گفتوگو با مجتبی دلیر درباره کتاب «نظریه روانکاوانه فیلم و قاعده بازی»
کتابهای زیادی درباره ارتباط روانکاوی و سینما منتشر نشده است
کتابهای زیادی درباره روانکاوی یا سینما به طورجداگانه در بازار نشر موجود است اما کتابی که این دو حیطه جذاب، پیچیده و مورد توجه را که به طور ذاتی باهم پیوند دارند به صورت همزمان معرفی کند تاکنون منتشر نشده است.
او با بیان اینکه این کتاب اثری تخصصی بوده و نیازمند آشنایی با مفاهیم روانکاوی و سینما است افزود: در متن کتاب به آثار علمی و هنری متعددی ازجمله فیلم، نقاشی، کتاب و غیره اشاره شده است که برای درک بهتر مطلب آشنایی با آنها لازم است. خوشبختانه با یک جستجوی ساده میتوان اطلاعات کافی درباره هریک به دست آورد. به علاوه، دیدن فیلم قاعده بازی برای درک مطالب کتاب اهمیت دارد. این کتاب برای دانشجویان، دانشآموختگان، اساتید و پژوهشگرانی که مشتاق یادگیری بیشتر درباره نظریه روانکاوانه فیلم و کاربرد مفاهیم این نظریه از طریق تفسیر مُفصل فیلم هستند یا گرایش به فعالیت در زمینه فیلم درمانی دارند مفید خواهد بود. بنابراین، مخاطبان اصلی کتاب دانشجویان، دانشآموختگان و اساتید هر دو حوزه علوم رفتاری (روانشناسی، مشاوره، روانپزشکی) و سینما (کارگردانی، بازیگری، نمایش و تئاتر) هستند.
دلیر با اشاره به اینکه روانکاوی همواره جذاب و همراه با مقاومت بوده، و مقاومت هم مانعی مهم است گفت: مانع اجتماعی مطرح شده در این کتاب «قاعده بازی» است! عموم مردم از فیلم، داستان، و روایتهای آن برای تفریح، وقت گذرانی، آگاهیزدایی و حتی خوابیدن (قبل از خواب) استفاده میکنند اما هوشمندان، خردمندان، و اندیشمندان، آنها را برای آگاهیافزایی و بیداری به کار میبرند. فیلم برای اینکه جنبه درمانی داشته باشد باید آگاهیافزا باشد و افزایش آگاهی همراه با رنج است. به همین دلیل، بیشتر مردم فیلم خوبِ آگاهی افزا نمیبینند. به هرحال، آنچه در کتاب آمده چون تخصصی و ترکیبی از دو حوزه پیچیده دانش بشری است به نظر نمیرسد برای عموم مردم مناسب و قابل فهم باشد اما در دسترس قرار گرفتن این اثر برای روانشناسان، سینماگران و فرهیختگان بسیار ضروری، مفید و منشاء آثار خیر خواهد بود.
او با بیان اینکه کتابهای زیادی درباره روانکاوی یا سینما به طورجداگانه در بازار نشر موجود است اما کتابی که این دو حیطه جذاب، پیچیده و مورد توجه را که به طور ذاتی باهم پیوند دارند به صورت همزمان معرفی کند تاکنون منتشر نشده است یادآور شد: در حوزه علوم رفتاری و فیلم معدود کتابهایی منتشر شده است اما برخی کتابهای موجود آنقدر سطحی هستند که صرفاً به معرفی فیلمها اکتفا کردهاند! به واقع، در حوزه روانشناسی و فیلم آثار درخور توجهی مشاهده نمیشود، هرچند اخیرا یکی دو کتاب خوب در این زمینه منتشر شده است. به هر حال، روانکاوی آنهم از نوع لاکانی و کاربرد آن در تحلیل فیلم که این کتاب به آن پرداخته است موضوعی بسیار عمیق بوده و حتی هر روانشناس یا روان درمانگری توان ورود به آن را ندارد. از طرفی، فیلم «قاعده بازی» که در این کتاب معرفی و تحلیل شده است بنابر ادعای نویسندگان کتاب و تاییدهای متعدد اهل فن بهترین فیلم تاریخ سینما یا دستکم جزء ده فیلم برتر تاریخ سینما است. با همه این تفاصیل، سعی شده متن فارسی ترجمه کتاب برای افراد آشنا به روانکاوی و سینما به راحتی قابل فهم و روان باشد. به هر حال، همانطورکه در این کتاب اشاره شده است روانکاوی و سینما ارتباطی تنگاتنگ و متقابل دارند. پس کسب دانش درباره هردوی آنها برای متخصصان و علاقمندان هر دو حوزه یک ضرورت است. با توجه به این امر و نیز کمبود جدّی منابع فارسی در این زمینه کتاب پیشرو ترجمه شد.
درباره کتاب
انتشارات ارجمند کتاب «نظریه روانکاوانه فیلم و قاعده بازی» نوشته تاد مکگوان با ترجمه مجتبی دلیر را روانه بازار کتاب کرد. این کتاب درباره روانکاوی و فیلم است. نظریه روانکاوانه فیلم، و پرداختن نظری به سینما و تحلیل فیلم، زیربنایی برای کاربرد عملی آن در قالب فیلمدرمانی فراهم میآورد. فروید بر رؤیا تأکید داشت و فیلمدیدن هم شبیه دیدن رؤیا عمل میکند. بهنظر میرسد اگر فروید زنده بود از فیلمدرمانی حمایت میکرد. رؤیا و فیلم هردو از تصویر تشکیل شده، میل ناخودآگاه را درگیر کرده و آشکار میکنند. اگر رؤیا شاهراه ناخودآگاه است، پس فیلم هم آزادراه آن است! این کتاب پس از مقدمهای درباره روانکاوی و فیلم و بیان پیوند ذاتی آنها، در فصل اول به نظریه روانکاوانه فیلم و سیر تحول آن از طریق مبانی اندیشههای فروید و لاکان و مظاهر معاصر آن در کار نظریهپردازانی چون اسلاوی ژیژک و جون کاپجک پرداخته، و در فصل دوم ضمن تحلیل روانکاوانه فیلم قاعده بازی نشان میدهد که چگونه این نظریه میتواند برای تفسیر فیلم ممتاز ژان رنوآر بهکار گرفته شود. سپس در بخش نتیجهگیری، نظریه روانکاوانه فیلم امروزی، و در نهایت مطالب خواندنیِ بیشتر مطرح میشود. مطالعه این کتاب برای دانشجویان، دانشآموختگان، اساتید و پژوهشگرانی که مشتاق یادگیری بیشتر درباره این حوزه مهم از نظریه فیلم و کاربرد مفاهیم نظریه روانکاوانه فیلم از طریق تفسیر مُفصل فیلم هستند یا گرایش به فعالیت در زمینه فیلمدرمانی دارند مفید خواهد بود.
این کتاب در 488 صفحه با قیمت 129 هزارتومان در کتابفروشیها قابل دسترسی است.
نظر شما