتی به‌طور جدی در سطح جامعه حل نشود، نمی‌توان انتظار داشت که مطالعه و توجه به مسائل فرهنگی در اولویت قرار گیرد. برای تغییر این وضعیت، نیاز است که سیاست‌های اقتصادی کشور به‌گونه‌ای طراحی شوند که فشارهای معیشتی بر دوش مردم کاهش یابد و فرصت‌های لازم برای ارتقای آگاهی‌های فرهنگی، اجتماعی و علمی در دسترس اقشار مختلف جامعه قرار گیرد. در غیر این صورت، شوق مطالعه و پیگیری مطالب فرهنگی همواره در میان مشکلات اقتصادی و معیشتی محو خواهد شد.
نظر شما