به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) روزهای منتهی به جنگ، با جنگ گذشت و حتی شماری از مدافعان مرزی ما در همان روزها، در تلاش برای دفاع از مرزهای کشور مقابل دست‌درازی بعثی‌ها به شهادت رسیدند. درگیری در استانهای غربی با ضد انقلاب یک طرف، تقریباً سراسر مرزهای مشترک ما با عراقیها ناامن و ناآرام شده بود و خبرهای پیاپی از درگیری‌های گاه بسیار شدید مخابره می‌شد. اکنون که بعد از چهل‌وچند سال حوادث و کشمکش‌های آن روزها را مرور می‌کنیم، می‌بینیم که حمله عراق و شروع جنگ قطعی بود و نشانه‌های کافی – بیشتر از کافی – درباره نیت‌های شرورانه رژیم بعث وجود داشت. بعثی‌ها مدام به مناطق مرزی کشور ما، به‌ویژه در ایلام و خوزستان یورش می‌بردند و نیروهای مرزبانی ما را مجبور به واکنش می‌کردند. توپخانه‌ها و تانک‌های آنان پاسگاه‌های مرزی ما را هدف می‌گرفتند و از خرمشهر تا سومار، حمله و ضدحمله در جریان بود.
 
زدوخوردهای خونین پیش از شروع رسمی جنگ
در کتاب «تصمیم صدام به جنگ علیه ایران» (نعمت‌الله سلیمانی‌خواه، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس) که نهمین کتاب از مجموعه کتاب‌های روزشمار جنگ ایران و عراق است، در ذیل حوادث روز بیست‌ونهم شهریور ماه می‌خوانیم «ساعت 18 امروز مزدوران بعث عراق با سلاح‌های سنگین و شلیک آر.پی.جی7 پاسگاه ترمینال نظامی بندر خرمشهر را به گلوله بستند و در پی آن قوای نظامی ایران با آتش سلاح‌های سنگین، دو ناوچه عراقی را در آب‌های عراق به آتش کشید. طی این درگیری‌ها که در سراسر نوار مرزی خرمشهر صورت گرفت، 15 تن از نظامیان ایران زخمی شدند که 2 تن از آنان در بیمارستان‌های خرمشهر به درجه شهادت نائل آمدند... به دنبال درگیری‌های شدید امروز، قوای نظامی ایران کلیه مرزها را در منطقه جنوب و جنوب غربی ایران زیر کنترل شدید گرفت و شلمچه خرمشهر [از پل نو به طرف بالا] خالی از سکنه شد.»
 
درگیری‌ها در ایلام نیز مثل خوزستان در جریان بود. همان روز بیست‌ونهم تانک‌های دشمن اطراف تپه شینو مستقر شدند و نیروهای متجاوز با سلاح‌های سبک و سنگین در سنگرها موضع گرفتند. آنان این تپه را بیست‌وهشتم شهریور اشغال کرده بودند. در ادامه می‌خوانیم «از سرنوشت اکیپی که به‌منظور تصرف مجدد پاسگاه تلخاب عزیمت نموده بودند، اطلاعی در دست نیست. همچنین دو نفر از درجه‌داران پاسگاه نی‌خزر که مفقودالاثر شده بودند، امروز با وضعی وخیمی خود را به گردان صالح‌آباد معرفی نموده و اظهار داشته‌اند که زیر کانال و در داخل دل دشمن بوده‌اند که موفق به فرار گردیده‌اند.»
   
اشاره به چند عنوان کتاب با موضوع آغاز جنگ
اما درباره روزهای منتهی به جنگ و اوایل جنگ چه کتاب‌هایی بخوانیم؟ کتاب «تصمیم صدام به جنگ علیه ایران» که مجموعه‌ای از اسناد و اظهارنظرهاست، احتمالاً برای مخاطب عادی چندان جذاب به نظر نرسد و بیشتر مناسب پژوهشگران این حوزه باشد. اما کتاب‌های دیگری برای پاسخ به این نیاز وجود دارند. از میان‌شان می‌توان به «اولین روزهای مقاومت: روایت تکاوران از خرمشهر» (مرتضی قاضی، حسین یحیوی) کاری از انتشارات روایت فتح اشاره کرد که عنوان آن به خوبی محتوای کتاب را توضیح می‌دهد. این کتاب به روایت تکاوران از ۳۴ روز مقاومت در روز‌های ابتدایی جنگ تحمیلی در خرمشهر از نگاه دو تکاور ارتش به نام‌های عبد‌الله صالحی و محمد‌رضا ابراهیم‌دخت می‌پردازد.
 
جلد نخست کتاب «همه چیز درباره جنگ» نوشته مرتضی سرهنگی از انتشاارت سوره مهر، نیز وقایع اولین سال جنگ تحمیلی  را بررسی می‌کند و درباره محل‌های درگیری و نقاطی که در آغاز جنگ مورد هجوم بعثی‌ها واقع شدند توضیح می‌دهد. انتشارات آتشبار نیز کتابی با عنوان «آسمان ایران در دو روز» را به قلم رضا جهانفر منتشر کرده است که عنوان فرعی «اشاره‌ای کوتاه به دفاع هوایی ایران در دو روز اول جنگ تحمیلی» روی آن دیده می‌شود. نجاتعلی صادقی‌گویا نیز در کتاب «دفاع از آبادان» (انتشارات ایران سبز) ضمن تشریح جغرافیای آبادان وقایع مربوط به دفاع از این شهر را از روز بیست و ششم شهریور سال 1359 - روز لغو قرارداد 1975 الجزایر از سوی صدام - تا عملیات ثامن‌الائمه(ع) و آزادسازی شرق کارون در شمال آبادان (پنجم مهرماه 1360) را به شکل روزشمار بازخوانی می‌کند.