میلاد سبزه آرا مترجم کتاب «نگاهی به روانشناسی علم» در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره این اثر توضیح داد: این کتاب گردآوری و ترجمه است؛ سعی شده است تا بهره‌گیری از اندک منابع موجود در این حوزه، آشنایی ای با شاخه روانشناسی علم فراهم شود. روانشناسی علم شاخه‌ای نوپا در روانشناسی است که برای بسیاری از جمله روانشناسان شناخته شده نیست. رشته‌های مختلفی مانند تاریخ علم، جامعه‌شناسی علم و فلسفه علم وجود دارند که موضوع مورد مطالعه آنها علم است و از زوایای مختلف به بررسی علم و عالمان می‌پردازند. اما با اینکه علم حاصل کار متفکران و دانشمندان است و فرایندهای مختلف روانی آنها از قبیل فرایندهای فکری و شناختی، شخصیتی، رشدی، زیستی و عصب‌شناختی، سلامت روان و عوامل اجتماعی موثر بر آنها در نظریات‌شان و تولید علم آنها نقش دارند اما با این حال، خلاأ علم روانشناسی در این حوزه وجود داشته و تنها در دو سه دهه اخیر شاهد توجه روانشناسی به علم و دانشمندان هستیم. روانشناسی علم مطالعه علم، تولید علم و دانشمندان بر اساس دیدگاه‌های مختلف موجود در روانشناسی است. از این رو، روانشناسی علم به زیرشاخه‌های روانشناسی شناختی علم، روانشناسی تحولی روانشناسی، روانشناسی اجتماعی علم، روانشناسی بالینی علم و ... تقسیم می‌شود که هر کدام از زاویه دید خودشان به علم و فرایندهای تولید علم می‌پردازند.
به گفته او، کتاب به طور خاص برای روانشناسان و به طور عام برای علاقمندان به علم و کسانی که به رشته‌های مرتبط با علم از قبیل فلسفه علم علاقه دارند، مناسب است. برجسته‌ترین بازخورد گرفته‌شده، آشنایی روانشناسان به وجود چنین شاخه‌ای در روانشناسی بوده است که پیش از این از آن مطلع نبودند.
سبزه آرا با بیان اینکه این کتاب بینش خوبی را فراهم می‌سازد تا بیشتر به عوامل مختلفی که می‌توانند در تولید علم یک کشور نقش داشته باشند توجه شود یادآور شد: عموم افراد در می‌یابند که در پسِ تولید علم و نظریه پردازی دانشمندان، زیربناهای روانشناختی‌ای قرار دارند که می‌بایست به آنها توجه بیشتری و دقیق‌تری داشت. فرایندهای فکری و شناختی‌ای که در ذهن دانشمندان و به خصوص دانشمندان نوآور و خلاق می‌گذرد، خصوصیات شخصیتی آنها، عوامل اجتماعی و بین فردی موثر بر دانشمندان و تولید علم، مکانیسم‌های زیست‌شناختی و عصب‌شناختی درگیر در استدلال علمی، یادگیری، خلاقیت، هوش و نظریه‌پردازی و سایر فرایندهای روانشناختی زیربنایی که توجه به آنها در سطح کلان آموزشی کشور می‌تواند در گسترش علم‌آوری و در ادامه تولید فناوری کمک کننده باشد.
او با اشاره به اینکه نیاز اصلی آشنا ساختن جامعه علمی کشور به وجود چنین شاخه‌ای در حوزه شناخت علم بوده است عنوان کرد: اینکه از مسئولان مرتبط با عرصه تولید علم کشور تا جامعه دانشگاهی و متخصصان علمی کشور و به خصوص متخصصان روانشناسی در خصوص رشته روانشناسی علم آگاهی یافته و بخشی از تحقیقات آتی حوزه روانشناسی با موضوعاتی مرتبط با روانشناسی علم هدایت شود. با اینکه علم و تفکر علمی مهمترین دستاورد بشر است اما حداقل در رشته روانشناسی، شناخت زیربناهای تولید علم از منظر علم روانشناسی مورد غفلت قرار گرفته است. این در حالیست که روانشناسی به میزان زیادی در حوزه‌های آسیب‌شناسی و پیشگیری از اختلالات و جرایم و پیامدهای منفی توسعه یافته است؛ اما در حوزه علم آوری و بررسی دانشمندان -به عنوان کسانی که چراغ راه بشریت هستند- خلأ آشکاری وجود دارد.
دوشنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۰ - ۰۸:۳۲
نظر شما