به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «حقوق، علوم سیاسی و ایدئولوژی در دانشگاه امروز» به همت مجله سیاست‌نامه، انجمن حقوق‌شناسی و خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز چهارشنبه ۳ بهمن ۱۴۰۳ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. بزرگمهر بشیریه دبیری این نشست را برعهده داشت. حامد زارع، مدیر مسئول مجله سیاست‌نامه، در این نشست گفت: حقوق و علوم سیاسی در تاریخ سنت دانشگاهی ما گرچه پیوندی سببی دارند اما نسبتی نسبی ندارند. حقوق در ایران همواره به دلیل پیوندش با فقه و اصول، دانشی با ضابطه، سابقه و دامنه روشن تاریخی است اما علم سیاست فاقد مبانی نظری روشن معطوف به ایران است. برخلاف دانش حقوق که بر یک بنیاد شکل گرفته است، علم سیاست در یک انقطاع کامل به عنوان یک کالای وارداتی در دانشگاه عرضه شده است.
وی افزود: ایدئولوژی در قرن بیستم با بحث درباره پدیده انقلاب مطرح شد. انقلاب هم در قرن بیستم یک پدیده چپ‌گرایانه است. در مورد دانشگاه، با گسترشی که نظام دانشگاهی از سال‌های دهه سی خورشیدی پیدا کرد و در شرایطی که فضای سیاسی ایران بسته‌تر و دایره فعالیت احزاب تنگ‌تر می‌شد، دانشگاه، با استقلال نسبی که در آن زمان داشت، به یکی از مراکز فعالیت سیاسی تبدیل شد. با انقلاب فرهنگی ضربه‌ای حساس و جبران‌ناپذیر به دانشگاه وارد آمد. دولت‌های بعد از انقلاب، دانشگاه را به عنوان ابزاری برای مهار جنبش‌های اجتماعی به کار گرفتند. علم نیازمند مدیریت است و هیچ چیز به اندازه مدیریت از موضع‌گیری سیاسی و طبقاتی بیگانه نیست. انقلاب فرهنگی مدیریت فرهنگی نبود، تسویه حسابی سیاسی و موضع‌گیری طبقاتی با دانش و دانشگاه بود.
در ادامه، مهدی مطهرنیا، رئیس اندیشکده آینده‌پژوهی سیمرغ، گفت: یادی می‌کنم از حسین بشیریه استاد بزرگ علوم سیاسی و سایر اساتیدی که از محضر آنها تلمذ کرده‌ام. حقوقیون ما مذهبی هم بودند و گرایش‌های مذهبی داشتند و هنوز هم دارند. الهیات عقل نقلی است. عقل دیگر، عقل تجربی است که مادی می‌انگارد. در مابین این دو، عقل فلسفی قرار دارد. اما آکادمی به کدام یک از این عقل‌ها تعلق دارد؟ آکادمی بنیادهای معرفت‌شناسانه خود را دارد.
وی افزود: ایدئولوژی مجموعه‌ای از قضاوت‌های سازمان‌یافته است که به تعریف، تفسیر و… می‌پردازد و اصولاً از ارزش‌ها ناشی شده است. دانشگاه در حال حاضر به بنگاه صدور مدرک تبدیل شده است. علم حقوق اگر بخواهد با شریعت همراه باشد، باید طوری تنظیم شود که با زمان منطبق باشد. آکادمی آمده است تا با تکیه بر عقل بشری، مسائل آدمی را حل کند. خرد بشری تولید علم می‌کند. ایران آکادمی پیشرو می‌خواهد. مذهب آینده بشریت، علم است. دانشگاه باید یک نهاد بوده و رسالت ملی داشته باشد.
در ادامه، صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، گفت: اولین مشکل علوم سیاسی در ایران این است که شما چیزی یاد نمی‌گیرید چون به شما به عنوان درس، مطالبی آموخته می‌شود که اخبار صدا و سیما به شما می‌دهد. عملاً چیزی از علوم سیاسی در ایران باقی نمانده است. اساتید بزرگ رفته‌اند و جای آنها را کسانی گرفته‌اند که از دید گزینش صلاحیت داشته‌اند که استاد علوم سیاسی شوند.
وی افزود: علوم سیاسی نگاهی به گذشته می‌اندازد که سیر تحولات سیاسی، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی در آن جامعه چطور بوده است و تحولاتی که الان اتفاق می‌افتد را چطور باید فهم کرد. علوم سیاسی تلاش می‌کند فهم کند که چه می‌شود در قرن ۲۱ عده‌ای پیدا می‌شوند که آن قدر مذهب برای آنها مهم است و فکر می‌کنند مذهب، جهان را نجات می‌دهد که حادثه ۱۱ سپتامبر را به وجود می‌آورند. کار علوم سیاسی این است که این پدیده‌ها را بشناسد و بررسی کند. ما در علوم انسانی به سمت عقب در حال حرکتیم. علم یعنی آن چیزی که فهم شما را بالا ببرد.
در پایان، از کتاب «آفاق آزادی در سپهر تاریخ» رونمایی شد.
نظر شما