به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کودکان و نوجوانان ایرانی از گذشته‌های دور با شخصیت‌های دینی و تاریخی آشنا می‌شدند. آنها پای صحبت بزرگ‌ترها بویژه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌نشستند و کم‌کم قهرمانی‌ها و پهلوانی‌های آن شخصیت‌ها را درک می‌کردند. نوع رفتار هر کدام از آن شخصیت‌ها با دیگران و شجاعت‌ها و انتخاب‌های درست‌شان نقل هر محفل بود و بر این اساس، کودکان و نوجوانانی که در آن محافل کنار پای پدرومادر می‌نشستند، این روایت‌ها را دست به دست و گوش به گوش دریافت می‌کردند و به ذهن می‌سپردند.

حالا آنها بزرگ شده‌اند. هر یک به زن و مردی بزرگسال و بالغ تبدیل شده و خود، راوی و منتقل‌کننده شنیده‌ها و دیده‌ها هستند. اکنون وقت آن رسیده است که دریافت‌شان را به نسل بعدی منتقل کنند؛ اما آیا فرم‌های قدیمی روایت پهلوانی‌ها و قهرمانی‌ها جوابگوی تقاضای کودکان و نوجوانان امروز است؟ آیا آنها همان کتاب‌هایی را می‌خوانند که در دهه ۲۰ و ۳۰ یا حتی قبل‌تر تولید شده و بزرگ‌ترها می‌خواندند؟

تولید کتاب با موضوع شخصیت‌های دینی مثل امامان معصوم(ع) که متناسب با فهم و درک مخاطبِ امروز باشد، از هر موضوع تاریخی و دینی دیگری مهم‌‌تر و درخور توجه‌تر است. کودکان و نوجوانان، امروز در معرض قالب‌های دریافت محتوای بسیار متنوعی هستند که به تدریج ذائقه‌شان را نیز تغییر می‌دهد. به این دلیل، توجه به تولید کتاب‌های دینی و روایت‌گر زندگی اهل بیت(ع) که فرم و محتوای مناسب و منطبقی داشته باشند، ضروری است.

این‌روزها حال‌وهوایمان عیدانه است؛ زیرا کم‌کم داریم به عید سعید قربان و عید غدیر خم نزدیک می‌شویم: عیدی که سراسر ما را به یاد امام علی(ع) می‌اندازد.
در پرونده «امام علی(ع) در آیینه ادبیات کودک و نوجوان» هر روز به سراغ یک اثر مرتبط می‌رویم و آن را معرفی می‌کنیم؛ آثاری که چندی قبل یا به تازگی با موضوع غدیر و زندگی امام علی(ع) ویژه گروه سنی کودک و نوجوان تولید و منتشر شده است.

در اولین شماره از این پرونده، مروری داریم بر کتاب «من امام علی(ع) را دوست دارم». مجموعه ۱۴جلدی «من اهل بیت(ع) را دوست دارم» براساس یکی از بهترین روش‌ها برای معرفی شخصیت‌های مذهبی نوشته شده است. در این روش، تنها به جنبه‌های تاریخی زندگی این شخصیت‌ها بسنده نمی‌شود؛ بلکه در کنار توجه به جنبه‌های تاریخی، مقام معنوی، سبک زندگی، افکار و اندیشه‌ها و سخنان آنان نیز متناسب با مخاطب کودک و نوجوان بررسی و روایت شده است. قرآن کریم نیز همین روش را برای معرفی انبیا و اولیا به کار می‌برد.
 
کتاب‌های «من اهل بیت(ع) را دوست دارم» نوشته حجت‌الاسلام غلامرضا حیدری‌ابهری با تصویرگری صفیه احمدپور است. طرح این اثر حاصل مطالعات قرآنی نویسنده و گشت‌وگذار او در آثار مذهبی دیگر ادیان است.  
 
امروزه با دسترسی به دنیای مجازی، کودکان و نوجوانان در محاصره الگوهای شرقی و غربی هستند. برای اینکه بتوانیم مسیر و الگو درست را به آنها یاد دهیم نیاز است که از کتاب‌ها برای شناساندن محیط اطراف به بچه‌ها استفاده کنیم. متأسفانه آموزه‌های دینی در جنگی نابرابر با الگوهای ساختگی و افسانه‌ای جذاب‌تر قرار گرفته‌اند. در چنین هجمه همه‌جانبه‌ای، لازم است طرحی نو در انداخت و قبل از آن که گمراهان به دنیای کودکان وارد شوند، چشمه‌های جوشان معنویت و احساس خوش همراهی با امام معصوم را در وجودشان نشاند.

به عنوان مثال در کتاب «من امام علی(ع) را دوست دارم» درباره مفاهیمی همچون شجاعت، دلداری یتیمان و فداکاری‌های امام علی(ع) صحبت شده است. یکی از مفاهیمی که برای کودکان و نوجوانان امروز مهم است، مسئله شجاعت است؛ چه بهتر که این الگوسازی از قهرمانان دینی باشد و چه کسی شجاع‌تر از امام علی(ع). ایشان بهترین و فداکارترین سرباز پیامبر(ص) بودند. در بیشتر جنگ‌ها، پرچم‌دار لشگر پیامبر بودند و بسیار شجاع. در جنگ بدر که تعداد دشمنان اسلام سه‌برابر مسلمانان بود، امام علی با قدرت و شجاعانه جنگید.
امروزه مسئله شجاعت به‌واسطه تولیدات هنری و رسانه‌ای با انجام کارهایی درهم آمیخته شده است که بوی حماقت می‌دهند. شجاعت به این معنا نیست که ما دست به هر کاری بزنیم؛ بلکه انتخاب بهترین و عاقبت‌اندیشانه‌ترین رفتار یعنی شجاعت.

علاوه‌بر مسئله شجاعت، در این کتاب به موضوع ارتباط امام علی(ع) با کودکان یتیم نیز اشاره شده است. ایشان در این زمینه زبان‌زد مردم گذشته و حال هستند. ما اکنون در دوران پساکرونا هستیم و می‌دانیم که تعداد زیادی از بچه‌ها، والدین خود را از دست داده‌اند. بنابراین خواندن این داستان برای کودکانی که پدر یا مادر خود را از دست داده‌اند، بسیار دلگرم‌کننده است؛ چون امام علی(ع) می‌فرماید: «من، پدر یتیمان هستم.». آشناکردن کودکان با شخصیت و رفتار پدرانه آن حضرت یکی از نتایج جالب‌توجه چنین کتاب‌هایی است.

در انتهای کتاب «من امام علی(ع) را دوست دارم» سه سخن از صحبت‌های گوهربار آن حضرت یادآوری شده است که عبارت‌اند از: «حسود، همیشه غمگین است.»، «چیزی را که نمی‌دانی، نگو.» و «اسراف، باعث خسارت و نابودی است.».

انتشارات جمال کتاب «من امام علی(ع) را دوست دارم» به قلم حجت‌الاسلام غلامرضا حیدری‌ابهری با تصویرگری صفیه احمدپور را در ۲۲ صفحه و به بهای ۳۰ هزار تومان منتشر کرده است. این اثر که برای گروه سنی ۸ تا ۱۲ سال مناسب است، در کتاب‌نامه «رشد» متعلق به آموزش و پرورش هم معرفی شده.

* تصویر پرونده «امام علی(ع) در آیینه ادبیات کودک و نوجوان» اثر علی میری، تصویرگر ایرانی است.