سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، فاصله زمانی بین ۱۲ ربیع الاول که سالگرد ولادت با سعادت حضرت محمد (ص) بنا بر روایات اهل سنت است تا ۱۷ ربیع الاول که تاریخ ولادت آن حضرت بنا بر روایات شیعه است،هفته وحدت نامگذاری شده است. فرارسیدن هفته وحدت بهانه‌ای شد که در گفت‌وگو با مصطفی محدثی خراسانی، شاعر و پژوهشگر ادبی به بررسی جلوه‌های توجه شاعران ایرانی به مفهوم وحدت بپردازیم که در ادامه می‌خوانید.
 
آیه 13 سوره آل عمران «واعتصموا بحبل الله...» تا چه اندازه مورد توجه شاعران فارسی قرار گرفته است؟
 این طور نبوده است که تک تک مضامین را در اشعار شاعران رصد کنیم و ببینیم دقیقا چقدر به آن مضامین از جمله وحدت توجه داشتند. لازمه این امر کارهای تحقیقاتی و آمارگیری است که به عنوان مثال دانشجویان تحقیق و بررسی کنند که چقدر به مضامین مختلف از جمله عشق و وحدت در شعر فارسی پرداخته شده است؟ به طور کلی شعر فارسی، شعر مسلمان است. این شعر در دامن آموزه‌های اسلام و قرآن متولد شده است .نقطه شروع شعر فارسی به سال ۲۵۱ هجری بر‌می‌گردد که شعری در مدح یعقوب لیث صفاری سروده شد. در سال ۲۵۱ هجری اسلام به ایران آمده بود و مکاتبات دولتی و دیوانی هم تحت سیطره فرهنگ اسلامی قرار داشت. شعر فارسی از ابتدای امر از زمان کسایی مروزی و رودکی تا فردوسی و ناصر خسرو و تا ورود عرفان به شعر یعنی دوره عطار و ثنایی حاوی مفاهیم و مضامین اسلامی است. بزرگترین شاعران ما حافظ و مولانا هستند که عرفان، قله شعر آنهاست. عرفان ماحصل اسلام است و شعر نیز خودش وحدت کثرت‌هاست. شعر از هزاران عامل از جمله هزاران افکار و ظرافت و ظرفیت در ذهن و زبان به وجود آمده است. چیزهای متکثر تبدیل به غزلی می‌شوند که اوج وحدت و یکپارچگی است و با خواندن غزل‌های حافظ، وجود پراکنده ما به وحدت می‌رسد. هدف و کارکرد شعر ایجاد وحدت است.
 
تا چه اندازه وجود شخص پیامبر نماد وحدت است؟
بعد از ذات خدا که در تمام ادیان مشترک است، وجود پیامبر اکرم در بین مسلمانان نماد وحدت است. بین مسلمانان فرق مختلف با گرایش‌های متفاوت وجود دارد. اختلافات زیادی هست اما نقطه مشترک و مرکز تجمع مسلمانان روی یک مفهوم است و آن پیامبر اکرم، شخصیت و سیره ایشان است. می‌توان گفت قوی‌ترین عامل مشترک در جهان اسلام و بین مسلمانان، پیامبر اکرم است.
 
آیا شاعران سنی مذهب و اعراب نیز به وحدت توصیه کرده‌اند؟
 
بله صد در صد. سعدی سنی است و یکی از درخشان‌ترین شعرهایش درباره حضرت محمد (ص) است.
سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی
عشق محمد بس است و آل محمد
 ردیف در این اثر فاخر، محمد است. شاعران چه شیعه و چه سنی قطعا در اشعار خود به وحدت توصیه کرده‌اند. در گذشته شعر فارسی یک سنت خوب به نام تحمیدیه داشت و شاعران ابتدای شعر خود را با برشمردن صفات خدا و سپس مدح پیامبر اکرم آغاز می‌کردند. به عنوان مثال فردوسی دیوان خود را با این شعر آغاز کرده است« به نام خداوند جان آفرین/ حکیم سخن در زبان آفرین» سعدی نیز همین کار را کرده است.
 
چقدر مهم است که شاعران معاصر به وحدت توجه کنند؟
دعوت به دوستی و مهربانی و مودت از ارکان وحدت است. هدف غایی شعر نیز وحدت است. در واقع هدف شعر ایجاد دوستی و مهربانی، تفاهم بین مردم، نرم کردن دل‌ها، نوع‌دوستی و شفقت است. وقتی شعر عاشقانه و عارفانه می‌خوانیم می‌بینیم مرتب از ستایش معبود و معشوق گفته می‌شود و شاعر خود را فانی و اندک می‌داند و تمام ارزش‌ها و ارجمندی‌ها را به معبود و معشوق ارجاع می‌دهد .در حقیقت شاعر می‌خواهد در وجود معبود و معشوق حل شود و به یگانگی برسد. وحدت وجود یکی از وجوه عرفان اسلامی است و در این دوره که جهان عجیب و غریبی است و دشمنان فرهنگی، سیاسی و نظامی می‌خواهند کشور ما را مطیع خود قرار دهند طبیعتا نیازمند یکپارچگی و مودت بیشتر هستیم. شعر باشکوه هر چه تمام به همین مسیر وحدت و مودت می‌رود و نظام فرهنگی کشور باید با برگزاری جشنواره و همایش‌ها نسل جوان را بیشتر متوجه اهمیت وحدت کند تا آنها در آثار هنری و ادبی خود این قضیه را هنری‌تر و پر‌رنگ‌تر جلوه دهند.