در نمایشگاه کتاب امسال هم روایتهای داستانی در موضوعات مرتبط با فرهنگ مقاومت به چشم میخورد و هم کارهای پژوهشی. هر کدام از این دو جنس روایت، ارزش و اهمیت خاص خودشان را دارند.
جنگ تحمیلی، مطالعات و پژوهشها
نشر فاتحان نیز در همین دسته، یعنی پژوهشهای مرتبط با دفاع مقدس دو کتاب قابل اعتنا به نمایشگاه کتاب آورده است که احتمالاً نظر بسیاری از مخاطبان جدی و پیگیر این حوزه را جلب میکنند. یکی از این دو کتاب، «پاسخهای اجمالی به چند پرسش جنگ تحمیلی» است که نام یحیی نیازی روی جلد آن دیده میشود و عنوان آن به خوبی محتوایش را توضیح میدهد. کتاب دیگر «نگاه پرباران» نام دارد و کار مشترک سعید زاهدی و سمیه شریفلو است. این کتاب به نقش زنان در هشت سال دفاع مقدس میپردازد و کوششهای آنان در عرصههای گوناگون جنگ را به تصویر میکشد؛ «جنگ سخت است. زن و مرد نمیشناسد. آخرین روز شهریور سال ۱۳۵۹ زن و مرد ایرانی به کار خودشان بودند که عراق جنگی وسیع را علیه ایرانیها آغاز کرد.» زنان هم اگر نه بیشتر، قطعاً به اندازه مردان درگیر این جنگ تحمیلی شدند و در آن نقشآفرینی کردند.
اما نمیشود از تحقیقات درباره جنگ تحمیلی گفت و مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس را از قلم انداخت. چرا که هیچ پژوهشگر و حتی مخاطب جدی این حوزه، از خواندن کتابهایی که این مرکز امسال در نمایشگاه کتاب عرضه کرده بینیاز نیست. نگاهی به برخی از این عناوین، ما را از هر توضیح بیشتری درباره اهمیت این کتابها معاف میکند: «جنگ ایران و عراق؛ پرسشها و پاسخها» از فرهاد درویشی سهتلانی، «مشارکت اجتماعی در جنگ تحمیلی» که مجموعهای از مقالات با محوریت همین بحث است، «جنگ شهرها: تهران» کاری از زینب اسلامی، «اتحاد شوم» که اسناد همکاری وزارت خارجه آمریکا با رژیم صدام در جنگ ضد ما را مرور میکند، «دشمن پشت دروازههای شهر» که روایتی از مقاومت مردمی آبادان است و به قلم نعمتالله سلیمانیخواه تألیف شده، همچنین مجموعه «مسائل اساسی جنگ» و همچنین «نقبی بر درسها و دستاوردهای جنگ: گفتوگو با فرماندهان و مسئولان جنگ» که هر دو در فهرست کارهای محمد درودیان جای میگیرند.
نشر مرز و بوم نیز تحقیقات ارزشمندی را در نمایشگاه امسال عرضه میکند. مهمترین کتاب، کتاب دو جلدی «تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق» نوشته سردار حسین علایی است که منبع کمنظیری در حوزه تاریخ تحولات جنگ تحمیلی به شمار میرود. نویسنده این کتاب، درباره نبردها و علل و عوامل موثر بر نتایجشان توضیح میدهد، گاهی به فراخور بحث، نظرات مختلف را بررسی میکند و هر حادثه را در بستر بزرگتری به بوته نقد و بررسی میگذارد. همچنین باید به کتاب «فرماندهان صدام» اشاره کرد که جنگ تحمیلی را از دیدگاه فرماندهان صدام بازخوانی میکند و به تعبیری، روایت جبهه دشمن را به ما ارائه میدهد. کتاب نوشته کوین وودز است و عبدالمجید حیدری آن را به فارسی ترجمه کرده است.
روایت فتح و زندگینامههای داستانی
در غرفه انتشارات روایت فتح، دستهای که بیشتر از سایر دستهها نظر مخاطبان را جلب میکند، زندگینامههای داستانی است. چنان که میدانید آثاری که در این دسته جای میگیرند معمولاً به خاطرات و مستندات شهدا و رزمندگان تکیه دارند، اما با بهرهمندی از قلم و تکنیک داستاننویسی روایت میشوند. همه آنچه در این کتابها به خواننده ارائه میشود مستند و واقعی نیست و بخش زیادی از آن محصول تخیل نویسنده است، هرچند این تخیل از واقعیات سرچشمه میگیرد. به عبارت دیگر، این کتابها، تصویری نسبتاً درست و حقیقی از شخصیت محوری خودشان که معمولاً یکی از شهدای عزیز ماست ارائه میدهند، اما چون مرز میان تخیل و واقعیت در همهجای روایت دقیقاً معلوم نیست، نمیشود به جزئیات آنها استناد کرد. اغلب این کتابها، کتابهایی خواندنی و پرکشش هستند و خواننده را از ابتدا تا انتها با خود همراه میکنند.
عناوین این دسته نسبتاً پر شمار هستند و کتابهایی که نام میبریم فقط بخشی از این فهرست بلندبالا محسوب میشوند: «بوی شیرین فرهاد» درباره شهید عبدالحمید حسینی، «هیچ چیز مثل همیشه نیست» حول شخصیت شهید مدافع حرم امیر سیاوشی، «دوستت دارم به یک شرط» درباره شهید مدافع حرم پژمان توفیقی، «اسم تو مصطفاست» از زندگی شهید مصطفی صدرزاده، «گردان به تو مینازد» قصه شهید مدافع حرم قدیر سرلک، «فصل رسیدن» درباره شهید مدافع حرم هادی طارمی، «کمی بیشتر بمان» از شهید مدافع حرم اکبر شهریاری، و نیز «بانوی قرن» که روایتی از زندگی مادر سه شهید، شهیدان حسن و عباس و امیر اسماعیلزاده است.
نظر شما