به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز، کتاب «اینرسی نهادی» در کتاب «اینرسی نهادی» توسط انتشارات اسپرینگر به زبان انگلیسی منتشر شده است. اگرچه در باب این موضوع مهم مقاله‌های علمی و تخصصی متعددی منتشر شده ولی مع الوصف این کتاب اولین کتابی است که با این عنوان منتشر می شود.
مبحث اینرسی نهادی به عنوان موضوعی میان رشته ای و چند رشته ای، متشکل از مباحث و موضوعات بسیار غامض و پیچیده ای است که برای مطالعه و بررسی عمیق تخصص های متعددی را می طلبد.
در ادبیات رشد و توسعه اقتصادی همواره این پرسش مطرح است که «چرا برخی کشورها فقیرتر (یا ثروتمندتر) از سایر کشورها هستند؟ " اگرچه بسیاری نویسندگان در طول تاریخ کوشیده اند به این پرسش پاسخ دهند، اما هنوز هم پاسخ به این پرسش یک زمینه پژوهشی فعال است. در این راستا و به عنوان معیاری برای ارزیابی علت فقر و ثروت ملت ها، رشد پایدار همواره مورد توجه قرار می گیرد. رشد پایدار مستلزم رشد فراگیر است و رشد فراگیر مستلزم رشد اقتصادی است بنابراین رشد اقتصادی باید به رشد فراگیر و رشد فراگیر به رشد پایدار منجر شود.
در مطالعه و بررسی مباحث متعدد توسعه، بویژه توسعه اقتصادی و اجتماعی در سراسر گیتی، بویژه در کشورهای در حال توسعه (یا در پی توسعه)، مباحث نهادی، خصوصاً اینرسی نهادی، مورد اقبال و علاقه دانشمندان و پژوهشگران و بطور اخص، روشن اندیشان سراسر جهان است. نیز به همین لحاظ، تا کنون شش جایزه نوبل در ارتباط با این گونه مباحث به دستاوردهای پژوهشی دانشمندان جهان در این زمینه اعطاء گردیده است که مهمترین آنها در همین مبحث یعنی اینرسی نهادی، جایزه نوبل اقتصاد در سال ۱۹۹۳ به پروفسور داگلاس نورث تعلق گرفته است.
به همین لحاظ این کتاب نیز در صفحات آغازین خود. در صفحه تقدیم نامه. به «داگلاس نورث» تقدیم و اهدا شده است. لیکن در همان صفحه، علاوه بر او. این کتاب به حکیم ابوالقاسم فردوسی، جلال الدین مولوی و ابن خلدون (به ترتیب زمان حیاتشان) نیز اهدا و تقدیم شده است.
اگر چه داگلاس نورث با استحقاق کامل، برای زحمات، پژوهش ها و نظریه پردازی های ارزشمند خود و همکارانش، جایزه نوبل اقتصاد را دریافت داشته، لیکن نمی توان و نباید مفاهمه و درک و دریافت تاریخی و فوق العاده داهیانه جلال الدین مولوی، حکیم ابوالقاسم فردوسی و ابن خلدون را نیز از نظر دور داشت.
شاهنامه پژوهان صاحب نظر در مباحث نهادگرایی در باب نهاد ها و اینرسی نهادی از دیدگاه فردوسی، تتبعات ارزشمندی در شاهنامه به انجام رسانیده و سخن گفته اند که باید به تفصیل در آن باره گفت و نوشت که خود کتابی جداگانه می طلبد و امید که چنین توفیقی حاصل گردد.
مقدمه کتاب با نمونه هایی از ابیات بسیار عمیق از مثنوی مولوی آغاز گرفته که مترادف است با دریافت های داهیانه و تاریخی مولوی از مفاهیم امروزی نهاد گرایی، اینرسی نهادی، اینرسی شناختی، اینرسی ذهنی، تغییرات و پویایی های نهادی. ناگفته نماند که مقدمه های دو کتاب پیشین تحت عناوین پویایی نهادی و نهادهای اقتصادی - حقوقی که قبلآ توسط همین انتشارات اسپرینگر منتشر شد، نیز با ابیاتی از مثنوی مولوی آغاز شده اند.
بسیاری عبدالرحمان بن خلدون را پدر علوم اقتصادی - اجتماعی و جامعه شناسی می دانند و می شناسند. در آثار ارزشمند و تاریخی او، بویژه در کتاب «مقدمه» (مقدمه ابن خلدون، که توسط زنده یاد محمد پروین گنابادی به فارسی برگردانده شده) درک و دریافت‌های هوشمندانه ابن خلدون از آنچه که امروزه تحت عناوین نهاد، نهاد گرایی، اینرسی نهادی، اینرسی ذهنی و شناختی نامیده می شوند. کاملأ مشهود و در خور توجه است که البته خود بحثی مستوفا می طلبد.
اینرسی (لختی)، اصولأ و اساسأ مفهومی است همراه با نام نیوتون و متعلق به فیزیک، علوم مهندسی و ریاضیات کاربردی که به عنوان مفهومی فراگیر کاربردهای میان رشته‌ای و چند رشته‌ای فراوان یافته است. هم اکنون، اینرسی به عنوان یک پدیده اساسی و مؤثر در طبیعت، انسان و نهادهای انسانی (نهاد های اجتماعی) نیز شناخته می شود. این پدیده در تار و پود طبیعت و نهادهای زیستی و اجتماعی تنیده شده است.
