امیر اسماعیل‌آذر در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با بیان اینکه تصوف را نباید با عرفان یکی دانست، عنوان کرد: تصوف دارای یک چهارچوب مشخص و پیر و مریدی است و در تصوف اسلامی پیروان این آیین تلاش می‌کنند در راستای تبعیت از شریعت اسلام و سیره پیامبر (ص) رفتار کنند.

این پژوهشگر ادبی افزود: شاه نعمت‌الله ولی از متصوفه مشهوری محسوب می‌شود که سری در آسمان و پایی در زمین داشت و حافظ با اشاراتی ظریف به برخی اشعارش ایراد گرفته و اثبات کرده اهالی خانقاه با اینکه شعار گسستن از عالم می‌دهند به دنیا چسبیده‌اند.

وی ادامه داد: عرفان کاملا شهود یو درونی است و عارفان در زمان یادکردن از خداوند گویی معشوقشان را از آسمان به زمین و نزد خود می‌آورند و عشق به وی را در همه‌حا متجلی می‌بینند « وَلِلّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ إِنَّ اللّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ» خداوند را با آن عظمت و جبروت به قدرت عشق به میدان عاشقی می‌کشند و خود را نزدیک به باری‌تعالی می‌بینند.

نویسنده کتاب «قرآن در شعر پارسی» با تاکید بر اینکه عرفان شاعران ایرانی از عرفان هند و گنوسی نیز تاثیر پذیرفته، توضیح داد: عرفان ایرانی پیش از اسلام نیز وجود داشته ولی پس از ورود اسلام به ایران در نتیجه توجه به قرآن کریم و احادیث شکل منسجم‌تری یافته که اوج آن را در اشعار عارفانی چون سنایی، عطار، مولانا، حافظ و جامی شاهدیم. در حقیقت عارفان نهایت علم و شناخت را شهودی می‌دانند «علمی که حقیقی است در سینه بود/ در سینه بود هر آنچه درسی نبود/ صد خانه تو را کتاب، سودی نکند/ باید که کتابخانه در سینه بود»

وی با اشاره به اینکه در شعر فارسی از روزگار انوری ابیوردی و قبل از آن منوچهری دامغانی در بسیاری از ابیات شعرها، غزلیات و قصاید این شاعران، مواضعی است که به‌ طور مشخص بر اساس محتویات مفاهیم قران مجید شکل گرفته، افزود: به عنوان نمونه در شعر منوچهری دامغانی، در آمار صحیح، 83 از آیات قرآن کریم استفاده شده است. هرچقدر از این دوره جلوتر می‌آییم و به قرن ششم نزدیک‌تر می‌شویم، بهره‌برداری از قرآن در اشعار و ادبیات فارسی اوج می‌گیرد. فراوانی این موضوع در قرن هفتم و در آثار عطار مولانا، سعدی و حافظ به اوج می‌رسد؛ چنانکه در مثنوی کمتر جایی است که قرآن مجید در شعر مولانا حضور نداشته باشد.

اسماعیل‌آذر با اشاره به اینکه دلیل اصلی کمرنگ شدن عرفان در ادبیات معاصر، مطالعه ناکافی شاعران جوان در حوزه مفاهیم قرآنی و دینی است، گفت: حافظ خود قرآن کریم را از بر داشته و در بیت بیت اشعارش شاهد توجه و اشاره‌اش به آیات کلام‌الله هستیم و مثنوی مولانا نیز آن اندازه بهره‌مند از مفاهیم قرآنی و اسلامی است که به قرآن عجم شهرت دارد.