به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «تاریخ ناتمام جنگ ایران و عراق؛ ایمان، قدرت آتش و سپاه پاسداران ایران» اثر آنی تریسی ساموئل، پژوهشگر تاریخ و سیاست خاورمیانه جدید با تمرکز بر ایران پس از انقلاب، امور امنیتی و نظامی با برساخت روایت‌های تاریخی، ملی و سیاست خارجی ایالات متحده در منطقه است. او که در تاریخ معاصر و خاورمیانه تخصص دارد، در حال حاضر عهده‌دار کرسی تاریخ در دانشگاه تنسی در چاتانوگا و رئیس انجمن خاورمیانه منطقه جنوب شرقی و مطالعات اسلامی است و قبلاً به عنوان محقق در مرکز علوم و امور بین‌الملل بلفر مدرسه هاروارد کندی خدمت کرده است.
کتاب دکتر تریسی ساموئل با عنوان «تاریخ ناتمام جنگ ایران و عراق؛ ایمان، قدرت آتش و سپاه پاسداران ایران» توسط انتشارات کمبریج در اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد. سایر مقالات او شامل ژورنالی در امنیت ملی و تاریخ دیپلماتیک و فصول کتاب است.
هر کتابی که بخواهد جنگ ایران و عراق (۶۷- ۱۳۵۹) را از منظر تاریخی بر پایه متون مستند و مستدل بنگرد، باید به بررسی انتقادی منشا، تکامل و چشم‌انداز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بپردازد که یک سازمان نظامی مهم با گستره فراملی و به همان اندازه ارزشمند است. آنی تریسی ساموئل در یک مقدمه و ۱۲ فصل به موضوعات مرتبط مختلف، از جمله تاریخ سپاه، نقش آن به عنوان تاریخ‌نگار اصلی درگیری، نحوه نگرش به جنگ، واکنش ایران به تهاجم عراق، سقوط و آزادسازی شهر خرمشهر، جنگ در داخل خاک عراق دو سال آخر درگیری، ارزیابی چگونگی شکل‌گیری دکترین امنیت ملی ایران توسط جنگ و مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و چگونگی تبدیل آن به تولید کننده تبلیغات جنگ توسط سپاه و با محوریت متون تولید شده سپاه درباره جنگ پرداخته است.
از یک منظر این کتاب ارزشمند است، زیرا منابع اولیه‌ای را که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در طول چند دهه ایجاد کرده است، معرفی می‌کند که به ندرت در مطالعات تاریخی مورد بررسی قرار می‌گیرند. علاوه بر چند سند از قوه مقننه ایران، اسنادی از ایالات متحده، مقالاتی از سازمان ملل و چندین وب سایت ایرانی که با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و مجله سیاست دفاعی همسو هستند یا از آنها حمایت می‌کنند، نیز استفاده شده است.
اکثر منابع اولیه فارسی زبان که در این کتاب ذکر شده‌اند، از مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس هستند که در مجموع نویسنده، آنها را برای ارائه بینش تازه‌ای از جنگ ایران و عراق با محوریت سپاه کافی دانسته است. هدف این کتاب این است که تاریخ‌نگاری سپاه از جنگ را با توصیف «سیر و نتیجه» درگیری مورد بحث قرار دهد و در عین حال بر ترکیبی از حقایق تاکید کند که باعث می‌شود سازمان را بدنه‌ای منطقی بینیم که از «ایمان و قدرت آتش» به طور مساوی برای انجام امور استفاده می‌کند. با این حال علیرغم پتانسیل این منابع برای ارائه چشم‌اندازی تازه به تاریخ جنگ و سپاه، با منابعی که با روایت سازمان موافق نیستند، قرار نمی‌گیرند. به همین دلیل است که در برخی مواقع کتاب مانند یک خط مشی طولانی خوانده می‌شود و تلاش می‌کند دولت‌ها را متقاعد کند که به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یک بازیگر منطقی در امور منطقه‌ای فرصت بدهند.
جنگ ایران و عراق یکی از پرپیامدترین و کم‌مطالعه‌ترین رویدادها در خاورمیانه کنونی است. این طولانی‌ترین و ویرانگرترین جنگ بین دو دولت در منطقه است. این امر ذهنیت و نگاه بسیاری از مقامات ایرانی را به جامعه بین‌المللی که عمدتاً در استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی با همه تاثیرات وحشتناکش، در کنارش ایستاده بود، شکل داده است.
تاریخ ناتمام جنگ ایران و عراق خود یک تاریخ ناتمام است. نویسنده بر مطالعه گسترده جنگ که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران گردآوری شده است، تکیه دارد. آنی تریسی ساموئل با روشن کردن محاسبات استراتژیک و تاکتیک‌های جنگی سپاه نشان می‌دهد که این مطالعه فراتر از تبلیغات صرف ارزش دارد. ساموئل در تاریخ خود اغلب به جای بازجویی یا اعتراض، ادعاهای سپاه پاسداران را به سادگی گزارش می‌دهد. در این کتاب اطلاعات کمی در مورد زمینه سیاسی که تصمیم‌گیری ایران را مشروط کرده است، وجود دارد. رقابت‌های جناحی و دشمنی‌هایی که به عقب انداختن برنامه‌های جنگی ایران کمک زیادی کردند، عمدتاً نادیده گرفته می‌شوند.
این کتاب روایتی مستند و مستدل از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به عنوان یکی از قدرتمندترین و برجسته‌ترین سازمان‌های تأثیرگذار در ایران است. اثر پیش رو تاریخچۀ این سازمان را با بهره‌گیری از جنگ ایران و عراق و پیوند آن با انقلاب ارائه و تحلیل می‌کند و در عین حال دیدگاهی درونی از سپاه ارائه می‌کند. این پژوهش برپایه منابع گوناگون و آخرین داده‌های تاریخی از نقش و قدرت این سازمان در ایران معاصر و تأثیر آن نه تنها بر جنگ ایران و عراق بلکه از نقش بسیار بالای آن بر حال و آینده جمهوری اسلامی ایران خبر می‌دهد.
کتاب «تاریخ ناتمام جنگ ایران و عراق؛ ایمان، قدرت آتش و سپاه پاسداران ایران» اثر آنی تریسی ساموئل ترجمه محمد ملکی در نشر تاریخ ایران به چاپ رسیده است.
نظر شما