در این کتاب، اینرسی و جایگاه آن در ساختارهای فیزیکی و غیر فیزیکی نیز با بررسی تاریخچه این مفهوم و پدیده به عنوان یک مدل عینی و ذهنی، مورد بررسی و کنکاش علمی قرار گرفته است. دو دیدگاه اصلی در مورد اینرسی وجود دارد، یکی دیدگاه نیوتن در مورد اینرسی (به عنوان یک نیروی مجازی و عامل مقاومت در برابر تغییرات در حرکت)، و دیگری دیدگاه ماخ و گرانو در مورد اینرسی (به عنوان یک نیروی واقعی و یک عامل نگهدارنده برای ساختار اجسام و جهان). بررسی متون و مداقه علمی و همه جانبه در این موضوع به این استنتاج عمیق منتهی می گردد که به هر حال اینرسی دارای جنبه های مثبت و منفی است: از دیدگاه جنبه مثبت، به عنوان یک نیروی نگهدارنده. تثبیت کننده، و تعادل بخش در ساختار ها و سازه ها (نیروی استقامت) و از دیدگاه جنبه منفی به عنوان یک نیروی مقاوم در برابر تغییر و پویایی در ساختارها و سازه ها عمل می کند (نیروی مقاومت). این دو جنبه اینرسی هم در تغییرات و پویایی های نهادی و هم در عین حال در دوام و بقای ساختاری نهادها نقش اساسی و حیاتی ایفا می نمایند.
علاوه بر این، موضوعاتی مانند تکانه (مومنتم) زاویه ای و ممان اینرسی (اینرسی لختی یا سکون)، کاربردهای گسترده اینرسی، منشأ اینرسی، اینرسی به عنوان یک مدل ذهنی، اینرسی شناختی، اینرسی در جامعه، اینرسی فیلوژنتیک و فشار اکولوژیکی در تکامل نهادی، و اینرسی آنتروپیک در تکامل نهادی. نیز مورد مطالعه قرار می گیرند. در نهایت، تابع زمانی نو شوندگی نهادی و سازمانی در این زمینه معرفی و پیشنهاد می شود و علاوه بر آن نتیجه تعادل بین اینرسی و غلبه بر آن، در جهت تکامل در عین استحفاظ ساختارها و سازه نیز مد نظر قرار می گیرد و بر انجام پژوهش های آتی در زمینه کاربرد تابع زمانی نوشوندگی نهادی و سازمانی (که توسط پروفسور نظام الدین فقیه مطرح و پیشنهاد شده است)، برای موارد مختلف تاکید می‌شود و بویژه مطالعه موضوع در نهادها و اقتصادهای جهان. و نیز انجام مطالعات تطبیقی در اقتصادهایی در سطوح مختلف توسعه در سراسر گیتی، به منظور درک عمیق تر از اینرسی نهادی بسیار قابل توصیه و شایان التفات است که توسط دانشمندان کشورهای مختلف جهان مورد امعان نظر و پیگیری قرار گیرد.
این کتاب در پنج بخش و ۱۴ فصل تنظیم شده است که هر بخش متشکل از چند فصل است. بخش اول در چهار فصل موضوعات زیر را مدنظر قرار می دهد: اینرسی، مقاومت و استقامت (از فیزیک وعلوم مهندسی تا تاریخ. اقتصاد و اجتماع)؛ مقدمه ای بر اینرسی نهادی؛ خاستگاه توسعه، بزنگاه تاریخی و اینرسی نهادی؛ اینرسی در نهادهای غیر رسمی.
بخش دوم شامل دو فصل به شرح زیر است: ریشه های اینرسی شناختی؛ اینرسی شناختی به عنوان دلیلی اساسی در اینرسی نهادی. بخش سوم نیز دو فصل را در بر می گیرد: مروری بر پیوند اینرسی نهادی - سازمانی؛ پویایی های توانمندسازی درونی و مدیریت اینرسی سازمانی. بخش چهارم شامل سه فصل است: تجارت و اینرسی نهادی؛ گذار به انرژی پایدار و اینرسی نهادی؛ مشروعیت، اینرسی نهادی و تغییرات اب و هوایی. نهایتأ بخش پنجم شامل دو فصل است. کارآفرینی نوپا و چسبندگی نهادی در اقتصادهای در حال ظهور؛ اینرسی، شکست‌های نوآوری، و یادگیری از شکست‌های نوآوری.
امید است که این کتاب مورد استفاده و بهره برداری دانشمندان، پژوهشگران، دانشگاهیان، روشن اندیشان، اندیشه ورزان، نظریه پردازان و علاقمندان در سراسر جهان قرار گیرد و بتواند در مجامع آکادمیک و نظریه پردازی در موضوع توسعه (در ابعاد، مفاهیم و فرآیندهای گوناگون آن)، بویژه در جوامع توسعه خواه، شمعی برافروزد و بر کف ها نهد تا (به قول مولوی) اختلاف از گفت ها بیرون شود و (به قول حافظ) دری بگشاید و گرهی از کار فروبسته.
این دومین اثر فقیه است که سال جاری خورشیدی توسط انتشارات اسپرینگر منتشر می شود. پشتر کتاب «زمان و فراکتال» همراه با تصویری از ساختار فراکتالی شهر استهبان، توسط «نظام‌الدین فقیه» منتشر شد.
به گزارش ایبنا؛ «نظام‌الدین فقیه» متولد ۱۳۳۲، استهبان دکترای مهندسی مکانیک، استاد دانشگاه شیراز است، وی در سال ۱۳۸۰ به عنوان استاد نمونه کشوری انتخاب شد. در سال ٢٠٢٠ میلادی دو اثر با عناوین «دینامیسم تغییر و تحولات نهادی در جوامع در حال توسعه» و «دینامیسم تغییر و تحول در نهادهای حقوقی-اقتصادی، کارآفرینی و مدیریتی» به قلم این استاد دانشگاه‌های شیراز، تهران و… منتشر شد.
نظر شما